İSTANBUL’UN KÖMÜR İHTİYACI VE YAŞANAN TEMEL SORUNLAR (1855-1872)

Yıl 2016, Cilt: 38 Sayı: 2, 191 - 205, 25.12.2016

Büşra Karataşer

https://doi.org/10.14780/muiibd.281395

Öz

İstanbul, Osmanlı devletinin idari ve merkezi olması bulundurduğu nüfus miktarı ve tüketim merkezi

olması sebebiyle büyük bir öneme sahiptir. Halkın ihtiyacının ucuz ve bol şekilde temin edilmesi

idarenin öncelikli görevlerindendi. Temel ihtiyaç maddelerinden biri olan kömüründe halkın

ihtiyaçları içinde özellikle kış aylarında büyük önemi bulunmaktadır. İstanbul’un kömür ihtiyacının

temini, idarenin tutumu arz ve talep piyasasını önemli oranda etkilemiştir. Yaşanılan savaşlar kömür

arz miktarını daha da şiddetlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı 1855-1872 yılları arasında İstanbul’un

temel ihtiyaç maddelerinden olan kömürle ilgili yaşanan sorunlar incelenmiştir. İstanbul’ un kömür

temini, kömür tedariki ve karşılanan bölgeler, kömür tedarikinde yaşanan sorunlar çerçevesinde

Başbakanlık Osmanlı Arşivi kaynakları esas alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Kömür, Kömür Piyasası

Kaynakça

• ALTINBAY, Mustafa,” Klasik Dönem Osmanlıda Madencilik’’Türkler Ansiklopedisi,C.10 Ankara Yeni Türkiye Yayınları,2002
• GENÇ, Hamdi, “Ereğli Kömür Madenleri (1840-1920)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007
• KARA,Murat,Osmanlı Devletinin Son döneminde Ereğili Kömür Havzası(1829-1920) History Studies, Volume 5/1, January-2013.
• KARAL, Enver Ziya Osmanlı Tarihi: Islahat Fermanı Devri (1856-1861). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1954. 6. C
• ÖZTEL, Muharrem “İstanbul’un Temel İhtiyaçlarından Mahrukâtın (Odun Ve Kömür) Önemi Ve Mahrukât Arz Piyasası (1789-1918)”, Turkish Studies, Volume 8/7 Ankara-Turkey, Summer-2013.
• OUATAERT, Donald,” 19. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Madencilik’’, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi,C.4,İstanbul: İletişim Yayınları,1985
• TABAKOĞLU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, İstanbul: Dergah Yayınları, 2005
• TAK, İsa, “Osmanlı Döneminde Ereğli Kömür Madenlerinde Faaliyet Gösteren Şirketler”, A.Ü. Türkiyat Enstitüsü Dergisi Sayı.18, Erzurum, 2001
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Sadaret-Mektubi Mühimme (A.MKT.MHM), 82-36, 28 R 1272 / 7 Ocak 1856.
• BOA, A.MKT.MHM, 82-36, 26 R 1272 / 5 Ocak 1856.
• BOA, A.MKT.MHM, 71-98, 20 L 1271 / 6 Temmuz 1855.
• BOA, Sadaret-Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ (A.MKT.MVL), 12 R 1271 / 2 Ocak 1855.
• BOA, A.MKT.NZD, 118-8, 1 M 1271 / 24 Eylül 1854.
• BOA, A.MKT.NZD, 127-85, 3 Ra 1271 / 24 Kasım 1854, lef 4
• BOA, A.MKT.UM, 298-48, 22 Ra 1274 / 10 Aralık 1857.
• BOA, A.MKT.UM, 300-23, 18 R 1274 / 6 Kasım 1857, lef 1.
• BOA, A.MKT.NZD, 127-85, 3 Ra 1271 / 24 Kasım 1854, lef 1.
• BOA, A.MKT.NZD, 155-47, 20 L 1271 / 6 Temmuz 1855, lef 2.
• BOA, A.MKT.NZD, 155-47, 20 L 1271 / 6 Temmuz 1855, lef 2.
• BOA, A.MKT.UM, 214-84, 27 S 1272 / 8 Kasım 1855.
• BOA, A.MKT.MHM, 127-31, B 1274 / Şubat-Mart 1858, lef 1.
• BOA, A.MKT.UM, 314-82, 19 N 1274 / 3 Mayıs 1858.
• BOA, A.MKT.UM, 471-6, 28 L 1277 / 9 Mayıs 1861
• BOA, A.MKT.MHM, 412-88, Ra 1285 / Haziran-Temmuz 1868.
• BOA, A.MKT.MHM, 415-24, R 1285 / Temmuz-Ağustos 1868
• BOA, A.MKT.NZD, 169-67, S 1272 / Ekim-Kasım 1855.
• BOA, A.MKT.MHM, 95-71, M 1273 / Eylül 1856.
• BOA, A.MKT.UM, 434-70, 17 R 1277 / 2 Kasım 1860.
• BOA, A.MKT.UM, 437-91, Ca 1277 / Kasım-Aralık 1860.
• BOA, A.MKT.UM, 568-61, Za 1278 / Mayıs 1862
• BOA, HRT.h, 1598.
• BOA, HRT.h, 2084.
• BOA, HRT.h, 1160