KENTSEL DÖNÜŞÜMDE KAT KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ MODELİ: ALTINDAĞ BELEDİYESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 34, 283 - 308, 31.12.2020

Mahmut Güler Can Giray Özgül

Öz

Bu makale kapsamında Türkiye’de belediyelerin sorumluluğunda yürütülen kentsel dönüşüm projelerinin uygulama modellerinden biri olan “kat karşılığı inşaat sözleşmeleri” modeli incelenmektedir. 2000’li yıllarla birlikte Türkiye’de eskimiş kentsel alanların yeniden oluşumu ya da yeniden geliştirilmesi için çok sayıda yasal düzenleme yapılmıştır. Bu yasal düzenlemelerle birlikte
belediyeler kentsel dönüşüm alanında birer aktör haline gelmişlerdir. Ancak belediyelerin sahip oldukları kurumsal kapasitelerin yetersiz olması, kentsel dönüşüm projelerini Toplu Konut İdaresi (TOKİ) ortaklığıyla yürütmelerini zorunlu kılmaktadır. Altındağ Belediyesi örneğinde olduğu gibi kentsel dönüşüm projelerinde sorumluluğu tek başına üstlenen ilçe belediyelerinin sayısı oldukça azdır. Geçmiş dönemde adı gecekondulaşma ile birlikte anılan Altındağ ilçesinde son 15 yıl içinde uygulanan 14 farklı kentsel dönüşüm projesi bulunmaktadır. Bu projelerin 10’u doğrudan Altındağ Belediyesi tarafından “kat karşılığı inşaat sözleşmesi modeli”yle gerçekleştirilmiştir. Altındağ Belediyesinin kentsel dönüşümle ilgili birimleriyle gerçekleştirilen görüşmeler ve belediyeye ait meclis kararları, plan, proje ve faaliyet raporları incelenerek, Gültepe Mahallesi ile Çalışkanlar Mahallesinde gerçekleştirdiği projeler üzerinden bir kentsel dönüşüm modeli olarak “kat karşılığı inşaat sözleşmeleri” modelinin olumlu ve olumsuz yönleri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak kentsel dönüşüm politikasının hayata geçirilmesinde bu modelin etkileri açıklanmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kentsel dönüşüm, Altındağ Belediyesi, Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri

Kaynakça

• Açıkgöz, Ayşe Tuğba (2014), Kentsel Dönüşümün Ekonomik, Mekânsal, Sosyal Etkileri Ve Kamunun Rolü: Ankara Gültepe (Çinçin) Örneği, (Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Akkar, Z. (2006). "Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı'daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye", Planlama Dergisi, (2), 29-38.
• Altındağ Belediyesi (2010), Ankara Altındağ 2. Etap Gültepe - 2. Etap Aktaş Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Protokolüne İlişkin Ek Protokol, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2011), 2010 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2011), Ankara Altındağ 3. Etap Aktaş Gecekondu Önleme Bölgesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesine İlişkin Protokol, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2012), 2011 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2013), 2012 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2014), 2013 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2014), Ankara Altındağ Aktaş 3. Etap Gecekondu Önleme Bölgesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesine İlişkin 1 Nolu Ek Protokol, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2015), 2014 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2016), 2015 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2017), 2016 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Altındağ Belediyesi (2019), 2018 Yılı Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2006), 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı, (Ankara).
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2018), 2017 Faaliyet Raporu, (Ankara).
• Ataöv, Anlı ve Sevin Osmay (2007), “Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yönetsel Bir Yaklaşım”, METU JFA, 24 (2), s. 57-82.
• Çınar, Sinan (2019), Belediyelerde Taşınmaz Yönetimi ve Karşılaşılan Sorunlar, (Ankara: Adalet Yayınevi).
• Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (2010), İzahname, (İstanbul).
• Erdem, Tevfik, Burhan Aykaç, Hikmet Kavruk, Nail Öztaş, İhsan Keleş, Murat Duran, Banu Aktürk ve Nezir Köse (2011), Altındağ'ın SosyoKültürel Dokusu, (Ankara: Altındağ Kaymakamlığı).
• Erim, Aydan (1990), "1973-1980 Dönemi Belediyeciliği: İzmit Örneği. A. B. Belediyesi", Türk Belediyeciliğinde 60 Yıl Bildiri ve Tartışmalar, (Ankara: Metropol İmar A.Ş. IULA-EMME): 382-394.
• Genç, Fatma Neval (2008), "Türkiye'de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü". Yönetim ve Ekonomi, 15 (1), s. 115- 130.
• Gören, Aykut (2018), “Altındağ’da kavgasız borçsuz muhteşem dönüşüm”, https://www.sabah.com.tr/emlak/2018/11/01/altindagda-kavgasizborcsuz-muhtesem-donusum (17.05.2019).
• Görgülü, Zekai (2009), "Kentsel Dönüşüm ve Ülkemiz", TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, (İzmir: TMMOB Yayınları): 767-780.
• Gümüşboğa, Beste (2009), Katılım Ekseninde Kentsel Dönüşüm: Altındağ Aktaş Mahallesi Örneği, (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Güler, Mahmut (2019), Belediyelerde Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri Modeliyle Kentsel Dönüşüm: Ankara Altındağ Belediyesi Örneği, Kentsel Dönüşümde Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri Modeli: Altındağ Belediyesi Örneği (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (Kent ve Çevre Bİlimleri) Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Hürriyet (2016), “Altındağ Belediyesi'nden Çinçin'e dev hizmet”, http://www.hurriyet.com.tr/altindag-belediyesinden-cincine-dev-hizmet37285118 (17.05.2019).
• Karasu, Mithat Arman (2012), "Sosyal Konut Politikalarından Kentsel Dönüşüm Projelerine: Kamusal Alanda Değişen Konut Politikaları", Parlak, Bekir (Der.), 10. Kamu Yönetimi Formu (KAYFOR) Bildiriler Kitabı, (Ankara: TODAİE Yayını): 603-617.
• Keleş, Ruşen (2004), “Kentsel Dönüşümün Tüzel Altyapısı”, Mimar-İst Dergisi, Sayı 12, s. 73-76. Keleş, Ruşen (2015), 100 Soruda Türkiye'de Kentleşme, Konut ve Gecekondu, (İstanbul: Cem Yayınevi).
• Keleş, Ruşen (2020), Kentleşme Politikası, (Ankara: İmge Kitabevi). Keleş, Ruşen ve Ayşegül Mengi (2017), Kent Hukuku, (Ankara: İmge Kitabevi).
• Keleş, Ruşen ve Ayşegül Mengi (2019), İmar Hukukuna Giriş, (Ankara: İmge Kitabevi).
• Kocaağa, Köksal (2009), "Arsa Payı Karşılığı İnşaat Yapımında Ortaya Çıkan İlave İş ve İlave Bağımsız Bölüm Sorunu", TBB Dergisi, (85), s. 86-104.
• Kocabaş, Arzu (2006), Kentsel Dönüşüm (/Yenileştirme): İngiltere Deneyimi ve Türkiye’deki Beklentiler, (İstanbul: Literatür Yayıncılık).
• Kurtuluş, Hatice (2017), "Kent Sosyolojisinde Değişen Kavrayışlar ve Türkiye'nin Kentleşme Deneyimi", Uğurlu, Örgen (Der.), Kent Sosyolojisi Çalışmaları, (İstanbul: Örgün Yayınevi): 177-227.
• Özden, Pelin Pınar (2006), "Türkiye'de Kentsel Dönüşümün Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler", İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 35, s. 215-233.
• Özden, Pelin Pınar (2008), Kentsel Yenileme, (Ankara: İmge Kitabevi).
• Özgül, Can Giray (2018), “Konut Aktivizmi: Mülkiyet Hakkı ve Kiracı Hareketlerinin Karşılaştırmalı Bir İncelemesi”, Mengi, Ayşegül ve Deniz İşçioğlu (Der.), Kentsel Politikalar, (Ankara: Palme Yayıncılık): 97-105.
• Özgül, Can Giray (2020), “Bentderesi’nin Mekânsal Bir Çözümlemesi: Kamusal Mekândan Kentsel Rant Alanına”, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2 (1), s. 59-77.
• Sadioğlu, Uğur, Tiryaki Veysel ve Abdullah Korkmaz (2016), “Altındağ Belediyesi Örneği Üzerinden Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Politikasının Değerlendirilmesi”, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 71 (3), s.757-796.
• Şahin, Savaş Zafer (2003), “İmar Planı Değişiklikleri ve İmar Hakları Aracılığıyla Yanıltıcı (Pseudo) Kentsel Dönüşüm Senaryoları”, Ankara Altındağ İlçesi Örneği Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım Yayın Merkezi): 89-101.
• Tekeli, İlhan (2010), Türkiye'nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları, (İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları).
• Tiryaki, Veysel (2011), Yerel Yönetimlerde Değişim Yönetimi Altındağ Belediyesi Örneği, (İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Toplu Konut İdaresi TOKİ (2016), Kurumsal Profil, (Ankara). Türkiye Bilimler Akademisi (2011), Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü, (Ankara).
• Yavuz, Fehmi (1962), Şehircilik, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
• Yavuz, Fehmi, Ruşen Keleş, Cevat Geray (1973), Şehircilik: Sorunlar, Uygulama ve Politika, (Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
• Yıldırım, Ayşe Ege (2006), “Güncel Bir Kent Sorunu: Kentsel Dönüşüm”, Planlama Dergisi, Sayı 1, s. 7-21.