Damage of Duty in Turkish Public Administration: Implications for Public Economic Enterprises

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 42, 109 - 142, 29.06.2024

Polat Tunçer

https://doi.org/10.56524/msydergi.1457794

Öz

Duty loss is among the fundamental problems of Turkish public administration, as in many countries today. Because it cannot be said that public enterprises established to meet the basic needs of the society are operated effectively and efficiently. The main reason for this is the duty losses caused by political governments supporting certain people and groups through public enterprises. In fact, the aim of SOEs is to participate in the economic system as an influential actor according to commercial principles, meet social needs and support economic development. Today, SOEs have turned to more strategic areas. In short, duty loss occurs as a result of government policies and creates a heavy burden on the budget. It is not possible to approve these damages, which disrupt the justice of income distribution, in terms of public interest.

Anahtar Kelimeler

public management, duty loss, public offical, public enterprise, public damage

Proje Numarası

Yok

TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE GÖREV ZARARI: KAMU İKTİSADÎ TEŞEBBÜSLERİ ÜZERİNE ÇIKARIMLAR

Öz

Görev zararı, bugün pek çok ülkede olduğu gibi, Türk kamu yönetiminin de temel sorunları arasında yer almaktadır. Zira, toplumun temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulmuş olan kamu işletmelerinin, etkin ve verimli bir biçimde işletildiği söylenemez. Bunun temel sebebi siyasî iktidarların, kamu işletmeleri üzerinden belirli kişi ve kesimleri desteklemesiyle oluşan görev zararlarıdır. Aslında, KİT’lerin amacı, ticarî prensiplere göre ekonomik sisteme etkileyici aktör olarak katılmak, toplumsal ihtiyaçları karşılamak ve iktisadî kalkınmaya destek olmaktır. KİT’ler, günümüzde daha stratejik alanlara yönelmiştir. Hülasa, görev zararı, hükümet politikaları neticesinde oluşmakta ve bütçe üzerinde ağır bir yük oluşturmaktadır. Gelir dağılımı adaletini bozan bu zararların kamu yararı bakımından onaylanması mümkün değildir.

Anahtar Kelimeler

Kamu yönetimi, görev zararı, kamu işletmesi,, kamu görevlisi, kamu zararı

Etik Beyan

yoktur.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yoktur.

Kaynakça

• Ağırel, Murat (2023). "Kamu Bankalarında Neler Oluyor", 11.07.2023.
• Akalan, Abdullah Recai (2011). "Kamu Zararlarının Tazmini Konusunda Mevzuattan ve Uygulamadan Kaynaklanan Problemler ve Çözüm Önerileri", Türk İdare Dergisi, (473), s.9-41.
• Akar, Hakan ve Filiz Giray (2021), “Sübvansiyonlara Farklı Bir Bakış: Çevreye Zararlı Sübvansiyonlar ve Sektörel Uygulamaları”, Sayıştay Dergisi, 32 (121), s.65-97.
• Aksoy, Hatice Merve (2020). Görev Zararı Ödemeleri ve Belirleyicilerin Ampirik Analizi(1980 sonrası). Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Aslantürk, Yalçın (2018), "KİT’lere Yapılan Sermaye Transferleri ve Görev Zararı Ödemelerinin Analizi ve Bütçeye Etkileri", Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6 (3), s.1-11.
• Arslantürk, Yalçın (2022). “İDT ve KİK Statü Farklılıkları ve Statü Belirlemeye Yardımcı Bir Analiz: TMO Örneği”, Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8 (2), s.92-113.
• Ayyıldız (Sayın), Ebru (2005), "Konsolide Bütçeden Kamu İktisadi Teşebbüslerine Yapılan Transferler (1995-2004)", Sayıştay Dergisi, (59), s.89-118.
• Barca, Mehmet, Erkan Erdil, Erdal Akdeve ve Serdar Türkeli (2015), Türkiye ve Dünyada Kamu İşletmeleri, AB, OECD, BRICS Ülkeleri Karşılaştırmalı Araştırma, İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri, Türk Kamu İşletmeleri Birliği Yayınları: 1, (Ankara: Nobel Yayınevi).
• Barca, Mehmet (2016). “Kamu İşletmelerinde Stratejik Yönetim Uygulamaları: Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı Raporu”, Türk Kamu İşletmeleri Birliği, Afyon.
• Basu, Prahlad K. (2008), “Reinventing Public Enterprises and Their Management as the Engine of Development and Growth”, Public Enterprises: Unresolved Challenges and New Opportunities, Economic & Social Affairs, United Nations New York.
• Bingöl, Ozan (2019). Görev Zararı mı? Gelir Kaybı mı?”. 14.03.2019.
• Bingöl, Ozan (2020). “Kamunun 15 Yıllık Görev Zararı 543 Milyar, Ödeyeni 83 Milyon Vatandaş!”, 06.09.2020. Boratav, Korkut (2003). Türkiye İktisat Tarihi (1908-2005), 11. Baskı, (Ankara: İmge Yayınları).
• Bulut, Mehmet (2003). "1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye’de Devletçiliğe Geçiş", Biliğ, (26), s.77-101.
• Çakır, Mustafa (2020). "Kamu Banka ve Kurumlarının 6 Aylık Görev Zararı 50.3 Milyar Liraya Yükseldi", Cumhuriyet Gazetesi, 19.07.2020.
• Çakır, Tufan (2002). Türkiye’de KİT’lerin Sorunları ve Çözüm Yolları", Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), s.117-124.
• Çetinkaya, Ö. (2022). Türkiye’de Kamu İşletmeciliği ve Özelleştirme, 5.Baskı, (Bursa: Ekin Yayınları). Devlet Memurları Kanunu (1965/ 657).
• Eğilmez, Mahfi (2012). “Kapitalizm ve Üç Büyük Krizi”, Kendime Yazılar, 24 Mart.
• Emil, M. Ferhat,H. Hakan Yılmaz and Caroline Van Rijckeghem (2005), Kamu Borcu Nasıl Oluştu? Bu Noktaya Nasıl Gelindi? Turkish Debt 1990-2002,(İstanbul: TESEV Yayınları, Türkiye- Avrupa Birliği İlişkileri Serisi).
• Erdem, Metin, Doğan Şenyüz ve İsmail Tatlıloğlu (2017). Kamu Maliyesi, 14.Baskı, (Bursa: Ekin Yayınları).
• Eroğlu, Hamza (1988). "Atatürk ve Devletçilik", Belleten, 52(204), s.833-848.
• Ezer, Feyzullah (2010). "1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin Türkiye’ye Etkileri", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1),s.427-442.
• Gökdemir, Nurcan (2022). Erdoğan’ın KİT’lere ve Bankalara Verdiği Talimatların Sonucu: Yüzde 1000 Batak." Birgün Gazetesi, 13.11.2022.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı (2019). Bölüm IX Kamu İktisadi Teşebbüsleri,https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/04/246bolum9pdf.pdf (12.05.2024).
• https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/061120211 (18.02.2024).
• https://seffaflik.org/gorev-zararlari/ (23.04.2024)
• IMF, (1979). “Government and Public Enterprises the Budget Link”, Finance & Development December: s.27-30.
• IMF(2020).State-owned Enterprises: The Other Government, Chapter: 3, Uluslararası Para Fonu, Mali İşler Dairesi Başkanlığı: s.47-74.
• İktisadi Devlet Teşekkülleriyle Müesseseleri ve İştirakler Hakkında Kanun (1964/ 440).
• İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları Hakkında Kanun (1983/ 2929).
• Kamu İşletmeleri Teşebbüsü Hazine Pay Sahipliği 2006 Raporu, Hazine Müsteşarlığı,
• Kamu İşletmeleri 2007 Raporu, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı,
• Kamu İşletmeleri 2009 Raporu, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı,
• Kamu İşletmeleri 2010 Raporu, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı,
• Kamu İşletmeleri 2015 Raporu, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı,
• Kamu İşletmeleri Raporu, 2017.(Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı).
• Kamu İşletmeleri Raporu 2020.(Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı).
• Kamu İşletmeleri 2021 Raporu, (Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı). Kamu İşletmeleri 2022 Raporu, (Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı).
• Kamu İşletmeleri 2018 Yılı Genel Raporu, (Ankara: Sayıştay Yayını).
• Kamu İşletmeleri 2019 Yılı Genel Raporu, (Ankara: Sayıştay Yayını).
• Kamu İşletmeleri 2020 Yılı Genel Raporu, (Ankara: Sayıştay Yayını).
• Kamu İşletmeleri 2021 Yılı Genel Raporu,(Ankara: Sayıştay Yayını).
• Kamu İşletmeleri 2022 Yılı Genel Raporu, (Ankara: Sayıştay Yayını).
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003/ 5018).
• Kanun Hükmünde Kararname (KHK, 1984/ 233).
• Kanun Hükmünde Kararname (KHK, 2018/ 703)
• Kaplan, Gürsel (2020). İdarî Yargılama Hukuku, 6.Baskı, (Bursa: Ekin Yayınları).
• Karaca, Coşkun (2021). Kamu Maliyesi, (Bursa: Ekin Yayınları).
• Khan, M. Adil (2008), “Introduction: Reinventing Public Enterprises”, Public Enterprises: Unresolved Challenges and New Opportunities, Economic and Social Affairs, United Nations New York: p.3-7.
• Kilci, Metin (1994). Kitlerin Özelleştirilmesi ve Türkiye Uygulaması, İktisadî Planlama Genel Müdürlüğü, Yıllık Programlar ve Finansman Dairesi,(Uzmanlık Tezi).
• Korkmaz, Öykü (2022). “Çin Halk Cumhuriyeti Kamu İktisadi Teşekkülleri (KİT) Reformu ve Ekonomik Yansımaları”, Journal of Economics and Political Sciences, 1(1), s.30-40.
• Nunnenkamp, Peter (1986). State Enterprises in Developing Countries, Intereconomics, Verlag Weltarchiv, Hamburg, 21 (4), p.186-193.
• Onuncu Kalkınma Planı(2013) 2014-2018, (Ankara: Kalkınma Bakanlığı).
• Onuncu Kalkınma Planı (2014)2014-2018, Kamu İşletmeciliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu,(Ankara: Kalkınma Bakanlığı).
• On Birinci Kalkınma Planı (2019) 2019-2013, (Ankara: Kalkınma Bakanlığı).
• On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Övgün, Barış (2009). Türkiye’de Kamu İktisadî Teşebbüsü Olgusu, (Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Tezler Dizisi, 18).
• Özatay, Fatih (2018a). Tarihten Bir Yaprak. Dünya Gazetesi, 09 Mayıs 2018.
• Özatay, Fatih (2018b). Tarihten Bir Yaprak Daha. Dünya Gazetesi, 16 Mayıs 2018.
• Parlak, Nükrettin (2018), "Sayıştay Yargısında Kamu Zararı: Sorunlar ve Öneriler", Sayıştay Dergisi, (108), s.7-38.
• Sakarya, Canan (2023). ”Kamuda Görev Zararları 2023’te Yüzde 178 Arttı“, Ekonomi Gazetesi, 21.08.2023.
• Sarsıkoğlu, Şenel (2016). "İdarenin Malî Sorumluluğu Açısından Zarar Kavramı", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65 (4), s.2389-2422.
• Sermayesinin Tamamı Devlet Tarafından Verilmek Suretiyle Kurulan İktisadi Teşekküllerin Teşkilatıyla İdare ve Murakabeleri Hakkında Kanun (1938/ 3460).
• Shirley, Maryand John Nellis (1991). “Public Enterprise Reform the Lessons of Experience”, EDI Development Studies, The World Bank Washington, D.C.
• Taş, H. Yunus (1995). "Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Türkiye’de Özelleştirme Çalışmaları", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TBMM Başkanlığı (2003). Yolsuzlukların Sebeplerinin, Sosyal Ekonomik Boyutlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu (10/9). Para, bankacılık, hazine, dış ticaret ve gümrük konuları, 1. genel rapor.
• TC. 1961 Anayasası (1961/ 334).
• TC. 1982 Anayasası (1982/ 2709).
• Trivedi, Prajapati (2008), “Designing and Implementing Mechanisms to Enhance Accountability for State Owned Enterprises”, Public Enterprises: Unresolved Challenges and New Opportunities, Department of Economic and Social Affairs, United Nations,New York, p.43-72.
• Uçarkaya, Sinem (2006). Kamu Bankalarının Bankacılık Sistemindeki Rolü, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü, (Ankara: Uzmanlık Yeterlilik Tezi).
• Uluslararası Şeffaflık Derneği (2020a). “Kamu İstihdamı Verileri (2007-2020)”,
• Uluslararası Şeffaflık Derneği (2020b), “Görev Zararları”, 28 Ağustos 2020.
• Uysal, Mustafa Saim (2019). "Görev Zararları ve Bütçe Kısıtı", https://www.pkfizmir.com/images/yuklenenler/1556278769.pdf (24.03.2024).
• Ünsal, Hilmi (2002). “Görev Zararlarının İncelenmesi ve Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, (1), s.229-244.
• Yiğit, Ali (1988). "Türkiye’de KİT’lerin Oluşumu ve Özelleştirme", Elektrik Mühendisliği, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, Ankara, 33 (357), s.254-266.
• World Bank Group (2020). "State-Owned Enterprises: Understanding Their Market Effects and The Need for Ccompetitive Neutrality", s.1-8.