Toplumsal Hafızanın Taşıyıcı Mekânı Olarak Müzeler

Yıl 2022, Sayı: 25, 11 - 19, 31.05.2022

Mehmet Tayanç , Hasan Yeniçırak

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1123707

Cited By: 1

Öz

Toplumların sahip olduğu bellek her daim bir mekân üzerinden inşa edilmiş ve sonraki nesle aktarılmıştır. Bu mekânlar bazen bir anıt, bir meydan olurken, bazen de bir müze olarak karşımıza çıkmaktadır. Müzeler tarihin, tarihî eserlerin korunması gibi geleneksel rollerine ek olarak, günümüzde toplumsal hafızanın yeniden yaratılması gibi yeni roller de üstlenmiştir. Çalışmanın amacı, müzelerin geçmişi yeniden sunarak bugünün gerçekliğini nasıl şekillendirdiğini göstermektir. Bu gayeyle ele alınan bu çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda, toplumsal hafızanın ne olduğu ve mekân inşa etme noktasında ne tür bir işleve sahip olduğu üzerine tartışmalara yer verilmiştir. İkinci kısımda, toplumsal hafızanın kök saldığı mekân olgusu üzerine bir tartışma yapılmıştır. Mekânın kimlik yaratma, tarih oluşturma ve gelenek icat etmedeki yeri açıklanmıştır. Üçüncü kısımda ise hafıza mekânlarından biri olan müzelerin, toplumsal ve kültürel normların yeniden üretilmesindeki rolü üzerine bir inceleme yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Müze, Mekân, Toplumsal Hafıza, Geleneğin İcadı

Museums as Spaces Carrying Social Memory

Öz

The memory of societies has always been built over space and transferred to the next generation. These spaces sometimes appear as monuments, squares, or museums. In addition to their traditional roles in preserving history and historical artifacts, museums have taken on new roles, such as the re-creation of social memory. The aim of this paper is to show how museums shape today’s reality by re-presenting the past. The paper consists of three parts. First, discussions on what social memory is and what kinds of functions it has in building space are presented. Second, the phenomenon of social memory taking root in space is explored. The roles of space in creating identity, making history, and inventing tradition are explained. Third, analysis of the role of museums as places of memory in the reproduction of social and cultural norms is undertaken.

Anahtar Kelimeler

Museum, Space, Social Memory, Inventing Tradition

Kaynakça

• References: Andermann, J., and Simine, S. A. (2012). Memory, community and the new museum. Theory, Culture & Society, 29(1), pp. 3-13.
• Aslan, S., and Kiper, P. (2016). Kimlik ve bellek sorunu sarmalında kentler: Amasra kenti örneğinde fırsatlar ve tehditlerin değerlendirilmesi. Kent Araştırmaları Dergisi, 20(7), pp. 881-905.
• Assmann, J. (1995). Collective memory and cultural identity. New german critique, 65, pp. 125-133.
• Bachelard, G. (2014). Mekânın poetikası (A. Tümertekin, Trans.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Berman, M. (1988). All that is solid melts into air: the experience of modernity. New York: Penguin Books.
• Bilik, M. B. (2020). Kent hafızası ve kamusal alanlar: Van kent parkları örneği. S. Parin (Ed.), In Van: Tarih, Toplum ve Şehir (pp. 93-117). Konya: Çizgi Yayınları.
• Cheney, L. V. (1995). Telling the truth. New York: Simon & Schuster.
• Connerton, P. (2014). Toplumlar nasıl anımsar? (A. Şenel, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Crane, S. A. (1997). Memory, distortion, and history in the museum. History and Theory, 36(4), pp. 44-63.
• Debord, G. (1996) Gösteri toplumu ve yorumlar (A. Ekmekçi, O. Taşkent, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Doğu, T., and Deligöz, M. V. (2017). Hafıza kutusu: bir kentsel kolektif bellek deneyi(mi). MEGARON Dergisi, 12(4), pp. 545-552.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza (B. Barış, Trans.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Harvey, D. (2012). Sermayenin mekânları: eleştirel bir coğrafyaya doğru (B. Kıcır vd. Trans.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Kansteiner, W. (2002). Finding meaning in memory: a methodological critique of collective memory Studies. History and Theory, 41, pp. 179-197.
• Katriel, T. (1994). Sites of memory: discourses of the past in Israeli pioneering settlement museums. Quarterly Journal of Speech, 80(1), pp. 1-20.
• Keskin, N. (2017). Bellek mekânları olarak kent müzeleri ve Diyarbakır örneği. T. Ermen, S. Özaloğlu (Eds.), In Bir varmış bir yokmuş: toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar (pp. 155-163). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Landsberg, A. (2004). Prosthetic memory: the transformation of American remembrance in the age of mass culture. New York: Columbia University Press.
• Lefebvre, H. (2016). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Trans.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Lefebvre, H. (2017). Ritimanaliz: mekân, zaman ve gündelik hayat (A. L. Batur, Trans.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Macdonald, S. (1996). Theorizing museums: an introduction. S. Macdonald, G. Fyfe (Eds.), In Theorizing memory (pp. 1-20). Oxford: Blackwell.
• Maleuvre, D. (1999). Museum memories: history, technology, art cultural memory in the present.Stanford, CA: Stanford University Press.
• Misztal, B. A. (2003). Theories of social remembering. Maidenhead: Open University Press.
• Nissley, N. and Casey, A. (2002). Two politics of the exhibition: viewing corporate museums through the paradigmatic lens of organizational memory. British Journal of Management, 13, pp. 35-45.
• Nora, P. (1989). Between memory and history: Les Lieux de Mémoire. Representations, 26, pp. 7-24.
• Özaloğlu, S. (2017). Hatırlamanın yapıtaşı mekânın bellek ile ilişkisi üzerine. T. Ermen, S. Özaloğlu (Eds.), In Bir varmış bir yokmuş: toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar (pp. 13-21). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Park, E. R., and Burges, W. E. (2015). Şehir: kent ortamındaki insan davranışlarının araştırılması üzerine öneriler (P. Karababa Kayalıgil, Trans.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Ricoeur, P. (2020). Hafıza, tarih, unutuş (M. E. Özcan, Trans.). İstanbul: Metis Yayınları (3. Baskı).
• Rowlinson, M., Booth, C., Clark, P., Delahaye, A., and Procter, S. (2010). Social remembering and organizational memory. Organizational Studies, 31(01), pp. 69-87.
• Ruskin, J. (2016). Belleğin lambası (A. N. Tezel, Trans.). İstanbul: Corpus Yayınları.
• Sandell, R. (2002). Introduction. R. Sandell (Ed.) In Museums, society, inequality (pp. 3-24). London and New York: Routledge.
• Sarlo, B. (2012). Geçmiş zaman: bellek kültürü ve özneye dönüş üzerine bir tartışma. (P. Beyaz Charum, and D. Ekinci, Trans.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Şentürk, Ü. (2014). Mekân sadece mekân değildir: kentsel mekânın yeni tezahürleri. Doğu Batı Düşünce Dergisi: Şehir Yazıları-1, 67, pp. 85-105.
• Spillman, L. (1998). When do collective memories last: founding moments in the United States and Australia. Social Science History, 22(4), pp. 445-477
• Terdiman, R. (1993). Present past: modernity and the memory crisis. Ithaca: Cornel University Press.
• Tunçel, A. (2017). Tarihi yazmak: unutturmak ya da unutturmamak. T. Ermen ve S. Özaloğlu (Eds). In Bir varmış bir yokmuş: toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar (pp. 21-26). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Wallace, M. (1981). Visiting the past: history museums in the United States. Radical History Review, 25, pp. 63-96.
• Yalım, İ. (2017). Ulus devletin kamusal alanda meşruiyet aracı, toplumsal belleğin Ulus Meydanı Üzerinden Kurgulanma Çabası. G. A. Sargın (ed.) In Ankara’nın kamusal yüzleri: Ankara üzerine mekân-politik tezler (pp. 157-215), İstanbul: İletişim Yayınları.