Öz
Tarihteki ilk finansal ilişkilerden biri Sardes’de gerçekleşmiştir. Tarihte ilk
irsaliyenin kullanılışı M.Ö. 3.200 yılında Uruk dönemindedir. Mezopotamya’da o
döneme ait Bulla adı verilen, mal üzerindeki hakka saldırıya karşı kullanılan, kilden
yapılmış içi boş küreler bulunmuştur. İlk irsaliye olarak Cretula adı verilen, kapların
üzerine konulan, kaptaki malın cinsini ve miktarını belirten kil kullanılmıştır. Cretula
malın cinsini ve miktarını gösteren simgeler içermektedir.
“Para öncesi değişim döneminde değişimi gerçekleştiren bireyin değişim sonucu
kar (veya zarar) elde etme ihtimali var mıdır?” biçiminde bir soruya şöyle bir senaryo
ile yanıt aranabilir:
Doğadan bolca elma toplamış olan birey bunları satıp (değişip) başka mallar ile
değiştirmek istemektedir. On adet elma vererek elinde buğday, arpa, mısırı olan
bireylerden birer kap (ölçek) tahıl almış olsun. Elma tahıla göre daha az dayanıklı bir
maldır. Hızlı tüketilmelidir. Tahıl biraz daha uzun süre bozulmadan kalabilmektedir.
Tahılları örneğin buğday kaplarını bir süre sakladıktan sonra, meyveye ihtiyacı
olduğunda bir kap buğdayı bir başka kişiye on üç elma karşılığında satmış olsun.
Bu durumda on elmaya aldığı bir kap (ölçek) buğdayı, on üç elmaya başka bir
kişiye satmış olmaktadır. Alım satımı (değişimi) gerçekleştiren birey bir kap buğday
alıp satmaktan 13 elma-10 elma= 3 elma kar etmiş olmaktadır. O dönemde para
kavramı olmadığı için karlar da para tutarı ile değil mal miktarı ile ölçülüyor
olmaktadır.
Eski çağlarda Batı Anadolu’nun güneyde Karya, doğuda Frigya, Batıda Aiolia ve
İyonya, kuzeydeyse Demirci (Temos) ve Murat (Diynmos) dağları ile çevrilmiş bölgesi
Lidya adıyla anılmaktadır. Lidya krallığı M.Ö. 7. yy'ın ilk yarısı içinde birdenbire ön
plana çıkmıştır ve Önasya dünyasının en ilginç kültürlerinden biridir. Lidya krallığı ne
tam anlamıyla doğulu, ne de tam anlamıyla batılı bir kültüre sahiptir. Lidya’ya ilişkin
bilgiler eski Yunan söylencelerine dayanmaktadır. Krezüs döneminde altın sikke
birimleri saptanmıştır. Sikke birimi alanında yapılan bu düzenlemeler sonucunda, çok
daha kesin bir ödeme biçimi doğmuştur.
İlk para Lidya Kralı Kroisos (Krezüs) zamanında Elektron denilen altın ve gümüş
karışımı madenden, bakla şeklinde basılmıştır. Sikke, Lydia krallığında bir defa icad
edildikten sonra Küçük Asya sınırlarını aşarak Akdeniz çevresindeki diğer
memleketlere de süratle yayılmıştır. Lidyalıların tarihe yaptıkları en büyük katkı
paranın icadı olmuştur.
Ticareti geliştirmek için dönemin kralları, ülke ve şehir yöneticileri, kral yolunu
yaptırmışlardır. Anadolu’da paranın bulunuşu ile kral yolunun inşası aynı döneme
rastlamaktadır. Bu iki olay ticaretin gelişimine önemli derecede katkıda bulunmuştur.
Öz
The one of the first financial relationships took place at Sardis. Using of the first
delivery note occured at the same time as Uruk period at BC 3200. In Mesopotamia,
a hollow sphere made of clay which was name is Bulla belonging to that period, a
special closed containers which were used to against attack of variety of goods were
found. The clay placed on the containers called Cretula that indicates the type and
amount of goods used for first delivery note. Cretula has icons which are showing the
type and amount of goods.
“Is there a posibility to make profit (or loss) for a person who exchange in period
before the change in the money?” a question in the form may be answered by a
scenario like that:
A person who picked up lots of apples wants to sell and exchange them with the
other ones. We suppose that the person have gotten one each scale of grain (like
wheat, barley and corn) in reply to give the ten pieces of apples. Apple is more
undurable good than grain. It should be consumed quickly. Grain is more durable
than the other ones. We suppose that after saving the containers of wheat for a
while, when the person needs fruits, have sold a container of wheat in reply to give
13 apples.
In this situation, a container of wheat which got in reply to give 10 apples have
sold the other person for 13 apples. A person who performed the exchange made
profit by 13 apples-10 apples=3 apples. In this period, profit has been measured by
amount of good due to not to have the concept of money.
In ancient times, the part of western Anatolia surrounded by Caria in south,
Phrygia in east, Aeolia and Ionia in west, and mounts Temnos (Demirci) and
Dindymos (Murat) was called Lydia. Kingdom of Lydia, which emerged suddenly in
the first half of 7th century BC, is still one of the most interesting cultures of Asia
Minor. Lydian Kingdom was neither totally eastern nor totally western. Our knowledge
on Lydia is based on old Greek legends. During the reign of Croesus, units of golden
coins were fixed. As a result of these regulations made in field of coin unit, a more
precise way of payment emerged.
The first money was coined under the reign of Lydian King Croesus in the form of
broad beans made of an alloy of gold and silver called electron. Once invented in the
Kingdom of Lydia, coin surpassed the scope of Asia Minor and rapidly spread among
the other countries around the Mediterranean. The most important contribution of
Lydians in history is their invention of money.
In order to improve trade, kings and ruler of countries and cities constructed the
Royal Road. Invention of money in Anatolia and construction of the Royal Road
coincide. This two events had contributed to the development of trade to a significant
extent.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA64JS23AV |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Sayı: 1 - Sayı: 1 |
