Tuz Stresinin Bazı Kültür Bitkilerinde Çimlenme ve Fide Gelişimi Üzerine Etkileri

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 0 - 0, 27.06.2016

İhsan Aydın

Öz

Bu çalışmada, Ülkemizin bazı yörelerinde yetiştiriciliği yapılan buğday (Triticum aestivum cv. Bezostaya), domates (Lycopersicon lycopersicum cv. H55711), fasulye (Phaseolus vulgaris sp. sphearicus) ve mısır (Zea mays cv. Hido) çeşitlerinin çimlenme ve fide gelişimi üzerine tuz (NaCl) stresinin etkileri araştırılmıştır. Bu amaç için farklı tuz konsantrasyonu (0, 75, 150 ve 250 mM)  ortamlarında çimlenme ve fide gelişimini tamamlamış bitkilerde çimlenme oranı, taze ve kuru ağırlık, kök ve gövde uzunluğu, tuz tolerans indeksi ve çimlenme hızı parametreleri belirlenmiştir. Sonuçlarımız çalışılan bitki türlerine ait çeşitlerin tuz stresi toleranslarının farklı olduğunu göstermiştir. Ayrıca,  tuz konsantrasyonu artışına bağlı olarak tüm çeşitlerde hem çimlenme hem de fide gelişimi önemli oranda engellemiştir. Bitkiler içerisinde, çalışılan parametrelere göre, hibrid mısırın tuza en toleranslı, domatese ait çeşidin ise en duyarlı olduğu belirlenmiştir.

Kaynakça

• Özen, H. Ç. and Onay,A., Bitki Fizyolojisi, Ankara, Nobel, 2007.
• Kocaçalışkan,İ., Bitki Fizyolojisi. Ankara, Nobel Yayınevi, 2008.
• Nawaz, K., Talat, A., Hussain, K. And Majeed, A.. Induction of Salt Tolerance in Two Cultivars of Sorghum ( Sorghum Bicolor L .) by Exogenous Application of Proline at Seedling Stage, 10 (1), 93–99, 2010.
• Chinnusamy, V., Jagendorf, A. And Zhu, J.K. Understanding and İmproving Salt Tolerance in Plants, Crop Sci., 45(2), 437–448, 2005.
• Dölarslan, M., Toprak Bitki İlişkileri Açısından Tuzluluk, 5(2), 56–59, 2012.
• Al-Mutawa, M.M., Effect of Salinity on Germination and Seedling Growth of Chickpea (Cicer arietinum L .) Genotypes. Int. J. Agric. Biol., 5(3), 226–229, 2003.
• Mahmood, T., Iqbal, N., and Raza, H., Growth Modulation and Ion Partitioning in Salt Stressed Sorghum ( Sorghum bicolor L .) By Exogenous Supply of Salicylic Acid. Pakıstan Journal of Botany 42(5), 3047–3054, 2010.
• Yıldız, M. and Terzi, H., Türkiye ’ de Ekimi Yapılan Bazı Arpa Çeşitlerinde Erken Fide Evresi Tuz Toleransının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 17, 1-9,2011.
• Okçu, G., Kaya, M.D. and Atak, M., Effects of Salt and Drought Stresses on Germination and Seedling Growth of Pea ( Pisum sativum L .). Turk. J. Agric. For., 29, 237–242, 2005.
• Tepe, A., Kaya, H., Batmaz, G., Özkan, C.F. ve Demirtaş, E.I., Tuzlu Sulama Suyu Uygulamalarının Bazı Biber Saf Hatlarının Verimleri Üzerine Etkisi. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, 28(1), 1–11, 2011.
• Çavuşoğlu,K. and Kabar, K., The Effects of Pretreatments of Some Plant Growth Regulators on Germination and Seedling Growth of Radish Seeds Undersali̇n condi̇ti̇ons. Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilim. Enstitüsü Derg., 14, 27–36, 2007.
• Mufwanzala,N. and Dikinya, O., Impact Of Poultry Manure and its Associated Salinity on The Growth and Yield of Spinach (Spinacea oleracea) and Carrot (Daucus carota). Int. J. Agric. Biol., 12, 489–494, 2010.
• Hosseini, Z., Nadian, H. and Heidari, M., Effect of Cadmium Levels on Seed Germination and Seedling Growth of Spinach (Spinacia oleracea) Under Salinity Stress. World Appl. Sci. J., 18(3), 332–335, 2012.
• Şenay, A., Kaya, M.D., Atak, M. ve Çiftçi, C.Y., Farklı Tuz Konsantrasyonlarının Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Çimlenme ve Fide Gelişimi Üzerine Etkileri. Tarla Bitk. Merk. Araştırma Enstitüsü Derg., 14(1), 50–55, 2005.
• Doğan, M., Avu, A., Can, E.N. ve Aktan, A., Farklı Domates Tohumlarının Çimlenmesi Üzerine Tuz Stresinin Etkisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 3(2), 174–182, 2008.
• Yaylalı, İ.K., Değişik Tuz Konsantrasyonuna Sahip Farklı Sulama Suyu Uygulamalarının Domateste Verim Ve Kalite Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye, 2007.
• Kaymakanova, M., Effect of Salinity on Germination and Seed Physiology in Bean (Phaseolus vulgaris L.). Bıotechnol. & Bıotechnol., XI Annıversary Scıentıfıc Conference, 326–329, 2009.
• Eker, S., Cömertpay, G., Konuşkan, O., Ulger, A.C., Ozturk, L. and Çakmak, İ., Effect Of Salinity Stress on Dry Matter Production and İon Accumulation in Hybrid Maize Varieties. Turkish J. Agric. For., 30(5), 365–373, 2006.
• Atış, İ., Bazı Silajlık Sorgum ( Sorghum bicolor L . Moench ) Çeşitlerinin Çimlenmesi ve Fide Gelişimi Üzerine Tuz Stresinin Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6 (2):58-67, 2011.
• Carpıcı, E.B., Celık, N. and Bayram, G., Effects of Salt Stress on Germination of Some Maize ( Zea mays L .) Cultivars. J. Biotechnol., 8(19), 4918–4922, 2009.
• Khodarahmpour, Z., Ifar, M. and Motamed, M., Effects of NaCl Salinity on Maize (Zea mays L.) at Germination and Early Seedling Stage. African J. Biotechnol., 11(2), 298–303, 2012.
• Cokkızgın, A., Salinity Stress in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.) Seed Germination. Not. Bot. Horti Agrobot. Cluj-Napoca, 40(1), 177–182, 2012.
• Atik, M., Karagüzel, O. ve Ersoy, S., Sıcaklığın Dalbergıa sıssoo Tohumlarının Çimlenme Özelliklerine Etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 203–210, 2007.
• Çavuşoğlu, K., Kılıç, S. ve Kabar, K., Tuzlu (NaCl) Koşullar Altındaki Tohum Çimlenmesi, Fide Büyümesi ve Yaprak Anatomisi Üzerine Triakontanol Ön Uygulamasının Etkileri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 2(2), 136–145, 2007.
• Turhan,A. and Şeniz, V., Farklı Tuz Konsantrasyonlarının Türkiye ’de Yetiştirilen Bazı Domates Genotiplerinin Çimlenmesi Üzerine Etkileri . U. Ü. Ziraat Fakültesi Derg., 24(2), 11–22, 2010.
• Deme, M., Tuz, Herbisit ve Bazı Yabancı Otların Pamuk ve Buğday Bitkilerinde Klorofil ve Bazı Enzim Aktiviteleri Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, Türkiye, 2007.
• Abro, S.A., Mahar, A.R. and Mirbahar, A.A., Improving Yield Performance of Landrace Wheat Under Salinity Stress Using On-Farm Seed Priming. Pak.J.Bot., 41(5), 2209–2216, 2009.
• Datta,J.D., Nag, S., Banerjee, A. and Mondal, N.K., Impact of Salt Stress on Five Varieties of Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars Under Laboratory Condition. J. Appl. Sci. Environ. Manag., 13(3), 93–97, 2009.
• Sekmen, A.H., Demiral, T., Tosun, N., Türküsay, H. ve Türkan, İ., Tuz Stresi Uygulanan Domates Bitkilerinin Bazı Fizyolojik Özellikleri ve Toplam Protein Miktarı Üzerine Bitki Aktivatörünün Etkisi. 42(1), 85–95, 2005.
• Bahrani,A. and Joo, M.H., Response of Some Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes to Salinity at Germination and Early Seedling Growth Stages. World Appl. Sci. J.,16(4), 599–609, 2012.
• Bilgin, N., Besin Kültüründe Yetiştirilen Farklı Domates Çeşitlerinin Artan NaCl Uygulamalarına Toleransı ve Tuzluluk Stresinin Kuru Madde Miktarı İle Bitki Mineral İçeriğine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye, 2002.
• Bilgin, N. ve Yıldız, N., Besin Kültüründe Yetiştirilen (Kaya F1) Domates Çeşidinin (Lycopersicon esculentum) Artan NaCl Uygulamalarına Toleransı ve Tuzluluk Stresinin Kuru Madde Miktarı ile Bitki Mineral Madde İçeriğine Etkisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 39(1), 15–21, 2008.
• Doğan, M., Kılıç, H., Aktan, A. and Can, N.E., Tuz Stresi Altındaki Domates (Lycopersicon Sp.) Fidelerinde Kalsiyum Miktarı Değişimleri. Fırat Üniv. Fen Bilim. Derg., 21(2), 103–108, 2009.
• Geçer, M.K., Domateste Farklı Tuzluluk Seviyelerinin Fide Kalitesi, Bitki Gelişimi ve Verim Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi,Van, Türkiye, 2003.
• Mencik, K., Domates (Lycopersicon esculentum Mill.)‘in Çimlenme Aşamasında Ağır Metallere Tepkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye, 2006.
• Erdoğan, G., Değişik Kimyasal Uygulamalarının Farklı İskenderiye Üçgül (Trifolium alexandrinum L.) Çeşidi Tohumlarının Düşük Sıcaklıkdaki Çimlenme ve Çıkış Performansları Üzerine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye, 2008.
• Ologundudu, A.F., Adelusı, A.A. and Akınwale, R.O., Effect of Salt Stress on Germination and Early Seedling Growth of Rice (Oryza Sativa L.), Notulea Sci. Biol., 6(2), 237–243, 2014.
• Rahman, M., Soomro,U.A., Haq, M.Z. and Gul, S., Effects Of Nacl Salinity on Wheat (Triticum aestivum L .) Cultivars. World Journal of Agricultural Sciences 4 (3): 398-403, 2008.
• Khayatnezhad, M. and Gholamin, R., Effects of Salt Stress Levels on Five Maize ( Zea Mays L .) Cultivars at Germination Stage. African Journal of Biotechnology, 10(60), 12909-12915, 2011.
• Güldüren, Ş., Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi ve Çoruh Vadisi’nden Toplanan Bazı Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) Genotiplerinin Tuza Toleransı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye, 2012.
• Abazarian, R., Yazdani, M.R., Khosroyar, K. and Arvin, P., Effects of Different Levels of Salinity on Germination of Four Components of Lentil Cultivars. African Journal of Agricultural Research, 6(5), 2761 - 2766, 2011.
• Efe, E, Bek, Y. and Şahin, M., Spss’te Çözümleri ile İstatistik Yöntemler II, No. 10. 2000.
• Dumlupınar, Z., Elektrik Akımı ve Tuz Konsantrasyonlarının Makarnalık Buğdayda Çimlenmeye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Kahramanmaraş, Türkiye, 2005.
• Akbarimoghaddam, H., Galavi, M., Ghanbari, A. and Panjehkeh, N., Salınıty Effects on Seed Germınatıon and Seedlıng Growth of Bread Wheat Cultıvars. Trakia J. Sci., 9(1), 43–50, 2011.
• Aishah, H.S., Saberi, A.R., Halim, R.A. and Zaharah, A.R., Salinity Effects on Germination of Forage Sorghunies. J. of Agron., 9(14), 169–174, 2010.
• Gulzar, S., Khan, M.A. and Ungar,I.A., Effect of Salinity and Temperature on The Germination of Urochondra setulosa (Trin.) C.E. Hubbard. Seed Sci. Technol., 29, 21-29, 2001.
• Kökten, K., Karaköy, T., Bakoğlu, A. and Akçura, M., Determination of Salinity Tolerance of Some Lentil ( Lens culinaris M .) Varieties. J. Food, Agric. Environ., 8(1), 140–143, 2010.
• Elkoca, E., Değişik NaCl Konsantrasyonlarını Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Çimlenme ve Fide Gelişmesine Etkileri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 34(1), 1–8, 2003.
• Hakim, M., Juraimi, A. and Begum, M., Effect of Salt Stress on Germination and Early Seedling Growth of Rice (Oryza sativa L.). African J., 9(13), 1911–1918, 2010.
• Anbumalarmathi, J., Mehta, P., Nethralaya, S. and Nadu, T., Effect of Salt Stress on Germination of İndica Rice Varieties. EJBS, 6(1), 1–6, 2013.
• Bhardwaj, S., Sharma, N.K., Srivastava, P.K. and Shukla, G., Salt Tolerance Assessment in Alfalfa (Medicago sativa L.) Ecotypes. Bot. Res. J., 3(1–4), 1–6, 2010.
• Kaya, M.D. and Pek, A., Effects of Different Soil Salinity Levels on Germination and Seedling Growth of Safflower ( Carthamus tinctorius L .). Turk J. Agric. For., 27, 221–227, 2003.
• Hassen, A., Maher, S., Cherif, H., Hassen, A., Maher, S. and Cherif, H., Effect of Salt Stress (NaCl) on Germination and Early Seedling Parameters of Three Pepper Cultivars ( Capsicum annuum L .) Effect of Salt Stress (NaCl) on Germination and Early Seedling Parameters of Three Pepper Cultivars ( CapsicumaAnnuum L .). Journal of Stress Physiology & Biochemistry, 10(1), 14–25, 2014.
• Keser, Ö., Çolak, G. and Caner, N., Tuza Toleransı Farklı İki Kültür Bitkisinde Bazı Fizyolojik ve Makromorfolojik Parametreler Üzerine Na2CO3 Tipi Tuz Stresi Etkileri. BAÜ FBE Derg., 11(2), 64–80, 2009.
• Radic, V., Beatovic, D. and Mrda, J., Salt Tolerance of Corn Genotypes (Zea Mays L.) Durıng Germınatıon and Later Growth. J. Agric. Sci., 52(2), 115–120, 2007.