Geratrik Bireylerde Yaygın Görülen Kronik Hastalıkların Bakımına Yönelik Yapılan Hemşirelik Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 115 - 125, 19.10.2023

Fatma Akbulak , Gülçin Çimen

https://doi.org/10.55517/mrr.1237783

Öz

Amaç:Bu çalışma, geriatri yaş grubunda olan bireylerde yaygın görülen kronik hastalıkları inceleyen, hemşirelik alanında yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Yöntem:Çalışmamız retrospektif ve tanımlayıcı tiptedir. Çalışmanın verileri Eylül-Aralık 2022 tarihlerinde “Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (YÖK)” veri tabanında “geriatri”, “yaşlı” ve “hemşirelik” anahtar kelimeleri kullanılarak toplanmıştır. Çalışmanın örneklemini araştırmacılar tarafından belirlenen dahil etme ve dışlanma kriterleri sonucun da 2012-2022 yılları arasında çevrimiçi tam metnine ulaşılabilen, kronik hastalıkları olan 65 yaş ve üstü geriatrik bireylerle çalışılan, hemşirelik anabilim dallarında yapılmış 27 lisansüstü tez (21 yüksek lisans, 6 doktora) çalışması oluşturmuştur. Araştırmada elde edilen veriler Microsoft Office Word 2007 programında tablo oluşturularak sayılar ile değerlendirilmiştir. Bu çalışmaya dâhil edilen tüm araştırmaların etik kurul onayının alınmış olmasına özen gösterilmiştir. Bulgular:Hemşirelik anabilim dallarında geriatrik yaş grubu/ yaşlı bireylerle lisansüstü tezlerin sayılarının son 10 yılda (2012-2022) artış eğiliminde olduğu görülmüştür. Lisansüstü tezlerin %77,8’inin (n=21) yüksek lisans, %22,2’Sinin (n=6) doktora tezi olduğu belirlenmiştir. Çalışmalar çoğunlukla Hemşirelik (%44,4) ve İç Hastalıkları Hemşireliği (%40,7) anabilim dalların da yapılmıştır. %37 ile Diyabet ’in en çok çalışılan kronik hastalık olduğu görülmüştür. Çalışmaların yapılma amaçlarına bakıldığında %44,4 hasta deneyimlerini belirlemek, %18,5 eğitim etkinliğini değerlendirmek, %14,8 tutum ve davranışın etkisini incelemek olduğu belirlenmiştir. Sonuç:Yapılan lisansüstü tez çalışmalardan yüksek lisans tezleri çoğunlukla mevcut duruma yönelik tanımlayıcı, doktora tezlerinin müdahale içeren deneysel çalışmalar olduğu ve hasta deneyimlerini belirlemeye yönelik uygulamalar içerdiği belirlenmiştir. Ülkemiz de geriatrik yaş grubundaki nüfusun arttığı ve kronik hastalıkların da buna paralel olarak artış gösterdiği bir demografik toplum yapısı oluşmaktadır. Bu nedenle geriatri hemşireliği alanında daha fazla çalışma yapılması geriatrik yaş grubuna özgü bakım uygulamalarının geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geriatri, Hemşirelik, Yaşlı

Exploration of the Nursing Graduate Thesis Regarding the Care of Common Chronic Diseases in Geriatric Individuals

Öz

Aim:This study was planned to examine the postgraduate theses in the field of nursing examining the chronic diseases common in geriatric individuals. Methods:Our study is retrospective and descriptive. In order to reach the postgraduate theses, the Turkish National Thesis Database was searched using the words “geriatrics", "elderly" and "nursing" between September and December 2022. As a result of the inclusion and exclusion criteria determined by the researchers, the sample of the study consisted of 27 postgraduate theses (21 master's and 6 doctorate) studies conducted in the departments of nursing, which were studied on geriatric individuals aged 65 and over with chronic diseases, between 2012-2022, the full text of which could be accessed online. Ethics committee approval was taken for all studies included in this study. Results:It has been observed that the number of postgraduate theses with geriatric/elderly individuals in nursing departments has tended to increase in the last 10 years (2012-2022). It was determined that 77.8% (n=21) of the postgraduate theses were master's and 22.2% (n=6) were doctoral theses. Studies were mostly conducted in the departments of Nursing (44.4%) and Internal Medicine Nursing (40.7%). Diabetes was found to be the most studied chronic disease with 37%. Considering the purpose of the studies, it was determined that 44.4% of the patients' experiences were determined, 18.5% of them were to evaluate the effectiveness of education, and 14.8% of them were to examine the effects of attitudes and behaviours. Conclusion: Among the postgraduate theses, it was determined that the master's theses were mostly descriptive of the current situation, while the doctoral theses were experimental studies that included interventions and included applications to determine patient experiences. In our country, a demographic society structure is formed in which the population of geriatric individuals increases, and chronic diseases increase in parallel. For this reason, it is recommended that more studies be conducted in the field of geriatric nursing and development of care practices specific to geriatric individuals.

Anahtar Kelimeler

Geriatrics, Nursing, Elderly

Kaynakça

• Aging and health 2018 [Internet]. World Health Organization. [Kasım 2022’de alıntılandı]. Erişim adresi: http://www.who.int/newsroom/factsheeds/details/aging and health, 2018.
• World Population Perspect 2022 [Internet]. United Nations. [Kasım 2022’de alıntılandı]. Erişim adresi: https://www.un.org/development/desa/pd/content/World-Population-Prospects-2022
• Top 10 causes of death 2018 [Internet]. World Health Organization. [Aralık 2022’de alıntılandı]. Erişim adresi: https://www.who.int/gho/mortality_burden_disease/causes_death/ top_10/en/. 2018.
• İstatistiklerle Yaşlılar 2021 [Internet]. Türkiye İstatistik Kurumu. [ Aralık 2022’de alıntılandı]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636.
• Runnels P, Muskin R, Ansah A, Penman J, Pronovost PA. Longitudinal, Relationship-Based Model for Managing Complex Chronic Disease in the Medicaid Population. Popul Health Manag, 2022;25(4):535-541. doi: 10.1089/pop.2022.0013.
• Özcan M, Eröksüz BB, Sağır A, Yavuz BB. Geriatri Ekibiyle Yaşlının Bakım Planının Yapılması. Yavuz BB, editör. Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, 2018;64-8.
• Tchkonia T, Kirkland JL. Aging, Cell Senescence, and Chronic Disease: Emerging Therapeutic Strategies. JAMA, 2018;320(13):1319–1320. doi:10.1001/jama.2018.12440
• Hajat C, Stein E. The global burden of multiple chronic conditions: A narrative review. Prev Med Rep, 2018;19;12:284-293. doi: 10.1016/j.pmedr.2018.10.008. PMID: 30406006; PMCID: PMC6214883.
• Ekici E. Covid 19 Pandemisi Sürecinde Yaşlı Bireylerin Bakım Yönetimi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020;3(3) 145-152
• Valcarenghi RV, Lourenço LFL, Siewert JS, Alvarez AM. Nursing scientific production on health promotion, chronic condition, and aging. Rev Bras Enferm, 2015;68(4):618-25. doi: http://dx.doi.org/10.1590/0034-7167.2015680419i
• Tang V, Siu PKY, Choy KL. An adaptive clinical decision support system for serving the elderly with chronic diseases in healthcare industry. Expert Systems, 2019; 36:e12369. https://doi.org/10.1111/exsy.12369
• Rudnicka E, Napierała P, Podfigurna A, Męczekalski B, Smolarczyk R, Grymowicz M. The World Health Organization (WHO) approach to healthy ageing,Maturitas, 2020; 39: 6-11. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2020.05.018.
• Davide L, Vetrano A, Foebel D, Marengoni A, Brandi V, Collamati A, Heckman AG, Hirdes J, Bernabei R, Onder G. Chronic diseases and geriatric syndromes: The different weight of comorbidity,European Journal of Internal Medicine, 2016;27:62-67. doi.org/10.1016/j
• Zuhur Ş, Özpancar N. Türkiye’de kronik hastalık yönetiminde hemşirelik modellerinin kullanımı: sistematik derleme. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2017;19(2): 57-74.
• Sofulu F, Uran BN, Avdal E, Tokem Y. COVID-19 Salgınında Kronik Hastalıklarda Hemşirelik Yönetimi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2020; 5(2): 147-151.
• Tezcan N. Türkiye’de 65 Yaş ve Üstü Yetişkinlerin Sağlık Sorunları Açısından Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2020;13:72.
• Erol S. Yaşlı Kadın Sağlığı ve Hemşirelik Yaklaşımları. Haliç Üniv Sağ Bil Der, 2021; 73-86.
• Genç B, Açıkgöz EN, Çelik M, Koç A, İnkaya BV. Türkiye'deki Hemşirelik Bölümlerinde Lisans ve Lisansüstü Eğitimde Verilen Geriatri Hemşireliği Dersinin İncelenmesi. Medical Research Reports 2022; 5(1):19-26. https://doi.org/10.55517/mrr.1077379