Bist Tekstil Endeksi'nde Yer Alan İşletmelerin Finansal Risklerinin ve Performanslarının Altman Z-Skor ve VIKOR Yöntemleriyle Analizi

Yıl 2024, Sayı: 103, 93 - 112, 18.07.2024

Semra Aksoylu , Fatih Altınışık , Bahşende Taşdemir

https://doi.org/10.25095/mufad.1439649

Öz

İşletmelerin başarısı için finansal sorunları ortaya çıkmadan önce tahmin edebilmenin ve bu durumun hangi faktörlerden etkilendiğinin tespit edilmesi oldukça önemlidir. Finansal bilgilerin analiz edilmesi yoluyla yapılan tespitler, zamanında alınacak koruyucu ve düzeltici önlemlerle finansal başarısızlığın önlenebilmesine olanak sağlayacaktır.
Çalışmanın amacı BİST Tekstil ve Deri Endeksi'nde işlem gören tekstil, deri, hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe yer alan işletmelerin finansal başarısızlık risklerinin ve finansal performanslarının önceden tahmin edilmesidir. Bu bağlamda 22 işletmeye ait 2018-2022 yılları arasındaki veriler, Altman Z-Skor modeli ve VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje) yöntemi vasıtasıyla analiz edilmiştir. İşletmelerin finansal başarısızlık riskleri ve finansal performanslarında yıllara göre dalgalanmalar olmakla birlikte her iki yönteme göre benzer sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Başarısızlık Riski, Finansal Performans, Altman Z-Skor, VIKOR

Kaynakça

• Akyüz, Kadir Cemil - Yıldırım, İbrahim - Akyüz, İlker - Tugay, Turan (2017).“Borsa İstanbul’da işlem gören kâğıt ve kâğıt ürünleri sanayi işletmelerinin finansal başarısızlık düzeylerinin oran analizi ve diskriminant analizi yöntemleri kullanılarak ölçülmesi”.Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 13 (1), 60-74.
• Altman, Edward I. (1968). “Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy”. The Journal of Finance, 23 (4), 589-609.
• Arslantürk Çöllü, Duygu - Akgün, Leyla - Eyduran, Ecevit (2020), “Karar ağacı algoritmalarıyla finansal başarısızlık tahmini: dokuma, giyim eşyası ve deri sektörü uygulaması”. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6 (2), 225-246.
• Apan, Mehmet - Öztel, Ahmet - İslamoğlu, Mehmet (2018). “Comparative empirical analysis of financial failures of enterprises with altman Z-Score and VIKOR Methods: BIST food sector application”. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 12(1), 77-101.
• Ashraf, Sumaira - Felix, Elisabete G.S. - Serrasqueiro, Zelia (2019). “Do traditional financial distress prediction models predict the early warning signs of financial distress?”. Journal of Risk and Financial Management, 12, 2-17.
• Bağcı, Erdem (2015). “Türkiye tekstil ve hazır giyim sektörünün finansal durum analizi”.Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37 (2), 83-100.
• Beaver, William H - Correia, Maria - McNichols, Maureen F. (2011). Financial statement analysis and the prediction of financial distress. Hannover MA: Now Publishers.
• Çelik, Muhammed - Dursun, Günay D. (2021), “Z-Skor modeli ile finansal risk tahmini ve BİST100 tekstil, giyim eşyası ve deri imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama”. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6 (14), 19-31.
• Dinçer, Hasan - Görener, Ali (2011). “Analitik hiyerarşi süreci ve VIKOR Tekniği ile dinamik performans analizi: bankacılık sektöründe bir uygulama”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (19), 109-127.
• Ekizler, Hüseyin (2020). “Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi sektörü’ndeki işletmelerin performanslarının değerlendirilmesi: VIKOR ve TOPSIS yöntemleri”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 24-39.
• Erol Fidan, Meral (2021). “BİST’te işlem gören tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü işletmelerinin Altman Z-Skor yöntemi ile finansal başarısızlık tahmini. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13 (3), 1945-1969.
• Ertuğrul, İrfan - Karakaşoğlu, Nilsen (2008). “Banka şube performanslarının VIKOR yöntemi ile sıralanması”. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20 (2), 19-28.
• Hauschild, Dan (2013). Altman Z-Score: Not just for bankruptcy. from z-score to “Green Zone” Survivability, AMPros Corporation.
• Işıldak, Muhammet Sait (2020). “AHP ve VIKOR yöntemleri kullanılarak BİST’te işlem gören dokuma, giyim eşyası ve deri işletmelerinin finansal performans analizi”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (5), ss. 1435-1446.
• Koç, Selahattin - Ulucan, Sinem (2016). “Finansal başarısızlıkların tespitinde kullanılan Altman Z yönteminin bulanık mantık (ANFİS) yöntemi ile test edilmesi: teknoloji ve tekstil sektöründe bir uygulama”. Maliye ve Finans Yazıları, (106), 147-167.
• Kulalı, İhsan (2016). “Altman Z-Score modelinin BİST şirketlerinin finansal başarısızlık riskinin tahmin edilmesinde uygulanması”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12 (27), 283-292.
• Miller, Warren (2009). Comparing models of corporate bankruptcy prediction: distance to default vs. Z-Score, Morningstar, Inc.
• Nadirli, Nadir (2015). “Kredi riskinin ölçülmesinde Z-Skor yönteminin rolü”. Journal of Banking and Financial Research, 2 (1), 1-6.
• Opricovic, Serafim - Tzeng, Gwo-Hshiung (2004). “Compromise solution by MCDM methods: a comparative analysis of VIKOR and TOPSIS”. European Journal of Operational Research, 156 (2), 445-455.
• Opricovic, Serafim - Tzeng, Gwo-Hshiung (2007). “Extended VIKOR method in comparison with outranking methods”. European Journal of Operational Research, 178 (2), 514-529.
• Özdemir, Fevzi S. (2014). “Halka açık ve halka açık olmayan işletmeler yönüyle tekdüzen muhasebe sistemi ve Altman Z Skor modellerinin uygulanabilirliği”. Ege Akademik Bakış, 14 (1), 147-161.
• özden, ünal (2012). “AB’ye üye ülkelerin ve Türkiye’nin ekonomik performanslarına göre VIKOR yöntemi ile sıralanması”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 455-468.
• Poyraz, Erkan - Uçma, Tuğba (2006). “Türkiye’de Faaliyet gösteren ihracatçı sektörlerin mali kriz ortamlarında finansal başarısızlıklarının Altman (Z-Score) modeli yardımıyla ölçülmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (32).
• Tanç, Ahmet - Çardak, Dilek - Canlıtepe, Ferhat (2022). “Covid-19 salgınının işletmelerin finansal başarısızlığı üzerine etkileri: BİST imalat sektöründe yer alan işletmelerin altman Z-Skor yöntemi kullanılarak incelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25 (25. Yıl Özel Sayısı), 288-301.
• Wei, Jingzhu - Lin, Xiangyi (2008). “The multiple attribute decision-making VIKOR method and ıts application”. In Proceedings of the 2008 IEEE 4th International Conference on Wireless Communications, Networking and Mobile Computing, Dalian, China, 12-14 October 2008, 1-4.
• Yazıcıoğlu, Yusuf - Yıldırım, Murat (2022). “BİST inşaat endeksinde yer alan şirketlerin finansal performanslarının AHP ve VIKOR yöntemleriyle analizi”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (3), 647-662.
• Yu, Po-Lung (1973). “A class of solutions for group decision problems”. Management Science, 19 (8), 936-946.
• Zeleny, Milan (1982). Multiple criteria decision making. McGraw-Hill, New York