İşletmelerin Sürekliliğini Tehlikeye Düşürecek Riskler ve Kontrol Önerileri: KOBİ’lerde Bir Uygulama

Yıl 2017, Sayı: Temmuz 2017 (Özel Sayı), 46 - 64, 15.07.2017

Pınar Kaya , Şaban Uzay

https://doi.org/10.25095/mufad.402247

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı, işletmelerin sürekliliğini tehdit eden başlıca risklerin neler olduğunu tespit etmek ve bu risklere karşı kontrol önerileri geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda Kırşehir Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren KOBİ’lerin sahipleri veya yöneticileri ile birebir görüşme sağlanarak anket yapılmıştır. Anketlerden elde edilen veriler SPSS 20.0 programı yardımıyla analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, ankete katılan KOBİ’lerin %89,2’si aile şirketi olup, %73’ü küçük ölçeklidir. KOBİ’lerin sıklıkla karşılaştıkları risk türleri arasında sırasıyla kur riski, alacak tahsilat riski, ekonomik kriz riski, faiz oranı riski ve likidite riski yer almıştır. Söz konusu risklerden korunmak için KOBİ’lerin daha çok etkin stok yönetimi gerçekleştirdikleri ancak türev ürünlerden yararlanma ve yüksek likidite tutma oranlarının oldukça düşük olduğu tespit edilmiştir. KOBİ’lerde uygulanma düzeyi en düşük olan üç kontrol önerisinin; yazılı aile anayasası, hissedarlar sözleşmesi ve hile riskinden korunmak için kurulan 7/24 ihbar hattı olduğu belirlenmiştir. Yapılan çalışmanın risk yönetimi ve iç kontrolün iyileştirilmesi açısından KOBİ’lere katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Risk, İç Kontrol, İşletmenin Sürekliliği, KOBİ

Kaynakça

• Akçakanat, Özen (2012), “Kurumsal Risk Yönetimi ve Kurumsal Risk Yönetim Süreci”, Süleyman Demirel University the Journal of Visionary, Vol: 4, No:7, pp. 33.
• Arslan, Işılda (2008), “Kurumsal Risk Yönetimi”, Maliye Bakanlığı, pp. 37.
• Ay, Hakkı Mümin - Talaşlı, Esra (2007), “Türkiye’de KOBİ’lerin İhracattaki Yeri ve Karşılaştıkları Sorunlar”, Journal of Selçuk University Karaman Faculty of Economics and Administrative Sciences, Special Edition, pp. 173.
• Bayrakdaroğlu, Ali - Sarı, Bilgehan - Heybeli, Burhan (2012), “İşletmelerin Finansal Risk Yönetiminde Türev Ürün Kullanımlarına İlişkin Bir Saha Araştırması: Denizli İli Örneği”, Journal of Social and Human Sciences, Vol: 4, No: 1, pp. 11-21.
• Bozkurt, Cevdet (2010), “Risk, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Denetim”, Denetişim Dergisi, Issue: 4, pp. 19.
• Brustbauer, Johannes (2016), “Enterprise Risk Management in SMEs: Towards a Structural Model”, International Small Business Journal, Vol: 34(1), pp. 70-85.
• Coşkun, Ahu (2012), “Finansman Sorunlarına Göre Kredi Kullanım Oranları ve Yatırımlarda Kredilerin Etkisi Üzerine Araştırma”, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, Vol: 9, Issue: 19, pp. 446.
• Coşkun, Aslan (2011), “KOBİ’lerin Denetiminde Uluslararası Denetim Standartlarının Uygulanması”, 4rd International Symposium on Auditing in Turkey, Proceedings Book, 5-9 October, Antalya, pp. 203.
• Deloitte (2016), “Aile Şirketlerinde Sürdürülebilir Başarının Anahtarları”, http://www.akbank.com/modules/tr/info/Documents/aile-sirketleri.pdf (30.05.2017)
• Deloitte (2017), “European CFO Survey”, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/financetransformation/ Q1-2017-european-CFO-survey.pdf (30.05.2017)
• Demir, Yusuf - Önem, Başar (2012), “KOBİ’lerin Finansal Risk Algı Düzeyine Yönelik Bir Araştırma: Isparta-Burdur İlleri Örneği”, International Journal of Management Economics and Business, Vol: 8, No: 16, pp. 23-40.
• Emir, Murat (2011), “Finans Kaynakları ve Samsun’daki KOBİ’lerin Durumu”, Samsun Symposium, Proceedings Book, 13-16 October, Samsun, pp. 1-18.
• Erol, Mikail (2010), “Ekonomik Kriz ve KOBİ’ler”, Journal of Entrepreneurship and Development, Vol: 5/1, pp. 165, 175-176.
• Falkner, Eva Maria - Hiebl, Martin R.W. (2015), “Risk Management in SMEs: A Systematic Review of Available Evidence”, The Journal of Risk Finance, Vol: 16, No: 2, pp. 122-144.
• Gül, Hasan - Kandemir, Tuğrul - Çakır, Erkan (2010), “KOBİ’lerde Risk ve Belirsizlik Beklentileri: Karaman Örneği”, Journal of Social Sciences, Vol: 12, Issue: 2, pp. 119-144.
• Güneş, Şule - Teker, Suat (2010), “Türk Enerji Sektöründe Kurumsal Risk Yönetimi Farkındalığı”, Journal of Doğuş University, Vol: 11, Issue: 1, pp. 72.
• Hacıevliyagil, Nuri (2016), “KOBİ’lerin Finansman Sorununa Bir Çözüm Önerisi: Milli Ekonomi Modeli (MEM)”, Journal of Management and Economics Research, Vol: 14, Issue: 3, pp. 47.
• IFRS Conceptual Framework, http://www.ifrs.org/Meetings/MeetingDocs/IASB/2014/May/AP10FConceptual% 20Framework.pdf (16.03.2017).
• Ilgın, Çiğdem Bal - Tırak, Ece (2015), “Regulating the Provisions in Shareholders’ Agreement That Cannot Be Regulated in Articles of Association”, GSI Articletter, Issue: 12, pp. 123.
• ISA 570 (International Standard on Auditing 570) - Going Concern.
• ISO 31000: Risk Management - A Practical Guide for SMEs (2015), https://www.iso.org/files/live/sites/isoorg/files/archive/pdf/en/iso_31000_for_smes.pdf (27.03.2017)
• Karacan, Sami - Savcı, Mustafa (2011), “Kriz Dönemlerinde İşletmelerin Mali Başarısızlık Nedenleri”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol: 21, Issue: 1, pp. 52.
• Kaya, Gamze Ayça (2014), “Elazığ İlinde KOBİ’lerin Finansal Sorunları ve Çözüm Önerilerine İlişkin Bir Araştırma”, Fırat University Journal of Harput Studies”, Vol: 1, No: 1, pp. 193-222.
• Keskin, Duygu Anıl (2010), “İşletmelerin Sürekliliğini Sağlamada Kritik Öneme Sahip Risk Yönetimi ve Risk Odaklı Denetim Yaklaşımı”, Denetişim Dergisi, Issue: 4, pp. 38.
• Koç, Özşahin Filiz - Uzay, Şaban (2015), “Risk Raporlaması: Gelişmiş Ülke Uygulamalarından Çıkarılacak Dersler”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 45, pp. 206.
• Kutlu, Hüseyin Ali - Demirci, N. Savaş (2007), “KOBİ’lerin Finansal Sorunları ve Çözüm Önerileri”, 4. SMEs and Productivity Congress, Proceedings Book, 7-8 December, Istanbul, pp. 187.
• Küçüközmen, C. Coşkun - Oğuz, H. Dilek (2008), “Basel II’ye Geçiş Sürecinde KOBİ’lerin Finansman Sorunları”, I. International Symposium: SMEs and Basel II, Proceedings Book, 2-4 May, Izmir, pp. 41.
• Küçüközmen, C. Coşkun (2012), “Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Risk Yönetimi”, http://www.coskunkucukozmen.com/wpcontent/ uploads/2012/05/yenittkveriskyonetimicoskunkucukozmen.pdf (26.03.2017)
• Leopoulos, Vrassidas (2006), Editorial, Production Planning & Control, Vol: 17(3), pp. 225.
• Özkılınç, Damla N. (2014), “Türk KOBİ’leri İçin Alternatif Finans Bulma Yöntemleri ve Sermaye Piyasası”, Journal of Yasar University, Vol: 9, Issue: 34, pp. 5838.
• Özsoy, Tahir Mehmet (2012), “Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Şirket lerde Kurumsal Risk Yönetimi”, Mali Çözüm Dergisi, Issue: 110, pp. 166, 175.
• PwC (undated), “Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve Kurumsal Yönetim” https://www.okul.pwc.com.tr/images/uploadfile/content/635224429789350499.pdf (30.05.2017)
• Selimoğlu, Seval Kardeş - Özbirecikli, Mehmet - Uzay, Şaban - Uyar, Süleyman (2015), Bağımsız Denetim, Türkiye Denetim Standartlarıyla Uyumlaştırılmış, TÜRMOB Yayınları, No: 479.
• Shanmugam, Jaya Kumar - Ali, Azwadi - Haat, Mohd Hassan Che (2012), “Internal Control, Risk Management and Fraud Prevention Measures on SMEs: Reliability and Validity of Research Instrument”, 3rd International Conference on Business and Economic Research Proceeding, 12 - 13 March 2012, Bandung, Indonesia, pp. 475-488.
• Shanmugam, Jaya Kumar - Haat, Mohd Hassan Che - Ali, Azwadi (2012), “An Exploratory Study of Internal Control and Fraud Prevention Measures in SMEs”, International Journal of Business Research and Management (IJBRM), Vol: 3, Issue: 2, pp. 90.
• Shih, Kuang Hsun - Cheng, Ching Chan - Wang, Yi Hsien (2011), “Financial Information Fraud Risk Warning for Manufacturing Industry - Using Logistic Regression and Neural Network”, Romanian Journal of Economic Forecasting, Issue: 1, pp. 55.
• Smit, Yolande - Watkins, J. A. (2012), “A Literature Review of Small and Medium Enterprises (SME) Risk Management Practices in South Africa”, African Journal of Business Management Vol: 6(21), pp. 6328.
• Şahin, Arzu - Doğukanlı, Hatice (2014), “Yabancı Bankaların KOBİ Kredilerine Etkileri: Türkiye İçin Bir İnceleme”, Journal of BRSA Banking and Financial Markets, Vol: 8, Issue: 2, pp. 42.
• Terungwa, Azende (2012), “Risk Management and Insurance of Small and Medium Scale Enterprises (Smes) in Nigeria”, International Journal of Finance and Accounting Vol: 1(1), pp. 9.
• Topçu, Bünyamin (2013), İşletmelerde Kurumsal Risk Yönetimi, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, No: 2013-19, Istanbul.
• Turkish Commercial Code.
• TÜSİAD (2010), “Reel Sektörde İç Denetim Uygulamaları: Tespit ve Öneriler”, Editor: Şaban Uzay, Yayın No: TÜSİAD-T/2010-05/501.
• Türk Dil Kurumu, (http://www.tdk.gov.tr/ 10.02.2017).
• Türkiye Istatistik Kurumu (2016), “KOBİ İstatistikleri”, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21540 (17.03.2017)
• Türedi, Hasan - Zor, Ümmügülsüm - Gürbüz, Filiz (2015), “Risk Odaklı İç Denetim”, The Journal of Accounting and Finance, Issue: 66, pp. 6.
• Türedi, Hasan - Koban, Ahmet Oğuz (2016), “COSO İç Kontrol Modelinde Risk Değerlendirme Faaliyetleri”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Vol: 12, Issue: 46, pp. 155.
• Türel, Aslı (2008), Riskten Korunma Muhasebesi ve Finansal Tablolarda Raporlanması, Istanbul University, Institute of Social Sciences, Doctoral Thesis.
• Uçkun, Nurullah (2009), “KOBİ’lerin Finansal Sorunlarına Melek Sermaye Çare Olabilir mi?”, The Journal of Accounting and Finance”, Vol: 41, pp. 121.
• Usta, Öcal - Demireli, Erhan (2010), “Risk Bileşenleri Analizi: İMKB’de Bir Uygulama”, ZKU Journal of Social Sciences, Vol: 6, Number: 12, pp. 26.
• Uzay, Şaban - Erdoğan, Selma (2015), “İflas Erteleme Sürecindeki İşletmelerde Karşılaşılan İşletme Riskleri”, 14. Ulusal İşletmecilik Kongresi, Proceedings Book, 7-9 May 2015, Aksaray, pp. 1182-1188.
• Verbano, Chiara - Venturini, Karen (2013), “Managing Risks in SMEs: A Literature Review and Research Agenda”, Journal of Technology Management & Innovation, Vol: 8, Issue: 3, pp. 187.
• Yüzbaşıoğlu, A. Nejat (2003), “Risk Yönetimi ve Bankaların Denetimi”, Risk Yönetimi Konferansı, 16 Ocak 2003, İstanbul.