MUHASEBE VE HESAP TEORİLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ: TİCARİ HESAP TEORİSİ

Yıl 2021, Sayı: 2021 Özel Sayı, 237 - 252, 30.12.2021

Yusuf Sürmen , Yaşar Bayraktar

Öz

Bu çalışmanın amacı, muhasebe teorisinde önemli bir yere sahip olan hesap teorilerinden Ticari Hesap Teorisi’ni ayrıntılı olarak açıklamaktır. Çalışmada öncelikle muhasebe teorilerinin tanımına ve açıklamasına değinilmiş, ardından söz konusu muhasebe teorileri açısından klasik ve modern (çağdaş) yaklaşımlar ortaya konmuştur. Sonrasında ise muhasebe okullarının muhasebe bilimine/teorisine katkısı açıklanmıştır. Son olarak Kişilendirilmiş (Öğretici), Cebirsel, Biçimsel, Maddesel ve Görevsel Hesap Teorileri detaylandırılarak G. HELD tarafından ileri sürülen Ticari Hesap Teorisi’ndeki 16 tipik işlem örneklerle somutlaştırılmıştır. Çalışma sonucunda, örneklendirilen işlemlerin önemli bir kısmının ticari hayatta sıklıkla gerçekleştirildiği ortaya konmuştur. Bununla birlikte bazı işlemlerin de sehven (hatalı) yapılan muhasebe kayıtlarının düzeltilmesine yönelik olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Teorisi, Hesap Teorisi, Ticari Hesap Teorisi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

HISTORICAL DEVELOPMENT OF ACCOUNTING AND ACCOUNT THEORIES: MERCANTILE ACCOUNT THEORY

Öz

The purpose of this study is to explain in detail the Mercantile Account Theory, one of the accounting theories that has an important place in accounting theory. In the study, firstly, the definition and explanation of accounting theories are mentioned, then classical and modern (contemporary) approaches are presented in terms of accounting theories. Afterwards, the contribution of accounting schools to the science/theory of accounting is explained. Finally, the Personalized (Instructive), Algebraic, Formal, Material and Functional Account Theories are detailed and 16 typical transactions in the Mercantile Account Theory put forward by G. HELD are embodied with examples. As a result of the study, it has been revealed that a significant part of the exemplified transactions are frequently performed in commercial life. However, it has been determined that some transactions are for the correction of accounting records made inadvertently.

Anahtar Kelimeler

Accounting Theory, Account Theory, Mercantile Account Theory

Proje Numarası

-

Kaynakça

• American Institute of Chartered Accountants [AICPA] (1961). Accounting Research and Terminology Bulletins; Accounting Terminology Bulletins; Accounting Research Bulletins. AICPA Committees, 79. https://egrove.olemiss.edu./aicpa_comm/79 (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
• Akdoğan, N. ve Aydın H. (1987). Muhasebe Teorileri, Gazi Üniversitesi Yayın Nr.: 98, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Al-Adeem, K. R. (2010). Accounting Theory: A Neglected Topic in Academic Accounting Research. Unpublished PhD Dissertation, Case Western Reserve University.
• Bernal, J. D. (2009). Tarihte Bilim I, Çev. Tonguç OK, 2. Baskı, İstanbul: Evrensel Basım.
• Buckley, J. W., Kircher, P. and Mathews, R. L. (1968). Methodology in Accounting Theory, The Accounting Review, 43(2), 274-283.
• Devine, C. T. (1999). Essays in Accounting Theory: A Capstone, Harvey Hendrickson (Ed.), New York: Garland Publishing.
• Coetsee, D. (2010). The Role of Accounting Theory in The Development of Accounting Principles, Meditari Accountancy Research, 18(1), 1-16.
• Erat, V. ve Arap, İ. (2016). Dünyada ve Türkiye’de Bilim-İktidar İlişkisinin Evrimi, Ankara: Notabene Yayınları.
• Gaffikin, M. (2007). Accounting Research and Theory: The Age of Neo-Empiricism, The Australian Accounting, Business & Finance Journal, 1(1), 1-19.
• Güvemli, O. (2007). Mali Tabloların Evrimi, İstanbul: Avcıol Basım ve Yayın.
• Hakansson, N. H. (1978). Where We Are in Accounting: A Review of “Statement on Accounting Theory and Theory Acceptance”, The Accounting Review, 53(3), 717-725.
• Hendriksen, S. E. and Van Breda, M. F. (1991). Accounting Theory, United Kingdom: Irwin Professional Publishing.
• Hiçşaşmaz, M. (1970). Muhasebenin Teorisi ve Teknik Yapısı. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
• Inanga, E. L. and Schneider, W. B. (2005). The Failure of Accounting Research to Improve Accounting Practice: A Problem of Theory and Lack of Communication, Critical Perspectives on Accounting, 16, 227–248.
• Jensen, M. C. (1983). Organization Theory and Methodology, The Accounting Review, 58(2), 319-339.
• Keyman, H. (1967). L. Paçioli’den Çağımıza Kadar Muhasebede Nazariyeler Üzerindeki İncelemeler Muhasebenin Tanımı, Ankara: Kardeş Matbaası.
• Okan Gökten, P. (2013). Pozitif Muhasebe Teorisi ve Muhasebe Politikalarının Seçimine İlişkin Ampirik Bir Çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdoğan, B. (2020). Muhasebe Teorisinin Uluslararası Gelişimi Çerçevesinde Türkiye’de Muhasebe Teorisi Literatürü Üzerine Bir Değerlendirme. Muhasebe ve Denetime Bakış, 61, 225-236.
• Peasnell, K. V. (1978). Statement of Accounting Theory and Theory Acceptance, Accounting and Business Research, 8(31), 217-225.
• Schrader, W. R. and Malcom, R. E. (1973). A Note on Accounting Theory Construction and Verification, Abacus, 9(1), 93-98.
• Sterling, R. R. (1967). A Statement of Basic Accounting Theory: A Review Article, Journal of Accounting Research, 5(1), 95-112.
• Sorter, G. H. (1969). An “Events” Approach to Basic Accounting Theory, The Accounting Review, 44(1), 12-19.
• Sprague, C. E. (1919). The Philosophy of Accounts, Fourth Edition, New York: The Ronald Press Company.
• Taşkın, Ö., Çobanoğlu O. E., Apaydın, Z., Çobanoğlu, H., Yılmaz, B. ve Şahin, B. (2008). Lisans Öğrencilerinin Kuram (Teori) Kavramını Algılayışları, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 35-51.
• Uçma, T. (2011a). Muhasebe Okulları ve Uluslararası Muhasebe Literatürünün Gelişimine Katkıları: Tarihsel Perspektiften, Muhasebe ve Denetime Bakış, 11(35), 118-135.
• Uçma, T. (2011b). Muhasebenin Teorik Yapısı-Genel Bir Bakış, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Watts, R. L. and Zimmerman, J. L. (1979). The Demand for and Supply of Accounting Theories: The Market for Excuses, The Accounting Review, 54(2), 273-305.
• Yazıcı, M. (2001). Muhasebe Bilimöğeleri, I. Baskı, İstanbul: Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi-Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınevi.
• Yazıcı, M. ve Durmuş, A. H. (1975). Muhasebe Kuramları ve Uygulamaları, 2. Baskı, İstanbul: Çeltüt Matbaacılık.