BÜYÜMEME: İMKAN VE SINIRLILIKLAR

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 40, 281 - 300, 28.12.2023

Yeliz Sarıöz Gökten , Kerem Gökten

https://doi.org/10.56524/msydergi.1307754

Öz

Doğal kaynakları ve insan emeğini sermaye birikiminin emrindeki unsurlar olarak gören kapitalist üretim biçimi kendi işleyiş mantığından kaynaklanan krizleri görmezden gelme eğilimindedir. Kesintisiz büyümeyi merkeze alan anaakım iktisat anlayışı doğrutusunda izlenen politikalar yalnız doğal kaynakları tüketmekle yetinmemiş, yaşam alanımız olan yerküreyi de bütünüyle tehdit eder hale gelmiştir. İklim krizi ve çevre kirliliği yarım yüzyıl öncesine dayanan uyarıların bizi getirdiği kritik eşiktir ve sistem tarafından yönetilecek, ötelenecek bir olgu olmaktan çıkmıştır. Bu çalışma kapitalizmin başarı ve refah ölçütleri arasındaki başat konumunu hiç yitirmeyen büyüme anlayışı karşısına yeni bir toplum tasarımı koymaya çalışan büyümeme yaklaşımının insanlığa sunduğu fırsatlar üzerine yoğunlaşmaktadır. Bununla birlikte büyümeme yaklaşımının dünya halkları nezdinde gereken yankıyı yaratmadığı, bir tür uzman ve aktivist duyarlılığı olarak kaldığı gözlemlenmiştir. Büyümeme anlayışının ağırlıklı olarak toplumun piyasa güçleri karşısında kaybettiği mevzileri geri almasına yönelik güçlü vurgu ve mücadele çağrısından ziyade “hayatta kalma” odaklı bir çerçeveye sıkıştığı ileri sürülebilir. Büyümeme hareketi ancak “yeni bir yaşam ve toplum nasıl olmalı” sorusuna etkili yanıtlar vereceği bir yeniden düşünme sürecinin ardından bir umudu, gerçek bir çağrıyı temsil edebilir.

Anahtar Kelimeler

İktisadi Büyüme, Büyümeme, Çevre Kirliliği, Kapitalizm, Ekoloji

Kaynakça

• Kaynakça Abramovitz, Moses ve Paul A. David (1973), “Reinterpreting Economic Growth: Parables and Realities”, The American Economic Review, 63 (2), s. 428-439.
• Abramovitz, Moses (1981), “Welfare Quandaries and Productivity Concerns”, The American Economic Review, 71 (1), s.1-17.
• Buch-Hansen, Hubert (2018), “The Prerequisites for a Degrowth Paradigm Shift: Insights from Critical Political Economy”, Ecological Economics, 146, s. 157–163.
• Buch-Hansen, Hubert ve Martin Carstensen (2021), “Paradigms and the Political Economy of Ecopolitical Projects: Green Growth and Degrowth Compared”, Competition & Change, 25(3–4), s. 308–327.
• Daly, Herman E. (1974), “Steady-state Economics Versus Growthmania: A Critique of the Orthodox Conceptions of Growth, Wants, Scarcity, and Efficiency”, Policy Sciences, 5(2), s. 149-167.
• Daly, Herman E. (1998), “The Return of Lauderdale’s Paradox”, Ecological Economics, 15 (1), s. 21-23.
• Demaria, Federico, François Schneider, Filka Sekulova ve Joan Martinez-Alier (2013), “ What is Degrowth? From an Activist Slogan to a Social Movement”, Environmental Values, 22 (2), s. 191–215.
• Easterlin, Richard A. (1974), “Does Economic Growth Improve the Human Lot? Some Empirical Evidence”, Paul A. David ve Melvin W. Reder (Eds.), Nations and Households in Economic Growth, Essays in Honor of Moses Abramovitz, (New York: Academic Press): 89-125.
• Easterlin, Richard A. ve Kelsey J. O’Connor (2020), The Easterlin Paradox, IZA Institute Discussion Paper Series No. 13923.
• Foster, John Bellamy ve Brett Clark (2009), “The Paradox of Wealth: Capitalism and Ecological Destruction”, Monthly Review, 61 (6), s.1-18.
• Georgescu-Roegen, Nicholas (1975), “Energy and Economic Myths”, Southern Economic Journal 41 (3), s. 347-381.
• Gorz, Andre (M. Bosquet) (1972). Nouvel observateur. Paris.
• Gorz, Andre (1980), Ecology as Politics, (Montreal: Black Rose Books).
• Grossman G. M. ve Krueger, A. B. (1995), “Economic growth and the environmental”. The Quarterly Journal of Economics, 110(2), s. 353-377.
• Harvey, David (2020), “Anti-capitalist Politics in the Time of COVID-19”, Jordan, T. Camp ve Chris Caruso (Eds.), (London: Pluto Press): 179-189.
• Huber, Matthew T. (2022), Climate Change as Class War, (London&New York:Verso Press).
• Jackson, Tim (2021), Post Growth: Life After Capitalism, (Cambridge: Polity Press).
• Kallis, Giorgos (2015), “The Degrowth Alternative”, Great Transition Initiative, https://greattransition.org/publication/the-degrowth-alternative (24.04.2023).
• Kallis, Giorgos, Federico Demaria ve Giacomo Alisa (2015), “Introduction: Degrowth”, Giacomo, D’Alisa, Federico Demaria ve Giorgos Kallis (Eds.), Degrowth a Vocabulary for a New Era, (New York: Routledge): 1-17.
• Klitgaard, Kent A. ve Lisi Krall. (2012).,“Ecological Economics, Degrowth, and Institutional Change”, Ecological Economics, 84, s. 247–253.
• Latouche, Serge (2009), Farewell to Growth, (Cambridge: Polity Press).
• Meadows, Donella.H., Dennis L. Meadows, Jorgen Randers ve William W. Behrens III (1972), Limits to Growth, (New York: Universe Books).
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2011), Towards Green Growth: Monitoring Progress, (Paris: OECD Publishing).
• Research & Degrowth (2010), “Degrowth Declaration of the Paris 2008 Conference”, Journal of Cleaner Production, 18 (6), s. 523–524.
• Romano, Onofrio (2012), “How to Rebuild Democracy, Re-thinking Degrowth”, Futures, 44, s. 582-589. Romano, Onofrio (2020), Towards a Society of Degrowth, (NY: Routledge).
• Saito, Kohei (2023), Marx in the Anthropocene Towards the Idea of Degrowth Communism, (Cambridge: Cambridge University Press).
• Schneider, François, Giorgos Kallis ve Joan Martinez-Alier (2010), “Crisis or Opportunity? Economic Degrowth for Social Equity and Ecological Sustainability. Introduction to this Special Issue”, Journal of Cleaner Production, 18 (6), s. 511–518.
• Sekulova, Filka, Giorgos Kallis, Beatriz Rodrigues Labajos ve François Schneider (2013), “Degrowth: From Theory to Practice”, Journal of Cleaner Production, 38, s. 1-6.
• Selden, Thomas ve Song Daqing (1994), “Environmental Quality and Development: Is There a Kuznets Curve for Air Pollution Emissions?”, Journal of Environmental Economics and Management, 27 (2), s. 147–162.
• Social Progress Index (2022), https://www.socialprogress.org/ (11.11.22).
• Stiglitz, Joseph E., Amartya Sen ve Jean Paul Fitoussi (2009), Report by the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress, (Paris: Commission).
• Stiglitz, Joseph E., Amartya Sen ve Jean-Paul Fitoussi (2010), Mis-measuring Our Lives: Why GDP doesn't Add Up?, (New York: The New Press).
• Stokey, Nancy L. (1998), “Are There Limits to Growth?”, International Economic Review , 39 (1), s. 1-31.
• Trainer, Ted (2012), “De-growth: Do You Realise What it Means?”, Futures, 44 (6), s. 590-599.
• Vansintjan, Aaron (2019), “Degrowth vs. the Green New Deal”, https://briarpatchmagazine.com/articles/view/degrowth-vs.-the-green-new-deal (25.04.2023).
• Van den Bergh, Jeroen (2009), “The GDP Paradox”, Journal of Economic Psychology, 30 (2), s. 117–135.
• World Bank (1992), World Development Report 1992: Development and the Environment, (New York: Oxford).
• World Bank Data (2022), https://data.worldbank.org (11.11.22).