Türk ve Dünya Üniversitelerinin Etik Kodları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Sayı: 23, 506 - 522, 01.06.2021

Saadet Kuru Çetin Zübeyde Aksarı Süslü Tuğrul Kaval Tamer Sarı

Öz

Yükseköğretimde tartışılan konular arasında olan etik standartlar Covid 19 dönemde uzaktan eğitime başlanmasıyla daha fazla gündeme gelmiştir. Bu çalışmanın amacı belirlenmiş çeşitli ölçütlere göre Türk ve Dünya üniversitelerde, örgüt içi etik eylemleri düzenlemek için belirlenen genel etik ilkelerin varlığını incelemektir. Ayrıca bu çalışma pandemi sürecinde, uzaktan eğitimle başlayan değişimin etik ilkelere yansımasını incelemektir. Türkiye’deki 16 üniversite Yükseköğretim Kurulu’nun 2019 üniversiteler sıralamasına göre; diğer ülkelerdeki 16 üniversite ise THE 2021 sıralamasına göre belirlenmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma kullanılmıştır. Veriler üniversitelerin internet sitelerinden ve elektronik posta iletişimiyle elde edilmiştir. Yapılan incelemede ele alınan üniversitelerin farklı isimlerle de olsa yazılı etik ilkelere sahip olduğu görülmüştür. En yaygın temaların insan hakları ve özgürlüğüne saygı, bilimsel ortam, öğretme-öğrenme ve soru sorma özgürlüğü olduğu görülmüştür. Etiğin öğrenilebilen ve geliştirilebilen bir değer olmasından yola çıkılarak etik ihlallerin gerekli eğitimlerle, sürekli hatırlatmalarla, topluluklar kurarak ve öğretim üyelerinin özeniyle giderilebileceği ya da azaltılabileceği çalışmanın önerileri arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Etik kodlar, pandemi, üniversite, açık ve uzaktan eğitim, uzaktan eğitimde etik

Kaynakça

• Aydın, İ. (2016). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. (7. Basım). Pegem akademi: ankara
• Başpınar, N. Ö. (2020). Vakıf üniversitelerinin web sayfalarındaki misyon ve vizyon ifadelerinde etik vurgular üzerine bir araştırma. İşletme araştırmaları dergisi, 12(1), ss, 469-488.
• Barari, N., Rezaeizadeh, M., Khorasani, A., ve Alami, F. (2020). Designing and validating educational standards for e-teaching in virtual learning environments (VLEs), based on revised bloom’s taxonomy. Interactive learning environments, pp.1–13. Https://doi.org/10.1080/10494820. 2020.1739078
• Callahan, D. (1982). Should there be an academic code of ethics?. The journal of higher education, 53(3), pp.335-344.
• Campbell, C. P., (1995). Ethos: character and ethics in technical writing, ıeee transactions on professional communication, 38(3), pp. 132–138.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: paradigma yayınları.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative.Prentice hall upper saddle river, nj.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches (3rd ed). Thousand oaks, ca: sage.
• Çotuksöken, B. (2014). Etiğe antropontolojik yaklaşım ve ioanna kuçuradi'de durum etiği. Ioanna kuçuradi çağın olayları arasında içinde, ss.49-64.
• Durak, G., Çankaya S., İzmirli S. (2020). Examining the turkish universities’ distance education systems during the covıd-19 pandemic, Necatibey eğitim fakültesi elektronik fen ve matematik eğitimi dergisi, 14 (1), ss. 787-809.
• Eftekhari, S. R. (2012). E-learning and e-ethics, [Conference presentation] the eighth ınternational conference on elearning for knowledge-based society, 23-24 february 2012, thailand.
• Erdem, F., Ömüriş, E., Öz, Ö., Boz, H., Özmen, M., ve Kubat, U. (2014). Öğretim elemanlarının etik sorumlulukları üzerine üniversite öğrencilerinin algılamaları. Eğitimde nitel araştırmalar dergisi - journal of qualitative research ın education, 2(1), ss.39-63. [online]: www.enadonline.com, doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.2s2m
• Erturgut, R. (2008). İnternet temelli uzaktan eğitimin örgütsel, sosyal, pedagojik ve teknolojik bileşenleri. Bilişim teknolojileri dergisi, 1(2).
• Engin, M. (2013). Üniversitelerde teknoloji yoğun uzaktan eğitim sistemlerinin üretim, uygulama ve yönetim süreçlerinin incelenmesi (yayınlanmamış doktora tezi), ankara üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü, ankara.
• Farahani, M. F. (2012). Ethics principles in distance education. Procedia-social and behavioral sciences, 46, ss.890-894.
• Fayganoğlu, P., ve Gürsoy, A. (2020). Evrenselci ve özelci kültürler ayrımında yöneticilerde etik karar verme davranışı. Ankara hacı bayram veli üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 22(1), ss.134-156.
• Gearhart, D. (2001). Ethics in distance education: developing ethical policies. Online journal of distance learning administration, 4(1), pp.1-3.
• Genç, M. F. ve Gümrükçüoğlu, S. (2020). Koronavirüs (covıd-19) sürecinde ilâhiyat fakültesi öğrencilerinin uzaktan eğitime bakışları, turkish studies, 15(4), ss.403-422.
• Gerçek, H., Güven, M., H., Özdamar, Ş., O., Yanpar Yelken, T. ve Korkmaz, T. (2011). Yükseköğretim kurumlarında etik ilkeler, sorumluluklar ve davranış kuralları. Yükseköğretim ve bilim dergisi, 1 (2), ss.80-88.
• Gilman, S. C. (2005). Ethics codes and codes of conduct as tools for promoting an ethical and professional public service: comparative successes and lessons. Prepared for the prem, the world bank.
• Haas, A. (2005). Now is the time for ethics in education. The cpa journal, 75(6), pp.66.
• Haydon, G. (2006) education, philosophy and the ethical environment. Abingdon, routledge
• Haynes, F. (2002). Eğitimde etik. İstanbul: ayrıntı yayınları.
• Hürriyet, (3, ocak, 2021). Uzaktan eğitimde dikkat çeken olay! Çevrimiçi sınava çevrimiçi kopya.
• Hürriyet, https://www.hurriyet.com.tr/ gundem/ uzaktan- egitimde- dikkat- ceken- olay-cevrimici-sinava-cevrimici-kopya-41705157.
• Ilgaz, S., ve Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Atatürk üniversitesi kazım karabekir eğitim fakültesi dergisi, 14 , ss.199-210.
• Karalar, S., Çetin, C. ve Vatansever Durmaz B. (2017). Analyzing generation Y university students' perceptions of ethical behaviour, KAUJEASF 8(16), ss.415-432.
• Korucu, A. T., ve Alkan, A. (2011). Differences between m-learning (mobile learning) and e-learning, basic terminology and usage of m-learning in education. Procedia - social and behavioral sciences, 15, 1925–1930. Https://doi.org/10,1016/j.sbspro.2011.04.02
• Kurum, G., Demir, T. G., ve Erdemli, Ö. (2018). Eğitim-öğretim sürecinde öğretim elemanlarının etik davranışlarına ilişkin öğrenci görüşleri. In 13. Uluslararası eğitim yönetimi kongresi the 13 th ınternatıonal congress on educatıonal admınıstratıon (p. 74).
• Littlefield, M. B., Rubinstein, K., ve Laveist, C. B. (2019). Designing for quality: distance education rubrics for online msw programs. Journal of teaching in social work, 39(4–5), ss.489-504. Https://doi.org/10.1080/08841233.2019.1658691
• Ng, C. (2019). Shifting the focus from motivated learners to motivating distributed environments: a review of 40 years of published motivation research in distance education. Distance education, 40(4), pp.469–496. Https://doi.org/10.1080/01587919.2019.1681892
• Ntv (2020, 14, aralık). Online sınavda profesörü bile şaşırtan kopya. Ntv. Https://www.ntv.com.tr/egitim/online-sinavda-profesoru-bile-sasirtan-kopya,22y3z7ybyeewmmnt6uhad.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (s. Turan, çev.). Ankara: nobe
• Metcalf, J. 2014. Ethics codes: history,context, and challenges. Council for bigdata, ethics, and society. Available online at https://bdes.datasociety.net/wp-content/uploads/2016/10/ethicscodes.pdf (last accessed february 14,2018).
• O’neill, J., ve Bourke, R. (2010). Educating teachers about a code of ethical conduct. Ethics and education, 5(2), pp.159-172.
• Özan, M. B., Polat, H., Gündüzalp, S., ve Yaraş, Z. (2017). Etik kodlara ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri ve etik kod önerileri. Fırat üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 27(1), ss.43-52.
• Özpınar, A. ve Kazaskeroğlu, E., Öz, Ö. (2010). Bilgiye erişim, paylaşım ve bilgi teknolojileri alanında etik olmayan davranışlar ve sebepleri. Ankara: Ağ ve bilgi güvenliği sempozyumu, 3-6 şubat 2010.
• Poff D.C., Ginley D.S. (2020) Publication Ethics. In: Iphofen R. (eds) Handbook of Research Ethics and Scientific Integrity. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-16759-2_61
• Radouche, T. (2020). Facultıes’ethıcal orıentatıon development: an ınternatıonal study of faculty behavıors ın ethıcal dılemma sıtuatıons. International journal of management (ıjm), 11(8).
• Sarıışık, M., Akova, ve O., Çontu, M. (2006). Otel yöneticilerinin etik politika ve yöntemlere yaklaşımları üzerine ampirik bir araştırma anatolia: Turizm araştırmaları dergisi, 17(1), ss.22-34.
• Schwartz, M. S. (2002). A code of ethics for corporatecode of ethics. Journal of business ethics, 41(1), ss.27-43.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), ss. 63-75.
• Singer, P. (2021). Ethics. Encyclopedia britannica. Https://www.britannica.com/topic/ethicsphilosophy
• Strike, K. A., Haller, E. J., ve Soltis, J. F. (2005). The ethics of school administration. New york: teachers college press.columbia univesty
• Şeren, N., Tut, E. ve Kesten, A. (2020). Korona virüs sürecinde uzaktan eğitim: temel eğitim bölümü öğretim elemanlarının görüşleri. Turkish studies - education, 15(6), ss.4507-4524 https:// dx.doi.org/10.47423/turkishstudies.46472
• TÜBA.(2002). Bilimsel araştırmada etik ve sorunları. Ankara: Türkiye bilimler akademisi yayınları
• Toprak, E., Ozkanal, B., Aydin, S., ve Kaya, S. (2010). Ethics in e-learning. Turkish online journal of educational technology-tojet, 9(2), ss. 78-86
• Wager, E., Fiack, S., Graf, C., Robinson, A., ve Rowlands, I. (2009). Science journal editors’ views on publication ethics: results of an international survey. Journal of medical ethics, 35(6), pp. 348-353.
• Wilson, A. L., ve Cervero, R. M. (1996). Who sits at the planning table: ethics and planning practice. Adult learning, 8(2), pp.20-22.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Zan, N. ve Zan, B. U. (2020). Koronavirüs ile Acil Durumda Eğitim: Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Uzaktan Eğitim Sistemine Dahil Olan Edebiyat Fakültesi Öğrencilerine Genel Bakış, Turkish Studies, 15(4), ss.1367-1394.
• Http://Conduct.Mit.Edu/Relations-And-Responsibilities. Erişim Tarihi: 03.01.2021
• Https://Www.Ox.Ac.Uk/Students/Academic/Exams/Open-Book/Honour-Code. Erişim Tarihi: 02.01.2021
• Https://Adminguide.Stanford.Edu/Chapter-1/Subchapter-1/Policy-1-1-1. Erişim Tarihi: 04.01.2021
• Https://Honor.Fas.Harvard.Edu/Honor-Code Erişim Tarihi: 06.01.2021
• Https://Asic.Caltech.Edu/Code-Conduct. Erişim Tarihi: 05.01.2021
• Https://Online.Ethz.Ch/Honor. Erişim Tarihi: 05.01.2021
• https://studentmanual.uchicago.edu/university-policies/. Erişim Tarihi: 04.01.2021
• https://gsas.yale.edu/resources-students/conduct-professional-ethics-reporting-misconduct. Erişim Tarihi: 07.01.2021
• https://honor.princeton.edu/constitution. Erişim Tarihi: 07.01.2021
• https://nursing.jhu.edu/information/current-student/student-affairs/academic-professional-ethics.html. Erişim Tarihi: 08.01.2021
• https://www.med.upenn.edu/student/academic-honor-code-psom.html. Erişim Tarihi:10.01.2021
• https://www.geffenacademy.ucla.edu/student-life/honor-code-and-restorative-practices. Erişim Tarihi: 08.01.2021
• https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2021/world-ranking#!/page/3/length/25/sort_by/rank/sort_order/asc/cols/stats Erişim Tarihi: 11.01.2021