TARİH, KÜLTÜR VE UYGARLIĞA TÜRK MODERNLEŞMESİNDE ALAN AÇAN SOSYOLOG: EROL GÜNGÖR

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 64 - Gelenekten Geleceğe Bir Aydın: Erol Güngör, 59 - 84, 13.12.2023

Cevat Özyurt

Öz

Bu makale, Türkiye’de toplumsal değişme üzerine önemli ve özgün tespitleri olan sosyolog Erol Güngör’ün Türk modernleşmesi üzerine yazılarının betimsel bir analizini yapmaktadır. Güngör’ün Türk modernleşmesine ilişkin mevcut paradigmalara yönelttiği eleştirileri; modernleşmenin Türk kimliği ve kültürüyle uyumlu biçimde sağlanabilmesine ilişkin yaptığı önerileri; Türk toplumunun medeniyetler içindeki konumuna ilişkin geliştirdiği özgün bakışı ortaya koymak bu makalenin temel amacını oluşturmaktadır. Belirtilen konulara ilişkin Güngör’ün yazım serüveninde süreklilik ve değişkenlik arz eden unsurların kronolojik bir okumayla tespit edilmesi bu çalışmanın özgün boyutunu oluşturmaktadır. Bu nedenle makaledeki verilerin birincil kaynaklardan elde edilmesine özen gösterilmiştir. Konu hakkında literatürde bugüne kadar yapılan çalışmalarda kronolojik nitelikli analizler yapılmadığı için, Güngör’ün Türk modernleşmesine ilişkin görüşlerinin çelişkili biçimde sunulduğu görülmektedir. Makalenin sınırlarını zorlamamak için bu çelişkiler metinde detaylı olarak gösterilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Erol Güngör, Tarih Bilinci, Türk Modernleşmesi, Türk Kültürü, Medeniyet, Batılılaşma, Milliyetçilik

Kaynakça

• Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasî İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan, D. M. (2018). “Erol Güngör: Yeniden”. Cumhuriyet Dönemi Millî Düşünce Sistematiğinde Erol Güngör içinde (17-22). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği.
• Gökalp [Z. Gökalp] (1981). Makaleler-VIII. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp [Z. Gökalp] (1982). Makaleler-II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göle, N. (1998). “Batı-Dışı Modernlik Üzerine Bir İlk Ders”. Doğu Batı Dergisi, 2, 65-74.
• Güngör, E. (1986 [1975]). Türk Kültürü ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1993 [1993]). Sosyal Meseseler ve Aydınlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1996 [1988]). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1997a [1982]). İslâm Tasavvufunun Meseleleri, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1997b [1981]). İslâm’ın Bugünkü Meseleleri, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1997c [1982]). Dünden Bugünden: Tarih Kültür ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1998 [1974-5]). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1999 [1980]). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (2012 [1963]). Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Heyd, U. (1950). Foundations of Turkish Nationalism; The Life and Teaching of Ziya Gökalp. London: The Harvill Press.
• Latouche, S. (1993). Dünyanın Batılılaşması (Çev. T. Keşoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Mardin, Ş. (2007). Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özyurt, C. (2005). “Milletleşme Sürecinde Ziya Gökalp’in Medeniyet Arayışı”. Doğu Batı, 31, 179-198.
• Özyurt, C. (2011). “Mehmet Âkif’in Şiirlerinde Doğu Batı Gelenek ve Modernlik”. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu [Balıkesir: 11-13 Mart 2011] Bildiriler Kitabı içinde (261-280). Balıkesir: Balıkesir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Özyurt, C. (2018). “Erol Güngör’ün Tarihsel ve Çağdaş İslâm Sosyolojisi”. Cumhuriyet Dönemi Millî Düşünce Sistematiğinde Erol Güngör içinde (23-38). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği.
• Parla, T. (1993). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sözen, E. (2009). “Erol Güngör”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-V: Muhafazakârlık içinde (204-211). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şan, M. K. (2014). “Türk Sosyolojisinde Kültür ve Medeniyet Ayrımı”. Sosyoloji Divanı, 4, 325-339.
• Turhan, M. (1987). Kültür Değişmeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Yılmaz, M. (2008a). “Erol Güngör”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-IV: Milliyetçilik içinde (650-657). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yılmaz, M. (2008b). “Mümtaz Turhan”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-IV: Milliyetçilik içinde (652-563). İstanbul: İletişim Yayınları.