Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2022, Sayı: 22, 79 - 96, 25.01.2022

Nihal Cihan Temizer

Öz

The aim of this study is to examine the Ottoman and European agricultural thought in the 19th century. In addition, the idea of agricultural accounting in the 19th century in Europe was also examined. In the Ottoman Empire; While the accounting record of foundation agricultural enterprises was examined, the accounting record of the agricultural enterprise in the Spanish Catalonia region was examined for Europe. The general operating method in foundation agricultural enterprises has been tax farming. After the waqf ministry was established, the income of waqf agricultural enterprises came from the property fund to which they were affiliated. It has been observed that besides the money coming from the treasure chest, the rents of the waqf's soap shop, inn, etc. are added to the income items. Their expenses were also paid with money from the center. Expense items; maintenance and repair costs, personnel salaries and food expenses, postal and stationery expenses, and miscellaneous expenses of the manager. In Catalonia, the agricultural operating method in general has been sharecropping. Income items; from the rental of small plots, the rent paid by the sharecropper for his house, and other non-agricultural activities such as pasture and quarrying. The expenses in the agricultural enterprise in Catolania are; personnel wages, material input costs, administrative expenses, maintenance and repair expenses. 

Kaynakça

  • BOA, Evd.18968. 1281-1287/1864-1871.
  • BOA, EV.d. 16651. 1275-1276/1858-1859.
  • BOA, EV.d.15314. 1270-1271/1855-1856.
  • BOA, EV.d.16770. 1275-1280/1859-1864.
  • BOA, Evd.17866. 1279-1280/1862-1863.
  • Dinler, Z. (2014). Tarım Ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi.
  • Doğan, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde Zeytinyağı (1800-1920). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi Abd.
  • Fidan, H. (2018). Fidan, H. Tarım Muhasebesi Sistemindeki Çalışmaların Tarihsel Gelişimi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 8-15.
  • Giraudeau, M. (2017). The farm as an accounting laboratory: an essay on the history of accounting and agriculture. Accounting History Review 27.2, 201-215.
  • Güran, T. (1999). İktisat Tarihi, İstanbul, Acar Matbacılık, 1999. İstanbul: Acar Matbacılık.
  • Güvemli, O., Kaya, M. A. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. Yüzyılın Ortalarında Muhasebe Düşüncesindeki Büyük Değişim-1839-1885. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi 9, 43-65.
  • İnalcık , H., & Seyitdanlıoğlu, M. (2008). Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • İnalcık, H., & Quatert, D. (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt2, (1600-1914). İstanbul: Eren Yayıncılık.
  • Mattessich, R. (2003). Accounting Research and Researchers of the Nineteenth Century and The Beginning of the Twentieth Century: an İnternational Survey of Authors, İdeas and Publications. Accounting, Business & Financial History 13.2, 125-170.
  • Kıllı, M., Hatunoğlu, Z. (2016). Dünya’da ve Türkiye’de Tarım Muhasebesi Yazınına Tarihsel Bir Bakış (2016). Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3.1, 1-12.
  • Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Quataert, D. (2008). Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım (1876-1908). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Garrabou, R., Planas, J. & Saguer, E. (2012). The management of agricultural estates in Catalonia in the 19th and early 20th centuries. Agricultural History Review 60(2), 173-190.
  • Şensoy, F. (2014). Mukataalarda Muhasebe Kayıtları ve XVII. Yüzyıl Başında Bursa Mukataası Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi (7), 200-247.
  • Temizer, N. C. (2021). Osmanlı’da Vakıf Tarım İşletmeleri Yapısı ve İşleyişi: Ege Bölgesi Örneği (19.yüzyıl)Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü İktisat Abd. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Abd.
  • Turzyński, M. (2011). Performance Measurement in Juliusz Au's Theory of Agricultural Accounting in 19th century Poland. 34th Annual Congress of The European Accounting Association , (s. 175-186). Rome.
  • Walker, S. P. (2005). Accounting in history . Accounting Historians Journal 32(2), 233-259.
  • Yazan, Ö. (2018). 19. yy. Sonlarında Osmanlı Tarım İşletmelerinde Yönetim ve Muhasebe Uygulamaları:“Çiftlik İdaresi” Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi (9) , 280-332.
  • Tdk, https://sozluk.gov.tr/ 11.05.2021.

19. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Tarım Politikalarının Muhasebe Defterleri Üzerinden Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 22, 79 - 96, 25.01.2022

Nihal Cihan Temizer

Öz

Bu çalışmanın amacı 19. yüzyılda Osmanlı ve Avrupa tarım düşüncesinin incelenmesidir. Osmanlı’da; vakıf tarım işletmelerinin muhasebe kaydı incelenirken, Avrupa için İspanya Katalonya bölgesinde tarım işletmesinin muhasebe kaydı incelenmiştir. Vakıf tarım işletmelerinde genel işletim yöntemi iltizam olmuştur. Evkâf nezâreti kurulduktan sonra vakıf tarım işletmelerinin gelirleri bağlı oldukları mal sandığından temin edilmiştir. Mal sandığından gelen paranın yanında vakfa ait sabunhane, han kiralarının da gelir kalemlerine eklendiği gözlemlenmiştir. Giderleri de merkezden gelen para ile ödenmiştir. Masraf kalemleri; bakım ve onarım masrafları, personel maaşı ve yemek giderleri, posta ve kırtasiye gideri, bir de müdürün muhtelif masrafları olarak sıralanmaktadır. Katalonya’da ise; genel olarak tarım işletim yöntemi ortakçılık olmuştur. Gelir kalemleri; küçük arazilerin kiralanmasından, ortakçının evi için ödediği kiradan ve otlak ve taş ocakları gibi tarımla ilgili olmayan diğer faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. Katalonya’da tarım işletmesindeki giderler ise; personel ücretleri, malzeme girdi maliyetleri, yönetim giderleri, bakım ve onarım giderleri olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Vakıf muhasebe gelir gider iltizam

Kaynakça

  • BOA, Evd.18968. 1281-1287/1864-1871.
  • BOA, EV.d. 16651. 1275-1276/1858-1859.
  • BOA, EV.d.15314. 1270-1271/1855-1856.
  • BOA, EV.d.16770. 1275-1280/1859-1864.
  • BOA, Evd.17866. 1279-1280/1862-1863.
  • Dinler, Z. (2014). Tarım Ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi.
  • Doğan, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde Zeytinyağı (1800-1920). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi Abd.
  • Fidan, H. (2018). Fidan, H. Tarım Muhasebesi Sistemindeki Çalışmaların Tarihsel Gelişimi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 8-15.
  • Giraudeau, M. (2017). The farm as an accounting laboratory: an essay on the history of accounting and agriculture. Accounting History Review 27.2, 201-215.
  • Güran, T. (1999). İktisat Tarihi, İstanbul, Acar Matbacılık, 1999. İstanbul: Acar Matbacılık.
  • Güvemli, O., Kaya, M. A. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. Yüzyılın Ortalarında Muhasebe Düşüncesindeki Büyük Değişim-1839-1885. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi 9, 43-65.
  • İnalcık , H., & Seyitdanlıoğlu, M. (2008). Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • İnalcık, H., & Quatert, D. (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt2, (1600-1914). İstanbul: Eren Yayıncılık.
  • Mattessich, R. (2003). Accounting Research and Researchers of the Nineteenth Century and The Beginning of the Twentieth Century: an İnternational Survey of Authors, İdeas and Publications. Accounting, Business & Financial History 13.2, 125-170.
  • Kıllı, M., Hatunoğlu, Z. (2016). Dünya’da ve Türkiye’de Tarım Muhasebesi Yazınına Tarihsel Bir Bakış (2016). Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3.1, 1-12.
  • Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Quataert, D. (2008). Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım (1876-1908). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Garrabou, R., Planas, J. & Saguer, E. (2012). The management of agricultural estates in Catalonia in the 19th and early 20th centuries. Agricultural History Review 60(2), 173-190.
  • Şensoy, F. (2014). Mukataalarda Muhasebe Kayıtları ve XVII. Yüzyıl Başında Bursa Mukataası Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi (7), 200-247.
  • Temizer, N. C. (2021). Osmanlı’da Vakıf Tarım İşletmeleri Yapısı ve İşleyişi: Ege Bölgesi Örneği (19.yüzyıl)Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü İktisat Abd. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Abd.
  • Turzyński, M. (2011). Performance Measurement in Juliusz Au's Theory of Agricultural Accounting in 19th century Poland. 34th Annual Congress of The European Accounting Association , (s. 175-186). Rome.
  • Walker, S. P. (2005). Accounting in history . Accounting Historians Journal 32(2), 233-259.
  • Yazan, Ö. (2018). 19. yy. Sonlarında Osmanlı Tarım İşletmelerinde Yönetim ve Muhasebe Uygulamaları:“Çiftlik İdaresi” Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi (9) , 280-332.
  • Tdk, https://sozluk.gov.tr/ 11.05.2021.
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonomi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Nihal Cihan Temizer 0000-0003-0151-8568

Erken Görünüm Tarihi 25 Ocak 2022
Yayımlanma Tarihi 25 Ocak 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Sayı: 22

Kaynak Göster

APA Cihan Temizer, N. (2022). 19. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Tarım Politikalarının Muhasebe Defterleri Üzerinden Değerlendirilmesi. Muhasebe Ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi(22), 79-96.
 Kapak Resmi İndir