Tarih Öncesi Dönemlerde Bulla Tekniği İle Muhasebe Denetimi

Yıl 2021, Sayı: 2021 Özel Sayı, 89 - 102, 30.12.2021

Hakan Erkuş , Dilek Küçük

Öz

Tarih öncesi, insan yaşamının başlangıcından yazılı kayıtların ortaya çıkışına kadar olan dönemi kapsar. Dünyanın çeşitli bölgelerinde tarih öncesi dönemlerden beri insanlığın, ticari amaçlı çok farklı yöntemleri kullandığı bilinmektedir. Tarih öncesi dönemlere ilişkin yazılı bir kaynak olmadığı için bu döneme ilişkin bilgiler kullanılan eşya ve araçlar yorumlanarak elde edilmeye çalışılmaktadır. Günümüzden yaklaşık olarak 10.000 yıl önce, insan toprağı işlemeyi keşfetmiş, avcı-toplayıcı yaşam biçiminden vazgeçerek yerleşik düzene geçmiştir. Topraktan elde ettiği ürünlerle yaşamını sürdürmeyi öğrenen insan, ürettiklerinden ihtiyacından fazlasını takas ederek ilk ticari faaliyetlere başlamıştır. Ancak takas yönteminin yeterli olmamasından dolayı ticareti yapılan malların kayda geçirilmesi ve denetiminin yapılabilmesi amacıyla, dönemin insanları tarafından bir denetim ve kayıt sistemi geliştirilmiştir. Bu çalışmada MÖ 3000’li yıllara kadar yaygın bir şekilde kullanılan “Bulla’ lar inceleme konusu yapılacaktır. Bulla’ ların ortaya çıkışı, gelişimi, bir muhasebe, kaydetme ve denetim sistemi olarak rolleri arkeolojik bulgular ile desteklenerek açıklanacak ve böylece muhasebe denetimi biliminin temeline erişilmeye çalışılacaktır. Bulla ’ların zaman içinde en eski yazı sistemi olarak kabul edilen piktografik yazıya nasıl dönüştüğü arkeolojik kanıtlara dayanılarak anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Denetimi Tarihi, Bulla, Denetim

Kaynakça

• Referans 1 Aksoy, B. (2018). Üretim Ekonomisi Ve Toplumsal Altyapı: Neolitik Ve Kalkolitik Çağlar. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 1475-1495.
• Referans 2 Alparslan, M. (2009). Hititolojiye giriş. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.
• Referans 3 Ayvazoğlu, (2021). Ç. C. F. Tarih Öncesi Ekonomisi. https://www.academia.edu/44905947/TAR%C4%B0H_%C3%96NCES%C4%B0_EKONOM%C4%B0S%C4%B0 (08.07.2021 00:56).
• Referans 4 Bozbay, Heval. (2017). Mührün Tarihi: Eski Mezopotamya Ve Anadolu’da Mühür https://www.evrensel.net/haber/316879/muhrun-tarihi-eski-mezopotamya-ve-anadoluda-muhur (24.06.2021).
• Referans 5 Çelik, B. (2008). Arkeolojide Urfa (Arkeolojik Araştırmalar Işığında Urfa). Şanlıurfa Valiliği İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Referans 6 Erkuş, H., Aksu, İ., & Oral, T., (2018). Beş Bin Yıllık Muhasebe Belgesi Ve İç Kontrol Sistemi Aracı Olarak Mühürler . I. Uluslararası Arslantepe Arkeoloji Sempozyumu, Malatya, Turkey
• Referans 7 Frangipane, Marcella. (2004). ‘Arslantepe’ Electa Basımevi.
• Referans 8 https://sites.utexas.edu/dsb/tokens/tokens/ (03.07.2021).
• Referans 9 Kalkan, E. ( 2015). Uruk Yayılım Kuramları Tarihteki En Eski Koloniciler Barışçı mı Savaşçılar mı? Kurumsal Bir Değerlendirme. Ege Yayınları.
• Referans 10 Karabulut, R., Erkuş, H., & Durmuş, A. F. , (2008). Account Culture İn The Period Of Assyrian Trade Colonies 2000 1500 B C And The Origin Of The Present Day Accounting Transactions . 12th World Congress Of Accounting Historians, İstanbul, Turkey.
• Referans 11 Karafakı, Çetinkaya, F. (2020). https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/152380/mod_resource/content/1/4.HAFTA%20ORTA%20%C3%87A%C4%9E%20ARKEOLOJ%C4%B0S%C4%B0.pdf
• Referans 12 Karul, N., Kozbe, G. Ve Yavuzkır, A. (2017). Şanlıurfa Müzesi Arkeolojik Eserler Kataloğu. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
• Referans 13 Nazlı, B. (2020). Anadolu'da Mühürcülük Sanatı. Adıyaman Üniversitesi Arkeoloji Bölümü.
• Referans 14 Öztan,A. 2009, T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Kultur Portalı Projesi, Eski Anadolu Uygarlıkları, Kalkolitik Çağ. Ankara (e-kitap).
• Referans 15 Pulhan, G. (2003). Yakındoğu’da Yazının Ortaya Çıkışı. Toplumsal Tarih Dergisi, 109, 46-51.
• Referans 16 Schmandt-Besserat, D. (1992). Before Writing Volume:I From Counting To Cuneiform. USA: The University of Texas Press.
• Referans 17 Stein, G. J. (1999). Material Culture and Social Identity: the Evidence for a 4 TH Millennium BC Mesopotamian Uruk Colony at Hacinebi, Turkey. Paléorient, 11-22.
• Referans 18 Şeker, S., & Şeker, F. (2018). Soyut Hesaplamanın Ortaya Çıkışında Muhasebenin Etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20, 790-809.
• Referans 19 Şeker, S., & Şeker, F. (2019). Mö 8. Binyıl’dan Yazının İcadına Kadar Kullanılan Muhasebe Sistemi: Token’ler. Uluslararası Muhasebe Ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1(2), 107-119.
• Referans 20 West, B. (2019). Bullae :: Archaic Accounting System of the Near East. http://www.projectglobalawakening.com/bullae-ancient-accounting/ (17.07.2021 14:50).
• Referans 21 Woods, C. (2010). The earliest Mesopotamian writing. Visible language: Inventions of writing in the ancient Middle East and beyond, 33-84.
• Referans 22 Yıldız, S. (2019). Anadolu Ve Tarih Öncesi Çağlar. İKSAD Publishing House. Ankara.
• Referans 23 Yükçü, S., & Atağan, G. (2011). Ortadoğu'da Zaman Tünelİnde Tİcaret. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (1), 86-109.