Türkiye’de Göç Yönetişiminde Uluslararası Göç Örgütü (IOM)’nün Rolü ve Etkisi

Yıl 2022, Sayı: 26, 221 - 241, 28.11.2022

Elif Çetin

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1158803

Öz

Bu makalenin amacı, Türkiye’nin göç yönetişim politikaları ve uygulamaları kapsamında Uluslararası Göç Örgütü’nün (International Organization for Migration; IOM) hangi nitelikte bir rol üstlendiğini ve nasıl bir etki yarattığını tespit ederek değerlendirmekdir. Göç yönetişimi alanında uluslararası kuruluşların üstlendikleri fonksiyonları ele alan akademik literatürden beslenen makalenin teorik alt yapısını uluslararası örgütlerin “kendi varlıklarını meşrulaştırmaları” (self-legitimation) (Korneev, 2018) kavramı oluşturmaktadır. Buna göre, IOM Türkiye, diğer uluslarası örgütler ve yerel aktörlerle oluşturduğu iş birlikleri sayesinde Türkiye’nin göç yönetişiminde oynadığı rolü ve saygınlığını arttırarak kendi varlığına meşruluk sağlamaktadır. IOM’i, küresel göç yönetişim sisteminin önemli aktörlerinden biri olarak kabul ederek göç yönetişiminde yarattığı etkiyi spesifik ülke örnekleriyle inceleyen akademik çalışmaların sayısı oldukça sınırlıdır. Mevcut literatürün eksik kalmış bu boyutuna IOM Türkiye örneğine odaklanarak katkı sunmayı amaçlayan makale yöntemsel olarak kalitatif nitelikte olup birincil ve ikincil yazılı kaynakların incelemesine ve analizine dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

IOM, Türkiye, uluslararası kuruluşlar, göç yönetişimi

The Role and Impact of International Organization for Migration (IOM) on Migration Governance in Turkey

Öz

This paper explores the role and impact of the International Organization for Migration (IOM) in Turkey’s migration management policies and approaches. Building on the literature that analyses functions of international organisations (IOs) in the field of mobility governance, this article adopts the concept of “self-legitimation of IOs” (Korneev 2018), and argues that the IOM Turkey does not only play an instrumental service provider role by raising awareness on human-trafficking or promoting assisted voluntary return, but through partnerships with various local and national actors, it has acquired a knowledge producing position as well. By doing so, IOM has diversified its activities, expanded its influence and come to play an important role in Turkey’s migration management efforts. The academic literature that investigates IOM’s role in migration governance by referring to specific country cases is quite limited. By focusing on IOM Turkey, this paper seeks to address this particular gap in the literature.

Anahtar Kelimeler

IOM, Turkey, international organizations, migration governance

Kaynakça

• Akgül-Açıkmeşe, S. (2004). Uluslararası ilişkiler teorileri ışığında Avrupa bütünleşmesi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, no. 1, ss. 1-32.
• Aktel, M. ve Kaygısız, Ü. (2018). Türkiye’de göç yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, no. 23 (2), ss. 579-604.
• Altunok, M. (2017). Türkiye’nin göç gerçekliği ve örgütlenmesi üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 9 (22), ss. 295-311.
• Andrijasevic, R. ve Walters, W. (2010). The international organization for migration and the international government of borders. Environment and Planning D: Society and Space, no. 28 (6), ss. 977–999.
• Ashutosh, I. ve Mountz, A. (2011). Migration management for the benefit of whom? Interrogating the work of the International Organization for Migration. Citizenship Studies, no. 15 (1), ss. 21–38.
• Avustralya Sınır Güvenliği (Australian Border Force). (2019). Operation Sovereign Borders monthly update: March 2019. Erişim tarihi: 10 Haziran 202, https://newsroom.abf.gov.au/releases/operation-sovereign-borders-monthly-update-march-2019.
• Balch, A. (2010). Managing labour migration in Europe: Ideas, knowledge and policy change. Manchester and New York: Manchester University Press.
• Bartels, I. (2017). ‘We must do it gently.’ The contested implementation of the IOM’s migration management in Morocco. Migration Studies, no. 5 (3), ss. 315–336.
• Betts, A. (2010). The refugee regime complex. Refugee Survey Quarterly, no. 29 (1), ss. 12–37.
• Biermann, F., Pattberg, P., van Asselt, H. ve Zelli, F. (2009). The fragmentation of global governance architectures: a framework for analysis. Global Environmental Politics, no. 9 (4), ss. 14–40.
• Bigo, D. (2002). Security and immigration: Toward a critique of the governmentality of unease. Alternatives, no. 27 (özel sayı), ss. 63–92.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2022). UNHCR Türkiye. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022, https://help.unhcr.org/turkiye/tr/about-unhcr-in-turkey/.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2021). Kurumlar arası koordinasyon. Erişim tarihi: 05 Temmuz 2022, https://www.unhcr.org/tr/kuruluslar-arasi-koordinasyon.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2019). Family Assistance Programme. Erişim tarihi: 07 Temmuz 2022, https://globalcompactrefugees.org/article/family-assistance-programme.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2016). UNHCR New York Bildirisi’nin ‘eşi benzeri görülmemiş güç ve yankısını’ memnuniyetle karşılıyor. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022, https://www.unhcr.org/tr/13196-unhcr-new-york-bildirisinin-esi-benzeri-gorulmemis-guc-ve-yankisini-memnuniyetle-karsiliyor.html.
• Caillault, C. (2012). The implementation of coherent migration management through IOM programs in Morocco. In M. Geiger & A. Pécoud (Eds.), The new politics of international mobility: migration management and its discontents (ss. 133–156). Osnabrück: Institute for Migration Research and Intercultural Studies (IMIS).
• Campillo Carrete, B. ve Gasper, D. (2011). Managing migration in the IOM’s World Migration Report 2008. In T. Thanh-Dam & D. Gasper (Eds.), Transnational migration and human security. The migration-development-security nexus (ss. 117–131). New York: Springer.
• Çetin, E. (2021). Uncertainties involved in Turkey’s migration management: The case of Syrians under Temporary Protection. Diritto Pubblico Comparato ed Europeo Online, no. 45 (4), ss. 5173-5189.
• Davies, M. ve Woodward R. (2014). International organizations: a companion. Cheltenham, UK: Edward Elgar.
• Dedeoğlu, B. (2011). Uluslararası örgütlerin farklı sınıflandırılma biçimleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, no. 49, ss. 15–30.
• Dreher, S. (2007). Neoliberalism and migration: an inquiry into the politics of globalization. Hamburg: Lit Verlag.
• Dini, S. (2018). Migration management, capacity building and the sovereignty of an African State: International Organization for Migration in Djibouti. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1691–1705.
• Doty, L. (1998). Immigration and the politics of security. Security Studies, no. 8 (2), ss. 72–93.
• Dönmez-Kara, C. Ö. (2015). Göç bağlamında uluslararası işbirliği ve Türkiye’nin politikaları (Yayınlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Dupeyron, B. (2016). Secluding North America’s migration outcasts: notes on the International Organization for Migration’s compassionate mercenary business. In R. Zaiotti (Ed.), The externalization of migration management in Europe and North America (ss. 238–258). London: Routledge.
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi- HUGO Yayınları.
• Fine, S. (2018). Liaisons, labelling and laws: International Organization for Migration bordercratic interventions in Turkey. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1743–1755.
• Frowd, P. M. (2018). Developmental borderwork and the International Organization for Migration. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1656–1672.
• Gardiner-Barber, P. ve Bryan, C. (2018). International Organization for Migration in the field: ‘walking the talk’ of global migration management in Manila. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1725-1742.
• Geiger, M. ve Pécoud, A. (2014). International Organisations and the politics of migration. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 40 (6), ss. 865–887.
• Georgi, F. (2010). For the benefit of some: The International Organization for Migration and its global migration management. In M. Geiger & A. Pécoud (Eds.), The politics of international migration management (ss. 45–72). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Georgi, F. ve Schatral, S. (2012). Towards a critical theory of migration control: the case of the International Organization for Migration (IOM). In M. Geiger & A. Pécoud (Eds.), The new politics of international mobility. Migration management and its discontents (ss. 193–221). Osnabrück: Institute for Migration Research and Intercultural Studies (IMIS).
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2022a). Başkanlığımızın görevleri. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/baskanligin-gorevleri.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2022b). Göç Kurulu. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/goc-kurulu. Göç İdaresi Başkanlığı. (2022c). Teşkilat şeması. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/teskilat-semasi.
• Grieco, J. G. (1888). Anarchy and the Limits of Cooperation: A Realist Critique of the Newest Liberal Institutionalism. International Organization, no. 42 (3), ss. 485-507.
• Guiraudon, V. ve Joppke, C. (2001). Controlling a new migration world. London: Routledge.
• Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç için Küresel Mutabakat (GSDGKM). (2018). Erişim tarihi: 18 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/files/k%C3%BCresel%20g%C3%B6%C3%A7%20mutabakat%C4%B1.pdf.
• Health World News. (2019). Uluslararası Göç Örgütü (IOM) tarihçesi ve Türkiye ile ilişkileri. Erişim tarihi: 05 Ağustos 2022, https://www.healthworldnews.net/uluslararasi-goc-orgutu-iom-tarihcesi-ve-turkiye-ile-iliskileri/.
• Human Rights Watch. (2003). The International Organization for Migration (IOM) and human rights protection in the field: current concerns, submitted by Human Rights Watch IOM Governing Council Meeting 86th Session, November 18–21, Geneva. Erişim tarihi: 03 Ağustos 2022, https://www.hrw.org/legacy/backgrounder/migrants/iom-submission-1103.htm.
• International Organization for Migration. (2022). World migration report 2022. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022, https://worldmigrationreport.iom.int/wmr-2022-interactive/.
• International Organization for Migration. (2021a). IOM Snapshot. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022, https://www.iom.int/sites/default/files/about-iom/iom_snapshot_a4_en.pdf.
• International Organization for Migration. (2021b). Mission. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022, https://www.iom.int/mission.
• International Organization for Migration. (2020). IOM Family Assistance Programme. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022, https://www.iom.int/sites/default/files/our_work/DMM/IBM/updated/04family_assistance_programme_info_sheet.pdf.
• International Organization for Migration. (2019). Glossary on migration. International Migration Law, no. 34. Geneva: IOM Publications. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022, https://publications.iom.int/books/ international-migration-law-ndeg34glossary-migration.
• International Organization for Migration. (2017). Displacement Tracking Matrix (DTM) analysis: Flow monitoring survey in Turkey April-May 2017. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022, https://displacement.iom.int/system/tdf/reports/Flow_Monitoring_Surveys_Analysis_June_2017.pdf?file=1&type=node&id=1395.
• International Organization for Migration. (2009). Report of the Director General on the Work of the Organization for the Year 2008. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022, https://www.iom.int/sites/default/files/jahia/webdav/shared/shared/mainsite/about_iom/en/council/98/MC_2278.pdf.
• International Organization for Migration Türkiye. (2022a). Mülteci destek. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022, https://turkiye.iom.int/tr/multeci-destek.
• International Organization for Migration Türkiye. (2022b). Göç yönetimi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022, https://turkiye.iom.int/tr/goc-yonetimi.
• International Organization for Migration Türkiye. (2022c). Refugee response operations July-September 2021. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022, https://turkiye.iom.int/sites/g/files/tmzbdl1061/files/documents/rr_q3_2021_r3.pdf.
• International Organization for Migration Türkiye. (2019). IOM ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Önleme ve Mağdurlara Yardım Yoluyla İnsan Ticaretiyle Mücadelede Uzmanlığını Güçlendiriyor. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022, https://turkiye.iom.int/tr/news/iom-ve-goc-idaresi-genel-mudurlugu-onleme-ve-magdurlara-yardim-yoluyla-insan-ticaretiyle-mucadelede-uzmanligini-guclendiriyor.
• International Organization for Migration Türkiye. (2018a). MCOF: göç krizi operasyonel çerçevesi- IOM Türkiye 2018-2019. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022, https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/1492.
• International Organization for Migration Türkiye. (2018b). IOM göçmen koruma ve destekleme birimi: insan ticaretiyle mücadele 2018 yıl sonu değerlendirmesi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022, https://turkey.iom.int/sites/turkey/files/CT_Fact_Sheet_TR_nocropmarks.pdf.
• İçduygu, A. ve Aksel, D. B. (2012). Türkiye’de düzensiz göç. Ankara: IOM.
• Kara, M. ve Dönmez-Kara C. Ö. (2016). Türkiye’de göç yönetişimi: kurumsal yapı ve işbirliği. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, no. 10 (2), ss. 1-25.
• Karns, M. P. ve Mingst, K. A (Eds.). (2010). International organizations: the politics and processes of global governance. Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers.
• Klein-Solomon, M ve Sheldon, S. (2018). The Global Compact for Migration: from the sustainable development goals to a comprehensive agreement on safe, orderly and regular migration. International Journal of Refugee Law, no. 30 (4), ss. 584-590.
• Korneev, O. (2018). Self-legitimation through knowledge production partnerships: International Organization for Migration in Central Asia. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1673–1690.
• Korneev, O. (2017). International organizations as global migration governors: The World Bank in Central Asia. Global Governance, no. 23 (3), ss. 403–421.
• Lavenex, S. (2018). ‘Failing Forward’ towards which Europe? Organized hypocrisy in the Common European Asylum System. Journal of Common Market Studies, no. 56 (5), ss. 1195–1212.
• Layton-Henry, Z. ve Joly, D. (2010). Migration, minorities and citizenship. Basingstoke: Palgrave MacMillan. Loescher, G. (2001). The UNHCR and world politics: a perilous path. Oxford: Oxford University Press.
• Memişoğlu, F. (2019). Uluslararası ilişkiler ve uluslararası göç bağlamında insan ticareti. Güvenlik Stratejileri, no. 15 (30), ss. 239–287.
• Newland, K. (2005). The Governance of international migration: mechanisms, processes and institutions. Research paper prepared for the Policy Analysis and Research Programme of the Global Commission on International Migration, September. Erişim tarihi: 02 Ağustos 2022, https://www.iom.int/jahia/webdav/site/myjahiasite/shared/shared/mainsite/policy_and_research/gcim/tp/TS8b.pdf.
• No Border Network. (2009). Campaign to combat global migration management. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022, http://www.noborder.org/iom/index.php.html.
• Oğuz-Gök, G. (2016). Kimin güvenliği? Uluslararası göç-güvelik ilişkisi ve uluslararası örgütlerin rolü. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KOSBED), no. 31, ss. 65–82.
• Özkul, D. (2022). Governing migration and asylum amid Covid-19 and legal precarity in Turkey. Middle East Law and Governance, no. 14, ss. 141–154.
• Pécoud, A. (2018). What do we know about the International Organization for Migration?. Journal of Ethnic and Migration Studies, no. 44 (10), ss. 1621–1638.
• Pécoud, A. (2015). Depoliticising migration: global governance and international migration narratives. Basingstoke: Palgrave.
• Perspektif. (2014). Diakonie, İslami sosyal hizmet kurumunu destekleyecektir (anonim). Erişim tarihi: 21 Haziran 2022, https://perspektif.eu/2014/09/01/diakonie-islami-sosyal-hizmet-kurumunu-destekleyecektir/.
• Sassen, S. (1999). Beyond sovereignty: De-facto transnationalism in immigration policy. European Journal of Migration and Law, no. 1, ss. 177-198.
• Sandıklı, A. ve Kaya, E. (2013). Barış kavramına yönelik teorik yaklaşımlar ve küresel yönetişim. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 12 (23), 59-79.
• Şahin-Mencütek, Z. (2019). Encouraging Syrian return: Turkey’s fragmented approach, Forced Migration Review, no. 62, ss. 28-31.
• T.C. İçişleri Bakanlığı. (2020). Türkiye insan ticaretiyle mücadele yıllık raporu. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/Kitapcik-Raporlar/2020-Tu%CC%88rkiye-I%CC%87nsan-Ticaretiyle-Mu%CC%88cadele-Yillik-Raporu.pdf.
• T.C. İçişleri Bakanlığı. (2016). 2015 Yılı Türkiye Göç Raporu. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları. Erişim tarihi: 17 Ekim 2022, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/YillikGocRaporlari/2015_yillik_goc_raporu.pdf.
• TEPAV. (2020). Zorunlu göçmenler için sosyal eşitlik: pandemi sürecinde yerel yönetimlerin ve STK'ların rolü. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022, https://tr.boell.org/tr/2021/03/25/zorunlu-gocmenler-icin-sosyal-esitlik-pandemi-surecinde-yerel-yonetimlerin-ve-stklarin.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu. (2021). Göç ve Uyum Alt Komisyonu Tutanakları. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022, https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2681.
• Türkiye Cumhuriyeti Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi Nezdinde Daimî Temsilciliği. (2022). Uluslararası Göç Örgütü (IOM). Erişim tarihi: 05 Temmuz 2022, http://cenevreofisi.dt.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/353795#:~:text=Bu%20konferansta%20al%C4%B1nan%20karar%20uyar%C4%B1nca,Uluslararas%C4%B1%20G%C3%B6%C3%A7%20%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC%20ad%C4%B1n%C4%B1%20alm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.
• Woods, N., Betts, A., Prantl, J. ve Sridhar, D. (2013). Transforming global governance for the 21st century. UNDP-HDRO Occasional Papers, no. 2013/09.
• Wright, C. F. (2010). Policy legacies and the politics of labour immigration selection and control: the processes and dynamics shaping national-level policy decisions during the recent wave of international migration (Yayınlanmamış doktora tezi). Department of Politics and International Studies, University of Cambridge, Cambridge, UK.
• van Riemsdijk, M., Marchand, M. H. ve Heins, V. H. (2021). New actors and contested architectures in global migration governance: continuity and change. Third World Quarterly, no. 41 (1), ss. 1-15.
• Vitorino, A. (2019). The Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration: what's next. International Migration, no. 57 (6), ss. 19-22.
• Yılmaz-Eren, E. (2021). “Güvenli, Sistemli ve Düzenli Göç İçin Küresel Mutabakat” üzerine bir değerlendirme. Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, no. 3 (1), 65-122.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK). (2013). Law No. 6458. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf.