Özel Yetenekli Öğrencilerde COVID-19 Korkusu ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 111 - 126, 01.05.2023

Pınar Sanlı Görgöz , Osman Aktan

https://doi.org/10.21666/muefd.1146831

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, Bilim ve Sanat Merkezleri’nden (BİLSEM) yararlanan özel yetenekli ortaokul öğrencilerinin COVID-19 korkuları ile yaşam doyumlarını çeşitli değişkenler bağlamında incelemek, öğrencilerde COVID-19 korkusu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel karşılaştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Muğla ilinde BİLSEM’lerden yararlanan ortaokul öğrencileri, örneklemini Fethiye BİLSEM’e devam eden 103 ortaokul öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada veriler, kişisel bilgi formu, Çocuklar İçin Yaşam Doyumu Ölçeği (ÇİYDÖ) ve COVID-19 Korkusu Ölçeği (C-19KÖ) ile toplanmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek puanlarının normal dağılım göstermemesi nedeniyle veri analizlerde parametrik olmayan test tekniklerinden Mann Whitney U Testi, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis Testi, Spearman Korelasyon Analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre özel yetenekli öğrencilerin ÇİYDÖ puanları arasında cinsiyet, sınıf düzeyi, kardeş sayısı, öğrencinin ailedeki sırası, anne ve baba eğitim durumlarına göre anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir. Özel yetenekli öğrencilerin C-19 KÖ puanları arasında cinsiyet, sınıf düzeyi ve anne eğitim durumuna göre anlamlı farklılık olduğu; kardeş sayısı, öğrencinin ailedeki sırası ve baba eğitim durumlarına ise anlamlı farklılık olmadığı belirlenmiştir. Özel yetenekli öğrencilerin ÇİYDÖ ve C-19KÖ puanları arasında negatif yönde, orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, öğrenci ve ailelerde COVID-19 korkusunu azaltmaya yönelik, öğrenci ve ailelere psikolojik sağlamlık, krizle baş etme yöntemleri ve aile içi iletişim, ebeveyn iletişimi konularında destekler sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, BİLSEM, Özel Yetenekliler, Covid19 Korkusu, Yaşam Doyumu

Investigation of the Relationship Between Fear of COVID-19 and Life Satisfaction in Gifted Students

Öz

The aim of this research is to examine the fear of COVID-19 and life satisfaction of gifted secondary school students who benefit from Science and Art Centers (BİLSEM) in the context of various variables, and to examine the relationship between fear of COVID-19 and life satisfaction in students. Relational comparison design, one of the quantitative research methods, was used in the research. The universe of the research consisted of secondary school students who benefited from BİLSEMs in Muğla, and the sample was 103 secondary school students attending Fethiye BİLSEM. In the study, data were collected with the personal information form, the Children's Satisfaction with Life Scale (CSLS), and the COVID-19 Fear Scale (C-19 FS). Since the scale scores used in the study did not show normal distribution, non-parametric test techniques Mann Whitney U Test, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis Test and Spearman Correlation Analysis test were used in data analysis. According to the results of the research, it was determined that there was no significant difference between the CSLS scores of the gifted students according to gender, grade level, number of siblings, the order of the student in the family, and the educational status of their parents. It was found that there was a significant difference between the C-19 FS scores of gifted students according to gender, grade level and mother's education level; it was determined that there was no significant difference in the number of siblings, the rank of the student in the family and the educational status of the father. It has been determined that there is a negative, moderately significant relationship between the CSLS and C-19 FS scores of the gifted students. Based on the results of the research, it is recommended to provide support to students and families in terms of psychological resilience, methods of coping with the crisis, and family communication and parent communication in order to reduce the fear of COVID-19 in students and families.

Anahtar Kelimeler

Secondary School, BİLSEM, Special Talents, Fear of Covid19, Life.

Kaynakça

• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., & Pakpour, A. H. (2020). The fear of COVID-19 scale: development and initial validation. International journal of mental health and addiction, 20, 1537–1545. DOI:10.1007/s11469-020-00270-8
• Akarsu, F. (2001). Yetişemediğimiz Çocuklar: Üstün yetenekli çocuklar ve sorunlar. Ankara: Eduser Yayınları.
• Akat, M. & Karataş, K. (2020). Psychological effects of COVID-19 Pandemic on society and its reflections on education. Turkish Studies, 15(4), 1-13. DOI: 10.7827/TurkishStudies.44336
• Akkan, E. (2010). Orta öğretimdeki üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordama gücü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Tokat.
• Aksoy, C. & Atılgan, D. (2021). COVID-19 korkusu ve yaşam doyum: özel yetenek giriş sınavlarına katılan öğrenciler örneklemi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 40-50. DOI: 10.38021/asbid.887323
• Altay, D. & Ekşi, H. (2018, Ekim). Çocuklar için yaşam doyumu ölçeği geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. 5. Uluslararası Eğitim Bilimleri Sempozyumu’nda sunulan tam metin bildiri (ss. 354-362), İstanbul, Türkiye.
• Altınok, M. (2021). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 262-291.
• Balaban, E. (2015). Çocuk destek merkezlerinde kalan 12-18 yaş arasındaki ergenlerin stresle başa çıkma tarzlarının yalnızlık ve yaşam doyumu değişkenleri ile ilişkilerinin incelenmesi (gücü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
• Bilgili, A. E. (2000). Üstün yetenekli çocukların eğitimi sorunu-Sosyal sorumluluk yaklaşımı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (12), 59-74.
• Bozkurt, Y., Zeybek, Z. & Aşkın, R. (2020). Covid-19 pandemisi: psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (37), 304-318.
• Budak, F., & Korkmaz, Ş. (2020). COVID-19 pandemi sürecine yönelik genel bir değerlendirme: Türkiye örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi,1, 62-79.
• Casas, F., Figuer, C., González, M., Malo, S., Alsinet, C. & Subarroca, S. (2007). The well-being of 12-to 16-year-old adolescents and their parents: Results from 1999 to 2003 Spanish samples. Social Indicators Research, 83(1), 87-115.
• Cavga, Z. (2019). Lise öğrencilerinde aile yaşam doyumu ile psikolojik dayanıklılık ve sosyal medya kullanım bozukluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.istanbul.
• Chen, X., Cai, Z., He, J., & Fan, X. (2020). Gender differences in life satisfaction among children and adolescents: A meta-analysis. Journal of Happiness Studies, 21(6), 2279-2307.
• Çikrıkci, Ö. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilişötesi farkındalık düzeyleri ile öz yeterlik algılarının yaşam doyumunu yordama gücü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam doyumu: bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262. DOI:10.17755/esosder.75955
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment, 49(1), 71-75.
• Di Giorgio, E., Di Riso, D., Mioni, G., & Cellini, N. (2021). The interplay between mothers’ and children behavioral and psychological factors during COVID-19: An Italian study. European child & adolescent psychiatry, 30(9), 1401-1412. DOI:10.31234/osf.io/dqk7h
• Dost, M. T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (22), 132-143.
• Dymecka, J., Gerymski, R., & Machnik-Czerwik, A. (2021). Fear of COVID-19 as a buffer in the relationship between perceived stress and life satisfaction in the Polish population at the beginning of the global pandemic. Health Psychology Report, 9(2), 149-159.
• Dymecka, J., Gerymski, R., & Machnik-Czerwik, A. (2022). How does stress affect life satisfaction during the COVID-19 pandemic? Moderated mediation analysis of sense of coherence and fear of coronavirus. Psychology, Health & Medicine, 27(1), 280-288.
• Erdoğdu, Y., Koçoğlu, F. & Sevim, C. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 24-37. doi: 10.5505/kpd.2020.35403
• Ergin, A., Hatipoğlu, C., Bozkurt, A. İ., Bostancı, M., Atak, B. M., Kısaoğlu, S., ... & Karasu, E. (2011). Tıp fakültesi öğrencilerinin yaşam doyumu ve öz-bakım gücü düzeyleri ve etkileyen faktörler. Pamukkale Tıp Dergisi, (3), 144-151.
• Ersöz, F., Ersöz, T., & Konuşkan, Ö. (2016). Belirsizlikle başa çikmada etkili olan kriterlerin araştirilmasi: Bir üniversite uygulamasi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 215-232.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. NY: The McGraw-Hill Companies.
• Gadermann, A. M., Guhn, M., & Zumbo, B. D. (2011). Investigating the substantive aspect of construct validity for the satisfaction with life scale adapted for children: A focus on cognitive processes. Social Indicators Research, 100(1), 37-60. DOI:10.1007/s11205-010-9603-x
• Gilman, R., & Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of youth and adolescence, 35(3), 293-301.
• Gierczyk, M., Charzyńska, E., Dobosz, D., Hetmańczyk, H., & Jarosz, E. (2022). Subjective well-being of primary and secondary school students during the COVID-19 pandemic: A latent profile analysis. Child indicators research, 1-26.
• Gritsenko, V., Skugarevsky, O., Konstantinov, V., Khamenka, N., Marinova, T., Reznik, A., & Isralowitz, R. (2021). COVID 19 fear, stress, anxiety, and substance use among Russian and Belarusian university students. International Journal of Mental Health and Addiction, 19(6), 2362-2368.
• Gün, Z., & Bayraktar, F. (2008). Türkiye'de iç göçün ergenlerin uyumundaki rolü. Turk Psikiyatri Dergisi, 19(2),167-176.
• Günaydın, H. D. (2021). Üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme, COVID-19 korkusu ve akademik motivasyon düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2) , 271-290.
• Haleem, A., Javaid, M., & Vaishya, R. (2020). Effects of COVID-19 pandemic in daily life. Current medicine research and practice, 10(2), 78-79. DOI: 10.1016/j.cmrp.2020.03.011
• Huebner, E. S., Drane, W., & Valois, R. F. (2000). Levels and demographic correlates of adolescent life satisfaction reports. School Psychology International, 21(3), 281-292.
• İkiz, F. E. & Kırtıl Gormez, S. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde duygusal zeka ve yaşam doyumunun incelenmesi. İlköğretim Online, 9(3), 3-12.
• İşleyen, H. M. (2021). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ, belirsizliğe tahammülsüzlük ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Istanbul
• Kırtıl, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Kim, H., Moon, H., Yoo, J. P., & Nam, E. (2020). How do time use and social relationships afect the life satisfaction trajectory of Korean adolescents? International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 1-12. https://doi.org/10.3390/ijerph17051532
• Kimter, N. (2020). Covid-19 Günlerinde Bireylerin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Milli Mücadele'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 574-605. DOI: 10.21733/ibad.805481.
• Koçak, R., & İçmenoğlu, E. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordayıcı rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(37), 73-85.
• Kurt, Ş. H. (2021). Pandemi sürecinde annelerin koronavirüs hastalığı korkusu ve anne-çocuk iletişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(1), 245-256.
• Leto, I. V., Petrenko, E. N., & Slobodskaya, H. R. (2019). Life satisfaction in Russian primary schoolchildren: Links with personality and family environment. Journal of Happiness Studies, 20, 1893–1912. DOI:10.1007/s10902-018-0036-6
• Levent, F. (2011). Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik görüş ve politikaların incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Martínez-Lorca, M., Martínez-Lorca, A., Criado-Álvarez, J. J., Armesilla, M. D. C., & Latorre, y J. M. (2020). The Fear of COVID-19 Scale: Validation in Spanish university students. Psychiatry Research, 1-6. DOI:10.1016/j.psychres.2020.11335
• Mavi, Y. & Yeşil, S. (2021). Covid-19 Korkusu’nun duygusal emek, çalışan performansı, iş tatmini, yaşam doyumu üzerine etkisi: bir alan araştırması. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16 (63) , 1078-1104 . DOI: 10.19168/jyasar.908383
• MEB (2019). MEB Bilim ve sanat merkezleri yönergesi.https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/27014859_bilsemynerge.pdf adresinden 31.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2020). Eğitim Bilişim Ağı (EBA). https://www.eba.gov.tr/ adresinden 31.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• MEB(2022). Bilim Ve Sanat Merkezleri Öğrenci Tanılama Ve Yerleştirme Kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_12/30144032_2021-2022_YILI_BILIM_VE_SANAT_MERKEZLERI_OGRENCI_TANILAMA_VE_YERLESTIRME_KILAVUZU.pdf 31.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Oğurlu, Ü., Birben, F. Y., Öpengin, E., & Yalın, H. S. (2016). Üstün zekâlı ergenlerde yalnızlık ve yaşam doyumu ilişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 161-184.
• Özmen, S., Özkan, O., Özer, Ö., & Yanardağ, M. Z. (2021). Investigation of COVID-19 fear, well-being and life satisfaction in Turkish society. Social work in public health, 36(2), 164-177.DOI: 10.1080/19371918.2021.1877589.
• Pavot, W. & Diener, E. (1993). Review of the satisfaction with life scale. Psychological Assessment, 5 (2), 164–72. Peker, A., Cengiz, S. & Yıldız, M. N. (2021). Yaşam doyumu ve öznel zindeliğin COVID-19 korkusu ile problemli internet kullanımı arasındaki aracılık ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 24(2), 199-206.
• Qiu J, Shen B, Zhao M, Wang Z, Xie B, Xu Y. A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the COVID-19 epidemic: implications and policy recommendations. General Psychiatry, 1-3.DOI: 10.1136/gpsych-2020-100213
• Reznik, A., Gritsenko, V., Konstantinov, V., Khamenka, N., & Isralowitz, R. (2021). COVID-19 fear in Eastern Europe: validation of the fear of COVID-19 scale. International journal of mental health and addiction, 19(5), 1903-1908.
• Satici, B., Gocet-Tekin, E., Deniz, M., & Satici, S. A. (2021). Adaptation of the Fear of COVID-19 Scale: Its association with psychological distress and life satisfaction in Turkey. International journal of mental health and addiction, 19(6), 1980-1988. DOI:10.1007/s11469-020-00294-0
• Sepulveda-Escobar, P., & Morrison, A. (2020). Online teaching placement during the COVID-19 pandemic in Chile: challenges and opportunities. European Journal of Teacher Education, 43(4), 587-607.
• Singh, J., & Singh, J. (2020). COVID-19 and its impact on society. Electronic Research Journal of Social Sciences and Humanities, 2(1), 168-172.
• Von Soest, T., Bakken, T., Pedersen, A., Sletten, W. ve Aaboen, M., (2020). Life satisfaction among adolescents before and during the COVID-19 pandemic. Tidsskr Nor Laegeforen 140(10). DOI: 10.4045/tidsskr.20.0437
• Spinelli, A., & Pellino, G. (2020). COVID-19 pandemic: perspectives on an unfolding crisis. Journal of British Surgery, 107(7), 785-787. https://doi.org/10.1002/bjs.11627.
• Şahin, M. (2019). Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.
• Şimşek, N., Selvi, Y., İzgi, N. G., ve Albayrak, E. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde çocuklarda salgın algısı ve anksiyete. Journal Of International Social Research, 14(80), 192-205.
• Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.
• Valadez, M.D.L.D., Lopez-Aymes, G., Ruvalcaba, N. A., Flores, F., Ortiz, G., Rodriguez, C., ve Borges, A. (2020). Emotions and reactions to the confinement by Covıd-19 of children and adolescents with high abilities and community samples: a mixed methods research study. Frontiers in Psychology 11. DOI:10.3389/fpsyg.2020.585587
• Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C. S., & Ho, R. C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International journal of environmental research and public health, 17(5), 1729. DOI: 10.3390/ijerph17051729.
• Williamson, B., Eynon, R., & Potter, J. (2020). Pandemic politics, pedagogies and practices: digital technologies and distance education during the coronavirus emergency. Learning, Media and Technology, 45(2), 107-114. https://doi.org/10.1080/17439884.2020.1761641
• Willroth, E. C., Atherton, O. E., & Robins, R. W. (2021). Life satisfaction trajectories during adolescence and the transition to young adulthood: Findings from a longitudinal study of Mexican-origin youth. Journal of Personality and Social Psychology, 120, 192–205. DOI:10.1037/pspp0000294
• Wilson, O. W., Holland, K. E., Elliott, L. D., Duffey, M., & Bopp, M. (2021). The impact of the COVID-19 pandemic on US college students’ physical activity and mental health. Journal of Physical Activity and Health, 18(3), 272-278.
• World Health Organization (WHO, 2020). Q&As on COVID-19 and related health topics, Retrieved May 22, 2022, from https://www.who. int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-andanswers-hub
• Xu, X., Nie, Q., Liu, W., Huebner, E. S., & Tian, L. (2022). Children’s life satisfaction: Developmental trajectories and environmental and personality predictors. Journal of Happiness Studies, 1-22. DOI: 10.1007/s10902-022-00499-1
• Yazıcı-Çelebi, G. ve Çelebi, B. (2018). Lise öğrencilerinin yaşam doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erciyes Journal of Education, 2 (2), 1-15.
• Yam, F. C., & Kumcağız, H. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Okul Doyumu İle Yaşam Doyumları Arasındaki İlişki: Umudun Aracı Rolünün İncelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2113-2130.
• Çam, Z. ve Artar, M. (2014). Ergenlikte yaşam doyumu: okul türleri bağlamında bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 23-46.