Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Rollerini Yerine Getirme Düzeyleri

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 559 - 584, 01.11.2022

Erkan Kıral , Altan Öztaban

https://doi.org/10.21666/muefd.1072650

Öz

Araştırma, öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini
yerine getirme düzeylerini ve bu düzeylerin öğretmenlerin sahip olduğu bazı demografik
değişkenlere göre farklılaşıp, farklılaşmadığını incelemek amacıyla betimsel tarama
modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini; 2018-2019 eğitim öğretim yılında, Aydın
ili merkez Efeler ilçesinde ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenler
oluşturmaktadır. Araştırma 392 öğretmenle yürütülmüştür. Araştırma verilerinin
toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu” ve “Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliği Ölçeği”
kullanılmıştır. Verilerin analizi betimsel ve kanıtlamasal istatistik teknikleri ile yapılmıştır.
Öğretmenlerin teknoloji liderliğine ilişkin algıları tüm boyutlarda ve teknoloji liderliğinde
görece yüksektir. Öğretmenlerin teknoloji liderliğine ilişkin algıları, öğretmenlerin
cinsiyetine göre değişmemekte ancak eğitim durumu, kıdem ve okul türüne göre
değişmektedir. Vizyon - destek boyutunda ve genel teknoloji liderliğinde ön lisans
mezunlarının puanları, lisans ve yüksek lisans mezunlarının puanlarından yüksektir.
İletişim -işbirliği boyutunda ise ön lisans mezunlarının puanları, lisans mezunlarının
puanlarından yüksektir. İletişim – işbirliği ve vizyon - destek alt boyutlarında, 21 yıl ve
üzeri kıdemi olanların puanları, 10 yıl ve altı kıdemi olanların puanlarından görece
yüksektir. Genel teknoloji liderliğinde ve tüm alt boyutlarda ilkokul öğretmenlerinin
puanları, ortaokul ve lise öğretmenlerin puanlarından; ortaokul öğretmenlerinin puanları
da lise öğretmenlerinin puanlarından görece yüksektir. Söz konusu bulgulara dayalı olarak
okul yöneticilerinin sergiledikleri teknoloji liderliği davranışlarının korunması ve
geliştirilmesine yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Eğitim, Vizyon, Destek, İletişim

Fulfilment Levels of School Administrators' Technology Leadership Roles

Öz

The research was designed in descriptive survey model to examine school administrators'
level of performing technology leadership roles and whether these levels differ according
to some demographic variables. The target population of the research is composed of
teachers working in primary, secondary and high schools in Efeler district of Aydın
province in the 2018-2019 academic year. The study was carried out with 392 teachers.
Data was collected by “Personal Information Form” and “School administrators'
Technology Leadership Scale”. The analysis of the data was performed with descriptive
and evidence-based statistical techniques. Teachers' perceptions of technology leadership
were relatively high in all dimensions. Teachers' perceptions of technology leadership do
not differ according to gender but there were statistically significant differences in terms of
educational status, seniority and school type. In the vision - support dimension and general
technology leadership, the scores of associate degree graduates are higher than that of
bachelor’s and master’s degree graduates. In the communication-collaboration dimension,
the scores of associate degree graduates are higher than that of bachelor’s degree
graduates. In the sub-dimensions of vision-support and communication-cooperation, the
scores of the teachers with seniority of 21 years and above were relatively higher than the
teachers with seniority of 10 years and below. In general technology leadership and in all
sub-dimensions, primary school teachers' scores were higher than secondary and high
school teachers' scores, and secondary school teachers' scores were relatively higher than
high school teachers' scores. Based on these findings, various suggestions were offered to
protect and improve the technology leadership behaviors exhibited by school
administrators

Anahtar Kelimeler

Teacher, Education, Vision, Support, Communication

Kaynakça

• Açıkel, G. (2010). Ortaöğretim kurumlarında yönetici öğretmen iletişimi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya İli). Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164), 159-175.
• Akan, D. ve Azimi, M. (2019). Okul müdürlerinin iletişim becerilerinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9,287-300.
• Akbaşlı, S. ve Kavak, Y. (2008). Ortaöğretim okullarındaki okul aile birliklerinin görevlerini gerçekleştirme düzeyleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 1-21.
• Aksoy, B. (2014). Müşteri sadakati oluşturmada müşteri ilişkileri yönetiminin önemi: Tav İşletme Hizmetleri A.Ş. Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Beykent ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aktaş, N. (2016). Ortaöğretim kurumları okul yöneticilerinin teknoloji liderlik rollerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Al-Harthi, A. S. A. (2017). Technological self-efficacy among school leaders in Oman: A Preliminary Study. Journal of Further and Higher Education, 41(6), 760–772.
• Alghamdi, A. ve Prestridge, S. (2015). Alignment between principal and teacher beliefs about technology use. Australian Educational Computing, 30(1), 1-24.
• Alkrdem, M. (2014). Technological leadership behavior of high school headteachers In Asir Region, Saudi Arabia. Journal of International Education Research, 10(2), 95-100. Anderson, R. E. ve Dexter, S. (2000). School technology leadership: Incidence and Impact. Irvine: Center for Research on Information Technology and Organizations University of California and University of Minnesota.
• Anderson, R. E. ve Dexter, S. (2005). School technology leadership: An empirical investigation of prevalence and effect. Educational Administration Quarterly, 41(1), 49-82.
• Arabacı, İ. B., Karabatak, S. ve Polat H. (2016). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin dağıtımcı liderlik rollerine ilişkin öğretmen algıları. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1015-1032.
• Arslan, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumları ile öz-yeterlik algıları arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(24), 101–109.
• Asar, Ç. (2014). İlkokul yöneticilerinin yeterliliklerine ve iletişim becerilerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Avcı Ünal, Ö. (2010). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin teknoloji yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi (Hatay İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Aydın, T. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile ilgili öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aytaş, Ö. (2020). Öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojileri becerileri ile derste teknoloji kullanımına yönelik eğilimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Baş, E. D. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rolleriyle okul iklimi arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baycan, Ş. (2018). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin teknolojik yeterlikleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beyaz, G. (2014). Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi yöneticilerinin teknoloji liderliği davranışları. Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Birinci, G. (2011). İlköğretim okullarında teknoloji planlamasının uygulanma durumu: Eskişehir ili örneği. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Browne, W., Dreitlein, S., Ha, M., Manzoni, J. ve Mere, A. (2016). Two key success factors for global project team leadership: Communications and human resource management. Journal of Information Technology and Economic Development, 7(2), 40- 48.
• Castells, M. (2005). Ağ toplumunun yükselisi. (Çev. E. Kılıç). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chang, I. H. (2012). The effect of principals’ technological leadership on teachers’ technological literacy and teaching effectiveness in Taiwanese Elementary Schools. Journal of Educational Technology & Society, 15(2), 328–340.
• Çelik, M. (2019). Okul yöneticilerinin iletişim yeterlikleri ile takım liderlik davranışları arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çetin, M. ve Kıral, B. (2018). Okul yöneticilerinin öğretmenleri güçlendirmesine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmalari Dergisi, 12(26), 281-310.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dawson, K. ve Rakes, G. (2003). The influence of principals’ technology training on the integration of technology into schools. Journal of Research on Technology in Education, 35, 29–49.
• Endeman, J. L. (1990). VisionaryLeadership in SuperintendentsandItsEffect on OrganizationalOutcome. DoctoralThesis, University of La Verne, California.
• Genç, A. ve Atasoy, A. (2010). Ar & Ge harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5 (2), 27-34.
• Gençay, A. (2018). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin yeterlikleri (Keçiören ilçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökçe, F ve Kahraman, P. B. (2010). Etkili okulun bileşenleri: Bursa ili örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 173-206.
• Gökçearslan, Ş., Kardemir Çoşkun, T. ve Şahin, S. (2019). Öğretmen adayı bilgi ve iletişim teknolojisi yeterlikleri ölçeğinin türkçe’ ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi,27(4), 1435-1444.
• Görgülü, D., Küçükali, R. ve Ada, Ş. (2013). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterlilikleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama Dergisi, 3(2), 53–71.
• Gürbüztürk, O., Demir, O., Karadağ, M. ve Demir, M. (2015). Sınıf öğretmenlerinin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin öz-yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. TurkishStudies-International PeriodicalfortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 10(11), 787-810.
• Güney, S. (2017). Örgütsel davranış (4.Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güven, A. (2015). Liselerde görev yapan yöneticilerin teknoloji liderliği yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Hark Söylemez, N ve Oral, B. (2013). Öğretmen adaylarının bilgisayara ilişkin öz-yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 44-60.
• Hayytov, D. (2013). Eğitim yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlik algıları ile öğretmenlerin teknolojiye yönelik tutumları arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hsu, S. ve Kuan, P. Y. (2013). The impact of multilevel factors on technology integration: The case of Taiwanese Grade 1–9 teachers and schools. Education Technology Reasearch & Development, 61, 25-50.
• Irmak, M. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin, yöneticilerinin 'teknoloji liderliği' düzeylerine ilişkin algıları. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• İhtiyaroğlu, N. (2017). Yapısal ve psikolojik güçlendirmenin öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi,7(2), 361-378.
• Kıral, B. (2016). Öğretmenlerde kayıtsızlık ve güçlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kıral, E. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin tanımlanmış görevleri için zaman kullanma biçimleri. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Kim, T. ve Gausdal, A. H. (2017). Leading for safety: A weighted safety leadership model in shipping. Reliability Engineering and System Safety, 165, 458–466.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd Ed.). NewYork: The Guilford Press.
• Küçük, Ö. ve Demirtaş, Z. (2016). Ortaöğretim okullarında görev yapan okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğrenci akademik başarısı arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 53-68.
• Liu, F., Ritzhaupt, A. D., Dawson, K. ve Barron, A. E. (2017). Explaining technology integration in K-12 classrooms: A multilevel path analysis model. Educational Technology Research and Development, 65(4), 795-813.
• Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. C. (2013). Educational administration educational management translation (6. baskı). (Çev. Ed. G. Arastaman). Ankara: Nobel Publications.
• MEB. (2007). Temel eğitim projesi II. Faz: BT entegrasyonu temel araştırması. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2010). MEB 2010-2014 Stratejik planı. 23.08.2019 tarihinde https://abdigm.meb.gov.tr/ dokumanlar/stratejikplan.pdf adresinden alınmıştır.
• Moye, D. C. (1996). Identification of secondary school principals’ visionary leadership levels and their relationship with effective schools. Doctoral Dissertation, University of Alabama, Birmingham.
• Orhan, D., Kurt, A., Ozan, Ş., Som Vural, S. ve Türkan, F. (2014). A holistic view to National Educational Technology Standards. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 2, 65-79.
• Ölçek, G. (2014). İlköğretim okullarinda görev yapan okul müdürlerinin teknoloji liderliği düzeylerine ilişkin okul müdürü ve öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Önen, S. M. ve Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: Kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 43-64.
• Öztaş, A. (2013). Resmi ortaöğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Parks, S., Sun, F. ve Collins, B. (2002). Alabama RenaissanceTechnology Academy (ARTA) for School Leaderssurveyreport (Pre- andpostdata). Unpublished Report, Alabama StateDepartment of Education, Montgomery.
• Redish, T. ve Chan, T. C. (2007). Technology leadership: Aspiring administrators’ perceptions of their leadership preparation program. Electronic Journal for the Integration of Technology in Education, 6, 123-139.
• Saban, A. (2007). Okul teknolojisi planlaması ve koordinasyonu. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Shin, W. S. (2010). Individual and organizational factors influencing Korean teachers' use of technology. Doctoral Dissertation, Columbia University, New York.
• Sincar, M. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin bir inceleme (Gaziantep ili örneği). Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Sincar, M. ve Aslan, B. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 571-595.
• Şad, S. N. ve Nalçacı, Ö. İ. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 177- 197.
• Şener, G., Özan, M. B. (2018). Okul yöneticilerinin iletişimci liderlik rolleri. Journal of Anatolian Education Research (JAER), 2, 1-13.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Teke, S. (2019). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Terzi, A. R. ve Çelik, H. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve algılanan örgütsel destek ilişkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 87-98.
• Thannimalai, R. ve Raman, A. (2018). The influence of principals technology leadership and professional development on teachers’ technology integration in secondary schools. Malaysian Journal of Learning and Instruction, 15(1), 203-228.
• Töre, E. (2017). Entelektüel sermayenin yenilikçi iş davranışına etkisinin bilgi paylaşımı, öz-yeterlilik ve iç Denetim odağı perspektifinden incelenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uğurlu, Z. (2016). The effect of the position of educational organisations within the social network on their collaboration levels. Universal Journal of Educational Research, 4,12A, 226‒254. https://eric.ed.gov/?id=EJ1126163
• Ulutaş, M. (2015). Yükseköğretimde bilişim liderliği, öğrenen örgüt ve üniversite kültürü arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Uysal Balaban, N. (2012). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rolleri ile bilgisayar kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Vural, B. (2005). Öğrenci merkezli eğitim ve çoklu zeka. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Yaşar, F. (2013). Yöneticinin karar alma, koordine etme ve iletişim süreçlerinin işleyişindeki yeterliliklerinin okul başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaşar, M., Öztürk, N. ve Demirbaş, E. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin yönetici becerileri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-134.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2015). Okul yöneticilerinin kişiler arası iletişim becerilerinin okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, M. (2016). İlkokul öğretmenlerinin eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin bilgisayar yeterliliklerinin ve teknoloji tutumlarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Yu, C. ve Durrington, V.A. (2006). Technology Standards for School Sdministrators: An analysis of practicing and aspiring administrators’ perceived ability to performance standards. NASSP Bulletin, 90, 301-317.