Haçlı Kaynaklarında Türk İmajı (Gesta, Raimundus, Fulcherius Örneği ve Değerlendirme)

Yıl 2020, , 468 - 484, 18.12.2020

Sevtap Gölgesiz Karaca

https://doi.org/10.16985/mtad.840705

Öz

XI-XIII. yüzyıllar arasında gerçekleşen Haçlı Seferleri ile ilgili Doğulu ve Batılı tarihçiler tarafından pek çok eser kaleme alındı. Bunların içinde şüphesiz en önemlileri, Birinci Haçlı Seferi’ni (1096-1099) anlatan kaynaklardı. Bu kaynaklar içinde seferin görgü tanığı olanlar bulunmaktaydı ve kendilerinden sonra yazılacak eserlere de kaynaklık etmişlerdi. Bunlardan Birinci Haçlı Seferi’ni konu edinen ve seferin görgü şahidi olan üç önemli eserde çizilen Türk imajı, çalışmamızın konusunu teşkil etmektedir. Bu kaynaklar, Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum, Raimundus Aguilers’in Historia Francorum qui Ceperunt Iherusalem’i ve Fulcherius Carnotensis’in Gesta Francorum Iherusalem peregrinantium’udur. Adı geçen eserler, Türk-Haçlı mücadelesi ve özellikle Selçuklu Türklerinin, Haçlılarla ilişkilerine ve Haçlıların Türklerle ilgili ifadelerine yer vermesi açısından önemlidir. Bu nedenle çalışmamızı bu üç kaynak üzerinde temellendirmeyi uygun gördük. Bununla birlikte bu üç eseri incelerken, Latince metin ile eserlerin İngilizce tercümelerinden de faydalandık. Diğer kaynak ve araştırma eserleri de kullanmak suretiyle çalışmamızı meydana getirdik. Amacımız, Orta Çağ’da Batılıların Türklerle ilgili bakış açılarını gözler önüne sermek ve bu bilgiler ışığında Türk imajını değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Haçlılar, Türkler, Birinci Haçlı Seferi, Haçlı kaynakları, Türk imajı

The Turkish Image in Crusader Sources (Example of Gesta, Raimundus, Fulcherius and Assessment)

Öz

A good number of works were written by eastern and western historians about the Crusades that were undertaken between the 11th-13th centuries. Undoubtedly, the most important among these were the sources of the First Crusade (1096-1099). Also, there are eyewitnesses of the Crusades within these sources. Therefore, these guided works that will be written after them. Describing the First Crusade and the witnesses of the campaign, in three important works drawn image of the Turkish, constitute the subject of our study. These sources are Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum; Raimundus Aguilers, Historia Francorum qui Ceperunt Iherusalem; Fulcherius Carnotensis, Gesta Francorum Iherusalem peregrinantium. Above-mentioned works are important to mention the Turkish and the Crusader struggle, especially the relationships between the Seljuks and Crusaders and expressions related to Turks. By this means, I considered it appropriate to base our work on these three sources. In addition to this, while I am examining the works, I also made use of Latin text and English translation. Then, I have used to the other sources, books, or articles and thus I have created this article. My aim in this study is, revealing westerner perspectives on the Turks in the medieval age and evaluating the Turkish image in the light of this information.

Anahtar Kelimeler

The Crusaders, the Turks, the First Crusade, Crusader sources, the Turkish image

Kaynakça

• Alexander, Paul J., “Religious Persecution and Resistance in the Byzantine Empire of the Eighth and Ninth Centuries: Methods and Justifications”, Speculum, LII/2, (1977), s. 238-264.
• Altan, Ebru, “Birinci Haçlı Seferinin Bir Görgü Tanığı: Fulcherius Carnotensis”, Tarih Dergisi, 37, (2002), s. 45-49.
• Anna Komnena, Alexiad, İng. çev. E. R. A. Sewter, The Alexiad of the Princess Anna Komnena, Penguin Books, London 2009; çev. Bilge Umar, Alexiad: Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi’nin Tarihi Malazgirt’in Sonrası, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1996.
• Anzerlioğlu, Yonca, “Bizans İmparatorluğu’nda Türk Varlığı”, Türkler, VI, Ankara 2002, s. 218-232.
• Arlı, Alim, Oryantalizm Oksidentalizm ve Şerif Mardin, 3. bs., Küre Yayınları, İstanbul 2014.
• Ayönü, Yusuf, “Osmanlılardan Önce Rumeli’de Türkler (1305-1313)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXI/2, (2006), s. 17-33.
• _____, “Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerler (XI-XII.Yüzyıllar)”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, XXV, (2009), s. 53-69.
• Balivet, Michel, Ortaçağda Türkler, çev. Ela Güntekin, 2. bs., Michel Balivet, Ortaçağda Türkler, çev. Ela Güntekin, 2. bs., Alkım Yayınevi, İstanbul 2005.
• Barrett, D. S., “Herodotus’ Sigynnai (5. 9) and Gipsies”, Greece & Rome, XXVI/1, (1979), s. 58-60.
• Beihammer, Alexander D., “Christian Views of Islam in Early Seljuq Anatolia: Perceptions and Reactions”, Islam and Christianity in Medieval Anatolia, ed. A. C. S. Peacock, Bruno de Nicola, Sara Nur Yıldız, Ashgate Publishing Company, Aldershot 2015, s. 51-76.
• Bisaha, Nancy, Doğu ile Batı’nın Yaratılışı, çev. Melek Dosay Gökdoğan, Dost Kitabevi Yayınları, İstanbul 2012.
• Bowman, Steven B., “Athinganoi”, The Oxford Dictionary of Byzantium, II, New York 1991, s. 223.
• Bulut, Yücel, Oryantalizmin Kısa Tarihi, 5. bs., Küre Yayınları, İstanbul 2014.
• Canveren, Önder, “Martin Luther’in İslam ve Türkler Hakkındaki Değerlendirmeleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, (2014), s. 151-164.
• Charanis, Peter, “Ethnic Changes in the Byzantine Empire in the Seventh Century”, Dumbarton Oaks Papers, XIII, (1959), s. 23-44.
• _____, “The Transfer of Population as a Policy in the Byzantine Empire”, Comparative Studies in Society and History, III/2, (1961), s. 140-154.
• _____, “Cultural Diversity and the Breakdown of Byzantine Power in Asia Minor”, Dumbarton Oaks Papers, XXIX, (1975), s. 1-20.
• Çoruk, Ali Şükrü, “Oryantalizm Üzerine Notlar”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, IX/2, (2007), s. 193-204.
• Daniel, Norman, Islam and the West, Edinburgh University Press, Edinburgh 1966.
• Demirkent, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118), I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1990.
• Edbury, Peter-J. G. Rowe, William of Tyre, Historian of the Latin East, Cambridge University Press, Cambridge 1988.
• Edgington, Susan B., “Fulcher of Chartres (d. c. 1127)”, The Crusades An Encyclopedia, II, (2006), s. 489-490.
• _____, “Raymond of Aguilers”, The Crusades An Encyclopedia, IV, (2006), s. 1009.
• Flavius Arrianos, İskender’in Seferi, çev. Furkan Akderin, Alfa Yayınları, İstanbul 2005.
• France, John, “Gesta Francorum”, The Crusades An Encyclopedia, II, (2006), s. 529-530.
• Fredegarius Scholasticus, Chronicarum quae dicuntur Fredegarii Scholastici libri IV. cum Continuationibus, MGH, Scriptorum Rerum Merovingicarum, II, Hannoverae 1888. Fulcherius Carnotensis, Gesta Francorum Iherusalem peregrinantium, RHC Occ III, Paris 1866, s. 311-485; İng. çev. R. Ryan, Fulcher of Chartres. A History of the Expedition to Jerusalem 1095-1127, University of Tennessee Press, Knoxville 1969.
• Garsoïan, Nina G., “Byzantine Heresy, A Reinterpretation”, Dumbarton Oaks Papers, XXV, (1971), s. 85-113.
• Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum, RHC Occ III, Paris 1866, s. 119-163; İng. çev. Rosalind Hill, The Deeds of the Franks and Other Pilgrims to Jerusalem, Oxford University Press, Oxford 1962.
• Guibertus Abbas Novigenti, Gesta Dei per Francos, RHC Occ IV, Paris 1879, s. 113-263; İng. çev. Robert Levine, The Deeds of God through the Francos, Boydell Press, Woodbridge 1997.
• Gündoğdu, Birol, The Meanings of the Terms used for the Muslims in the Accounts of the First and Third Crusades, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005.
• Hay, Denys, Europe: The Emergence of an Idea, 2. bs., Edinburgh University Press, Edinburgh 1968.
• Hegel, G. W. F., Tarih Felsefesi, çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul 2006.
• Hentsch, Thierry, Hayali Doğu. Batı’nın Akdenizli Doğu’ya Politik Bakışı, çev. Aysel Bora, 2. bs., Metis Yayıncılık, İstanbul 2008.
• Hillenbrand, Carole, Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri, çev. Nurettin Elhüseyni, Alfa Yayınları, İstanbul 2015.
• Homeros, İlyada, çev. Azra Erhat – A. Kadir, 10. bs., Can Yayınları, İstanbul 1998.
• Hourani, Albert, Batı Düşüncesinde İslam, çev. Celal A. Kanat, Doruk Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Housley, Norman, “The Crusades and Islam”, Medieval Encounters, XIII, (2007), s. 189-208.
• Kostick, Conor, “A Further Discussion on the Authorship of the Gesta Francorum”, Reading Medieval Studies, XXXV, (2009), s. 1-14.
• Krey, August C., The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants, Merchantville 2012.
• Kula, Onur Bilge, Batı Edebiyatında Oryantalizm I, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
• _____, Batı Felsefesinde Oryantalizm ve Türk İmgesi, 2. bs., İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012 . Kumrular, Özlem, Avrupa’da Türk Düşmanlığı’nın Kökeni Türk Korkusu, 4. bs., Doğan Kitap, İstanbul 2008.
• _____, “16. yüzyılda Akdeniz’de “Türk” İmgesinin Yaratılması: Antipropagandaya Karşı Özdüşünüm”, Hayallerdeki Türk, ed. Božidar Jezernik, çev. Ali Özdamar, Kitap Yayınevi, İstanbul 2012, s. 39-60.
• Küçüksipahioğlu, Birsel, “Birinci Haçlı Seferi’nin Bir Görgü Tanığı: Raimundus Aguilers”, Tarih Dergisi, 41, (2005), s. 17-24.
• Lewis, Bernard, “The Question of Orientalism”, The New York Review of Books, XXIX/11 (1982), s. 49-56.
• Macmaster, Thomas J., “The Origin of Origins: Trojans, Turks and the Birth of the Myth of Trojan Origins in the Medieval World”, Atlantide, 2, (2014), s. 1-12.
• Mikhael Attaleiates, Tarih, çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
• Murray, Alan V., “William of Tyre and the Origin of the Turks: Observations on Possible Sources of the Gesta orientalum principum”, Dei Gesta per Francos. Crusade Studies in Honour of Jean Richard, ed. M. Balard – B. Z. Kedar – J. Riley-Smith, Routledge, Aldershot 2001, s. 217-229.
• Nikolov, Aleksand’r, “Voyenizirani tsigani v predelite na katepanata B’lgariya v kraya na ХІ v.”, Sb. Srednovekovniyat b’lgarin i “drugite”, S., 2013 g., s. 175-185.
• Niskanen, Samu, “The Origins of the Gesta Francorum and Two Related Texts: Their Textual and Literary Character”, Sacris Erudiri, LI, (2012), s. 287-316.
• Petrus Tudebodus, Historia de Hieorosolymitano Itinere, RHC Occ III, Paris 1866, s. 1-117; İng. çev. J. H – L. L. Hill, Peter Tudebode, American Philosophical Society, Philadelphia 1974.
• Raimundus Aguilers, Historia Francorum Qui ceperunt Jerusalem, RHC Occ III, Paris 1866, s. 231-309; İng. çev. J. H. Hill-L. L. Hill, Raymond d’Aguilers, American Philosophical Society, Philadelphia 1968.
• Rubenstein, Jay, “What is the Gesta Francorum, and Who Was Peter Tudebode?”, Revue Mabillon, XVI, (2005), s. 179-204.
• Said, Edward W., Kış Ruhu, haz. ve çev., Tuncay Birkan, 2. bs., Metis Yayıncılık, İstanbul 2006.
• _____, Şarkiyatçılık, çev. Berna Ülner, 8. bs., Metis Yayıncılık, İstanbul 2014.
• _____, Yersiz Yurtsuz, çev. Aylin Ülçer, 2. bs., Metis Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Schuster, Beate, “Fulcher of Chartres”, Encyclopedia of the Medieval Chronicle, I, (2010), s. 652-653.
• Soulis, George C., “The Gypsies in the Byzantine Empire and the Balkans in the Late Middle Ages”, Dumbarton Oaks Papers, XV, (1961), s. 143-165.
• Southern, Richard W., Orta Çağ Avrupasında İslam Algısı, çev. Ahmet Aydoğan, 2. bs., Yöneliş Yayınları, İstanbul 2001.
• Spieralska, Beata, “Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum (Deeds of the Franks and other Jerusalem Pilgrims)”, Encyclopedia of the Medieval Chronicle, I, (2010), s. 697.
• Starr, Joshua, “An Eastern Christian Sect: The Athinganoi”, Harvard Theological Review, XXIX/2, (1936), s. 93-106.
• Sweethenham, Carol, “Raymond of Aguilers”, Encyclopedia of the Medieval Chronicle, II, (2010), s. 1260.
• Theophanes, The Chronicle of Theophanes Confessor, Byzantine and Near Eastern History AD 284-813, İng. çev. Cyril Mango-Roger Scott, Clarendon Press, Oxford 1997. Tolan, John V., Saracens: Islam in the Medieval European Imagination, Columbia University Press, New York 2002.
• Toner, Jerry, Homer’s Turk, Harvard University Press, Harvard 2013; çev. Mefkûre Bayatlı, Homeros’un Türkleri, Tarih & Kuram Yayınları, İstanbul 2015.
• Tuncel, Metin, “Çanakkale Boğazı”, DİA, VIII, (1993), s. 199-203.
• Willermus Tyrensis, Historia Rerum in partibus transmarinis gestarum, RHC Occ I, Paris 1844, s. 1 vdd; İng. çev. E. A. Babcock ve A. C. Krey, A History of Deeds done Beyond the Sea, I-II, Columbia University Press, New York 1943.