A Discursive Examination of Methodological Approaches in Economic Historiography: Continental and Anglo-Saxon/American Traditions of Thought

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 234 - 247, 30.12.2023

Muhlis Selman Sağlam

https://doi.org/10.57082/mpsr.1356746

Öz

Methodological discussions in economic historiography are basically due to the differentiation of thought traditions within themselves. Continental and Anglo-Saxon/American thoughts correspond to two main ways when it comes to contemporary thought traditions. While the Continental tradition defines an inductive method, it is also rationalist and relative. This makes it necessary to consider social dynamics with an interdisciplinary perspective. This situation, seen in the German and French tradition, is concretely encountered in German historiography, Marxist historiography and the Annales School. The Anglo-Saxon/American tradition, which we can position against this, adopts a deductive method, while at the same time it is empiricist, pragmatist and objective. This appears in the field of analytical or positivist historiography. In historiography, schools sometimes do not explicitly state their basic assumptions. The fact that any historical school is more accepted than the others is related to the success of its rhetoric. Accordingly, history can be defined as a narrative established by historians to explain the past, based on social theories or ideological attitudes and traditions of thought. Therefore, it can be said that historical narrative consists of rhetoric. However, it can be stated that although the rhetoric is successfully applied today, the old meta-narratives are not accepted and instead discourse diversity comes to the fore.

Anahtar Kelimeler

Continental, Anglo Saxon, Anglo American, rhetoric, historiography

İktisat Tarih Yazımında Yöntem Tartışmasının Söylemsel Bir İncelemesi: Kıta Avrupası ve Anglo-Sakson/Amerikan Düşünce Gelenekleri

Öz

İktisat tarihi yazımında yöntem tartışmaları temelde düşünce geleneklerinin kendi içinde farklılaşmasından kaynaklanmaktadır. Çağdaş dönem düşünce gelenekleri denildiği zaman Kıta Avrupa ve Anglo Sakson/Amerikan düşünce gelenekleri iki ana yola karşılık gelmektedir. Bu düşünce gelenekleri sahip oldukları temel varsayımlar itibariyle keskin sınırlarla birbirinden ayrılmaktadır. Kıta Avrupa geleneği tümevarımcı bir yöntem belirlerken, aynı zamanda rasyonalist ve rölatiftir. Bunun tarih yazımında etkileri disiplinlerarası bir perspektifle toplumsal dinamikleri dikkate almayı gerekli kılmaktadır. Alman ve Fransız geleneğinde görülen bu durum somut olarak Alman tarih yazımı, Marksist tarih yazımı ve Annales Okulu’nda karşımıza çıkmaktadır. Bunun karşısında konumlandırabileceğimiz Anglo Sakson/Amerikan düşünce geleneği tümdengelimci bir yöntemi benimserken, aynı zamanda empirist, pragmatist ve objektiftir. Bu düşünce geleneği tarih alanında analitik veya pozitivist tarih yazımı şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Tarih yazımında ekoller kimi zaman sahip oldukları varsayımları üstü kapalı şekilde tutarak tarihsel bir anlatı gerçekleştirmektedir. Bu anlatıda diğer ekollere göre daha fazla kabul görmesi yaptığı retoriğin daha başarılı olmasıyla alakalıdır. Buna göre tarih, tarihçilerin geçmişi açıklamak sosyal teoriler ya da ideolojik tutumlardan, düşünce geleneklerinden hareketle kurulan anlatı olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla tarihsel anlatı bir retorikten ibarettir denilebilir. Ancak günümüzde retoriği ne kadar başarılı uygulasa da genel-geçer açıklamalar yapan kuramsal çerçevelerin ya da üst anlatıların eskisi kadar kabul görmediği, bunun yerine söylem çeşitliliğin, bilginin doğası ve gerçekliğin sorgulanmasının ön plana çıktığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kıta Avrupası, Anglo Sakson, Anglo Amerikan, retorik, tarih yazımı

Kaynakça

• Aksüt, K. (2010). Modernist İktisat Anlayışı ve Eleştirisi: Deirdre N. Mccloskey ve Retorik Yaklaşımı [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Alican, M. (2009). Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu. Tarih Okulu Dergisi, 2009(4), 163-169.
• Aslan, V. U. (2022). Toplumsal Bilimlerde Metodolojinin Sınırları: İktisat Bağlamında Bir Tartışma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 77(2), 266-286.
• Ateşoğlu, G. (2014). Herder’den Hegel’e, Anahatlarıyla “Tarih” Kavramı. İçinde D. Özlem & G. Ateşoğlu (Ed.), Tarih Felsefesi: Seçme Metinler (3. bs, ss. 9-23). Doğu Batı Yayınları.
• Augustinus. (2021). Tanrı Devleti (Seçmeler) (Ö. Sencerman, Çev.; 1. bs). BilgeSu.
• Bahar, H. (2013). Eskiçağ Uygarlıkları (1. bs). Kömen Yayınları.
• Basılgan, M. (2010). Alman Tarihçi Okulunun Joseph Alois Schumpeter Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(3), 23-50.
• Buğra, A. (2021). İktisatçılar ve İnsanlar. İletişim Yayınları.
• Burke, P. (2014). Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu (M. Küçük, Çev.; 2. bs). Doğu Batı Yayınları.
• Cihan, M. (2015). Giambattista Vico: Tarihsel Bilgi Ve İnsan Doğası Sorunu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1339-1352.
• Comte, A. (2003). Positive Philosophy of Auguste Comte (H. Martineau, Çev.; 1. bs). Kessinger Publishing.
• Critchley, S. (2001). Continental Philosophy: A Very Short Introduction (1. bs). Oxford University Press.
• Çınar, Y. (2019). Erken Dönem Marksistlerinden İngiliz Marksist Tarihçilere: Marksist Tarih Yazımının Devamlılığı. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(2), 1-16.
• Descartes, R. (2021). Yöntem Üzerine Konuşma (E. D. İpekçi, Ed.; İ. U. Bayrak, Çev.; 1. bs). Kapra Yayıncılık. Eren, E. (1994). İktisatta Yöntem (1. bs). Ezgi Kitabevi.
• Fichte, J. G. (2014). Çağımızın Temel Karakteristikleri. İçinde D. Özlem & G. Ateşoğlu (Ed.), & G. Ateşoğlu (Çev.), Tarih Felsefesi Seçme Metinler (1. bs, ss. 101-114). Doğu Batı Yayınları.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu, (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi, İstanbul.
• Freeman, E. A. (1886). The Methods of Historical Study (1. bs). Macmillan Publishers.
• Fukuyama, F. (2016). Tarihin Sonu ve Son İnsan (Z. Dicleli, Çev.). Profil Kitap.
• Güleç, C. (2014). Descartesçılığa Karşı Vico: Yeni Bilim ve Tarih. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(4), 1-16.
• Hegel, G. W. F. (2014). Dünya Tarihi Felsefesi. İçinde D. Özlem & G. Ateşoğlu (Ed.), & D. Özlem (Çev.), Tarih Felsefesi: Seçme Metinler (3. bs, ss. 154-168). Doğu Batı Yayınları.
• Iggers, G. G. (2011). Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme: Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı (G. Ç. Güven, Çev.; 4. bs). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Iggers, G. G. (2016). Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı: Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme (2. bs). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kant, I. (2014). Dünya Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi. İçinde U. Nutku (Çev.), Tarih Felsefesi: Seçme Metinler (3. bs, ss. 31-47). Doğu Batı Yayınları.
• Kızılkaya, E. (2013). Foucault ve Agamben’de Dispozitif Kavramı ve İktisat. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2),19-44. Retrieved from http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4264/57336 Langlois, C. V., & Seignobos, C. (2010). Tarih Tenkitlerine Giriş (1. bs). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• McCloskey, D. N. (1983). The Rhetoric of Economics. Journal of Economic Literature, 21(2), 481-517.
• Munslow, A. (2000). Tarihin Yapısökümü (A. Yılmaz, Çev.; 1. bs). Ayrıntı Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2011). Tarih Yazıcılık Üzerine (2. bs). Cedit Neşriyat.
• Öktem, Ü. (2020). Descartes'da İlk Hakikat: Cogito, Dört Öge, 18, 51-71.
• Öz, Ş. (2008). Marksist Tarih Felsefesine Giriş. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12, 21-37.
• Özlem, D. (2017). Tarih Felsefesi. Notos Kitap Yayınevi.
• Özlem, D. (2019). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi (1. bs). Notos Kitap Yayınevi.
• Pamuk, Ş. (2018). Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pehlivanoğlu, F., & Şenveli, Ç. (2019). İktisat Biliminde Yöntem Tartışması: Carl Menger ve Gustav Schmoller Çekişmesi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 195-207.
• Polanyi, K. (2016). Büyük Dönüşüm, Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri (13. Baskı). (A. Buğra, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1944).
• Saraç, Z. (2021). Osmanlı’da Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri. Tarih Kritik Dergisi, 7(1), 91-93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarihkritik/issue/59463/854488
• Schelling, F. W. J. (2014). Tarih Kavramı. İçinde D. Özlem & G. Ateşoğlu (Ed.), & A. Irgat (Çev.), Tarih Felsefesi: Seçme Metinler (3. bs, ss. 115-153). Doğu Batı Yayınları.
• Schumpeter, J. A. (1947). The Creative Response in Economic History. The Journal of Economic History, 7(2), 149-159.
• Senn, P. R. (2005). The German Historical Schools in the History of Economic Thought. Journal of Economic Studies, 32(3), 185-255.
• Sombart, W. (2004). Dünya Görüşü Bilim ve Ekonomi (T. Akgemci, Çev.). Çizgi Kitabevi.
• Vico, G. (2007). Yeni Bilim (S. Önal, Çev.; 1. bs). Doğu Batı Yayınları.
• Yeğen, C. (2016). Annales Okulu, Marc Bloch ve “Tarih Savunusu: Veya Tarihçilik Mesleği” Yapıtı Üzerinden Bloch’un Tarih Anlayışı. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 25-39.
• Yıldız, E. (1994). Annales Tarih Okulu’nun Bütünsel Tarih Anlayışı ve Fernand Braudel [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Yılmaz, F. (2012). İktisat, Kurumsal İktisat ve İktisat Sosyolojisi. Sosyoloji Konferansları, 45, 1-17.
• Yılmaz Genç, S., & Göçeri, K. (2020). Politik İktisadın Gelişiminde İskoç Aydınlanmasının Etkisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 12(2), 132-146.
• Yılmaz, K. (2013). Postmodernist Tarih Yaklaşımı: Postmodernizmin Tarih Eğitimi İçin Doğurguları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 197-209.
• Yüksel, R. (2021). Heidegger’in Hümanist Özne Eleştirisi. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 233-252.
• White, H. (2008). Metatarih: Ondokuzuncu Yüzyıl Avrupası’nda Tarihsel İmgelem (M. Küçük, Çev.). Dost Kitabevi.