PETROL FİYATLARI VE MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 67 - 77, 28.04.2023

Necati Altemur

Öz

Çalışmanın amacı 1995M1-2023M2 arasındaki 28 yıllık döneme ait veriler kullanılarak petrol fiyatları, Enflasyon ve Döviz Kuru arasındaki uzun dönem nedensellik ilişkisinin incelenmesidir. Petrol fiyatlarını temsilen Avrupa Brent Petrol Spot FOB (Varil başına USD)-Fiyatı, Enflasyon değişkenini temsilen Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve döviz kuru değişkeni olarak USD/TRY alınmıştır. Nedensellik ilişkisinin incelenmesinde çoklu yapısal kırılmalara izin veren Hatemi-J (2008) ve Maki (2012) testleri kullanılmıştır. Sonuç olarak petrol fiyatları ile enflasyon ve döviz kuru değişkenleri arasında uzun dönemli bir nedensellik ilişkisi bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Petrol Fiyatları, Enflasyon, Çoklu Yapısal Kırılmalı Nedensellik Testleri

THE RELATIONSHIP BETWEEN OIL PRICES AND MACROECONOMIC VARIABLES: THE CASE OF TURKEY

Öz

The aim of the study is to examine the long-term causality relationship between oil prices, inflation and exchange rate using data for the 28-year period between 1995M1-2023M2. European Brent Oil Spot FOB (USD per barrel) -Price was taken as oil prices, Producer Price Index (PPI) as inflation variable and USD/TRY as exchange rate variable. Hatemi-J (2008) and Maki (2009) tests that allow multiple structural breaks were used in examining the causality relationship. As a result, it was determined that there is a long-term causality relationship between oil prices and inflation and exchange rate variables.

Anahtar Kelimeler

Oil Prices, Inflation

Kaynakça

• Akça, T. (2023). Ulaştırma Enflasyonu ile Petrol Fiyatları ve Döviz Kurları Arasındaki Nedensellik İlişkisi, İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1.
• Bakkal, H. (2021). Türkiye’de Gibson Paradoksunun Geçerliliği: Maki Eşbütünleşme Testi . JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy , 6 (2) , 226-235 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/joeep/issue/60720/990343
• Bal, H., Erdoğan, E. ve Palandökenliler, B. (2019), Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Seçilmiş Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes 2019.
• Canöz, İ. ve Yiğit, F. (2022). Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerin Bist100 Endeksi Üzerindeki Asimetrik Etkileri. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17 (65), 39-56. DOI: 10.19168/jyasar.971815
• Carrion-i-Silvestre, J.L., D. Kim, P. Perron (2009), “GLS-Based Unit Root Tests with Multiple Structural Breaks Under Both the Null and the Alternative Hypotheses”, Econometric Theory, 25, 1754-1792.
• Çelik, İ., Bozkus Kahyaoglu, S. (2021). Finansal Zaman Serisi Analizi Finansçılar İçin Temel Yaklaşımlar (First).Gazi Kitapevi, Ankara
• Çetin, H. (2023), Brent Petrol Nedir ve Nasıl Hesaplanır?. https://bullekon.com/brent-petrol- nedir-ve-nasil-hesaplanir, Erişim Tarihi: 08.04.2023
• Dogan Basar, B., Kaya, Z., Eksi, I. H., & Zeren, F. (2023). Finansal gelişmenin doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkileri: Seçili Asya ülkelerinden kanıtlar. Business and Economics Research Journal, 14(1), 31-43. http://dx.doi.org/10.20409/berj.2023.402
• Doğan, B. , Eroğlu, Ö. & Değer, O. (2016). Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 405-425. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32906/365596
• TÜFE farkı, https://www.mahfiegilmez.com/2022/06/ufe-ile-tufe-fark.html , Erişim Tarihi: 10.04.2023
• EİGM, (2023). Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, https://enerji.gov.tr/, Erişim Tarihi: 01.04.2023
• Fetai, B., Koku, P. S., Caushi, A. & Fetai, A. (2016). The Relatıonshıp Between Exchange Rate And Inflatıon: The Case Of Western Balkans Countrıes. Journal of Business Economics and Finance, 5 (4), 360-364. DOI: 10.17261/Pressacademia.2017.358
• Gülcan, N. ve Özdemir Höl, A. (2022). Döviz Piyasalarındaki Simetrik ve Asimetrik Nedensellik İlişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14 (26), 123-136. DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.1037571
• Gündoğan, H. ve Tok, D. (2019). Petrole Bağımlı Ülkelerde Petrol Fiyatlarının Sanayi Üretimine Etkisi: Panel Nedensellik Çalışması. Ege Academic Review, 19 (1), 131-140. DOI: 10.21121/eab.2019148769 Hatemi-j, A. (2008). Tests for cointegration with two unknown regime shifts with an application to financial market integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
• Jia, Yanjing, Dong, Zhiliangi ve An, Haigang (2023) Study of the Modal Evolution of the Causal Relationship between Crude Oil, Gold, and Dollar Price Series, International Journal of Energy Research,
• Küreş, O. (2019). Zaman Serileri Analizinde Yapısal Kırılma Testleri ve Bir Uygulama, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans tezi.
• Maki, D. (2012). Tests for cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
• Mert, M. ve Çağlar, A.E. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Mert, M., ve Aykan, H. (2022). Büyüme ve Emisyonlar Arasındaki Asimetrik Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, Advanced online publication. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1077521
• MFA, (2023). Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, https://www.mfa.gov.tr/, Erişim Tarihi: 01.04.2023
• Okur, A. (2017). Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kurunun Enflasyon Hedefi Üzerine Etkisi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (13), 146-164. DOI: 10.17828/yalovasosbil.333897
• Özçelik, Ö. ve Göksu, S. (2020). CDS Primleri ve Enflasyon Oranının, Faiz Oranlarına Etkisi: Türkiye Örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (1), 69-78. Retrieved from http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/tr/pub/issue/53774/690858
• Özdemir, M. (2022). Etkin Piyasa Hipotezinin Yapısal Kırılmalı ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testleri ile Analizi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama, Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics, 37, 257-282, DOI: 10.26650/ekoist.2022.37.1135040
• Özel, H. A. (2012). Ekonomik Büyümenin Teorik Temelleri . Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 2 (1) , 63-72 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ckuiibfd/issue/32889/365361
• Öztürkmen, M. (2022), Zaman Serileri Analizi-5: Durağanlık Ve Birim Kök Testleri, http://www.veridefteri.com/2022/01/08/zaman-serileri-analizi-5-duraganlik-ve-birim- kok-testleri/, Erişim tarihi: 10.04.2023 Perron, P. (1989), “The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis”, Econometrica, 57(2), 1361-1401.
• Perron, P. (1989), “The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis”, Econometrica, 57(2), 1361-1401.
• Sever, E. ve Mızrak, Z. (2007). Döviz Kuru, Enflasyon Ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkiler: Türkiye Uygulaması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7 (13), 264-283. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/issue/28428/302806
• Seyidoğlu, H. (2011). İktisat Biliminin Temelleri (İkinci baskı). Güzem Can Yayınları. İstanbul
• Sugözü, İ. H. ve Yaşar, S. (2020). Portföy Yatırımları İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: 23 OECD Ülkesi İçin Panel Veri Analizi. özelSelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (1) , 198-207 . DOI: 10.29249/selcuksbmyd.667268
• TCMB, (2023). Enflasyonun Nedenleri, https://www.tcmb.gov.tr, Erişim Tarihi: 01.04.2023
• Ünlü, H. (2016). Döviz Kuru Oynaklığı Ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 5 (3), 17-31. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sid/issue/30105/324792
• Ward, L. (2021), Makro Ekonomik Değişkenler Nelerdir?, tr.warbletoncouncil.org, Erişim Tarihi: 08.04.2023
• Yıldız Ş. ve Başar S. (2018), Türkiye’de Enflasyon, Faiz Oranı ve Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi. Turkish Studies, Volume 13/7.