NİYAZİ BERKES VE DANIEL LERNER’DA TÜRKİYE MODERNLEŞMESİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 56, 235 - 250, 15.06.0219

Turgay Yerlikaya

Öz

Bu makalede Niyazi Berkes ve Daniel Lerner’ın çağdaşlaşma ve modernleşme yaklaşımları karşılaştırmalı olarak analiz edilmektedir. Çalışmada Berkes’in 1964 yılında yazdığı
The Development of Secularism kitabı ve Lerner’ın editörlüğünde çıkan 1958 baskılı The
Passing of Traditional Society: Modernizing
the Middle East başlıklı monografi çalışması
esas alınacak ve çalışmanın merkezinde yer
alacaktır. Türkiye’de hem sosyoloji ve siyaset
hem de iletişim bilimleri literatüründe hak ettiği
ilgiyi bulmayan bu monografi Türkiye’nin modernleşme tarihine ilişkin farklı bir perspektifi
ortaya koymakta ve dönem içerisinde popüler
olan gelişme yazınına ilişkin de ayrıntılı ve karşılaştırmalı bilgiler vermektedir. Bu bağlamda
birbirlerinden farklı coğrafyalarda fakat yakın
zaman dilimlerinde düşüncelerini ortaya koyan
Berkes ve Lerner’ın karşılaştırmalı olarak analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma boyunca her iki düşünürün Türkiye’nin çağdaşlaşma
süreciyle ilgili ortaya koydukları birçok açıdan
benzediği ve klasik modernleşme kuramcılarının yaklaşımlarıyla paralellikler arz ettiği iddia
edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Berkes, Daniel Lerner, Modernleşme, Medya

Kaynakça

• AK, G. (2014). Niyazi Berkes Yazını Üzerine Bir Bibliografya Denemesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54(2), 419-486.
• ALTUN, F. (2004). Niyazi Berkes ve Eserleri Hakkında. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 439-474.
• ALTUN, F. (2011). Modernleşme Kuramı: Eleştirel bir Giriş (2. bs.). Küre Yayınları.
• BERİŞ, Hamit E. (2017). Niyazi Berkes: Özgün Bir Kemalist. Öner Buçukcu (Ed.), Cumhuriyet Dönemi Türk Düşüncesi: İsimler, Yönelimler, Bakışlar içinde (s. 15-37). İstanbul: Bibliyotek
• BERKES, N. (1969). İslamlık, Ulusçuluk, Sosyalizm: Arap Ülkelerinde Gördüklerim Üzerine Düşünceler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• BERKES, N. (1997). Unutulan Yıllar. Yay. Haz. Ruşen Sever, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BERKES, N. (1998). The Development of Secularism in Turkey. London: Hurst & Company.
• BERKES, N. (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma (18. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• BOURDIEU, P., & WACQUANT, L. (2014). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (7. bs.). (N. Ökten, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• COŞKUN, İ. (1991). Niyazi Berkes Üzerine. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3(2), 49-86.
• ÇAKIR, C. (2004). Türk Aydınının Tanzimat’la İmtihanı: Tanzimat ve Tanzimat Dönemi Siyasî Tarihi Üzerine Yapılan Çalışmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 9-69.
• ÇOLAK, Y. (2017). Türkiye’de Kültürel İktidarın Kuruluşu: 1923-1945. Ankara: Liberte Yayınları.
• DAVISON, R. H. (1965, October). The Development Secularism in Turkey. The American Historical Review, 71(1), 265-266.
• DİNÇŞAHİN, Ş. (2015). State and Intellectuals in Turkey: The Life and Times of Niyazi Berkes, 1908–1988. Maryland: Lexington Books.
• KARA, İ. (2018). Zafer Değil Sefer. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KOYTAK, E. (2012/2). Tahakküme Hükmetmek: Bourdieu Sosyolojisinde Toplum ve Bilim İlişkisi. Sosyoloji Dergisi(25), s. 85-101.
• LERNER, D. (1964). The Passing of Traditional Society: Modernizing The Middle East. New York: Free Press.
• LEWIS, B. (1966). The Development Secularism in Turkey. Bulletin of The School of Oriental and African Studies, 29(2), 384-387.
• MCNEILL, W. H. (1965, December). The Development Secularism in Turkey. The Journal of Modern History, 37(4), 481-482.
• ORGERET, K. S., & Rønning, H. (2002). Media in Development: An Evaluation of UNESCO’s International Programme for the Development of Communication (IPDC). Norway: Royal Norwegian Ministry of Foreign Affairs.
• ÖZDEMİR, H. (1986). Kalkınmada Bir Strateji Arayışı: Yön Hareketi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• SHAH, H. (2011). The Production of Modernization: Daniel Lerner, Mass Media, and the Passing of Traditional Society. Philadelphia: PA: Temple University Press.
• SUNAR, L. , Kaya, Y. (2019) Toplumsal Yaşamda Değerler: Modernleşme, Muhafazakarlaşma ve Kutuplaşma. Lütfi Sunar (Ed.), Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim içinde (s. 276). İstanbul: Nobel.
• TUNÇAY, M. (1997). “Niyazi Berkes’in Siyah-Beyaz Anıları”. Toplumsal Tarih, 8(46), 63-64.
• WILKINS, K. G. (2004). Communication and Transition in the Middle East: A Critical Analysis of US intervention and Academic Literature. Gazette: The International Journal for Communication Studies, 66(6), 483-496.
• WILKINS, K. G. (2009). An Historical Consideration of “Traditional Society” in the Middle East: Learning Lerner All Over Again. AUSACE.