Osmanlı’da Hristiyan Cemaatler Arası İlişkiler: Ermeni-Süryani Örneği / Relationships among Christian Communities in Ottoman: Armenian-Syrian Sample

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 14, 29.04.2015

İbrahim Özcoşar

https://doi.org/10.19059/mukaddime.59786

Cited By: 1

Öz

Osmanlı hâkimiyetindeki dinî grupların birbirleriyle ilişkileri genellikle Müslümanlar merkeze alınarak incelenmiş, ancak çoğu zaman farklı dinî grupların birbirleriyle ilişkileri göz ardı edilmiştir. Bunun en önemli yansıması, toplumsal ilişkilerin çok yönlülüğünün ıskalanması ve toplumsal yapıya dair kısır değerlendirmelerdir. Bu çalışmada bu yaklaşım aşılmaya çalışılarak öncelikle Osmanlı dönemi Ermeni ve Süryani kimlikleri tanımlanacaktır. Ardından Osmanlı bürokratik yapısının uygulamaları, coğrafi birlikteliğin zorunlu kıldığı sosyal karşılaşmalar ve modern dönem sonrasındaki değişimler bağlamında Birinci Dünya Savaşına kadar ki süreçte Ermeni-Süryani ilişkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Ermeni, Süryani, Geleneksel/ Modern Kimlik, Kilise, Uzlaşma-Çatışma.

Anahtar Kelimeler

Ermeni, Süryani, Geleneksel/Modern Kimlik, Kilise, Uzlaşma-Çatışma

Kaynakça

• ARŞİV BELGELERİ
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• BEO, 26/1890 ve 35/2552, DH.TMIK.M 64/4, DVN, 66/86, HR.SYS., 2812/ 21, ML. VRD. CMH. 375, NFS.d 530, ŞD 2416/20, Y.E.E., 38/69 ve 38/71,
• Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 10 No’lu Defter 1277-1324.
• Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 15 No’lu Defter 1251-1329.
• Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 8 No’lu Defter 1236-1274.
• Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait 9 No’lu Defter 1255-1328. Şer’iye Sicilleri
• 298 No’lu Bidlis Şer’iye Sicili, 312 No’lu Diyarbekir Şer’iye Sicili, 313 No’lu Diyarbekir Şer’iye Sicili, 352 No’lu Diyarbekir Şer’iye Sicili, 631 No’lu Diyarbekir Şer’iye Sicili, 420 No’lu Siird Şer’iye Sicili, 223 No’lu Urfa Şer’iye Sicili. Diğer Arşiv
• Mardin Kırklar Kilisesi Arşivi, 23 Cemaziyelahir 1290.
• KİTAPLAR, TEZLER, MAKALELER
• Andreasyan, H. D. (1964). Polonyalı Simeon’un Seyahatnamesi. İstanbul: Baha.
• Artinian, V. (2004). Osmanlı Devletinde Ermeni Anayasasının Doğuşu (1839-1863). İstanbul: Aras.
• Atiya, A.S. (2005). Doğu Süryanileri Tarihi. Nurettin Hiçyılmaz (çev.). İstanbul: Doz.
• Aydın, S. (2000). “Anadolu Hristiyanlığında Dönüşüm Misyoner Faaliyetlerinin Doğu Hristiyanlığı Üzerindeki Etkisi ve Modernleşme. Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi 25-28 Ekim 2000 Ürgüp/Nevşehir, 73-88.
• Braude, B. (1982). “Foundation Myths of the Millet System”. in Christians and Jews in the Ottoman Empire, volume I, London: Holmes&Meier, s. 69-87.
• Çelik, M. (1996). Süryani Tarihi 1. Ankara: Ayraç.
• Dolabani, H. (2006). Antakya Süryani Kadim (Ortodoks) Kilisesi Patriklerinin Özgeçmişi. Gabriyel Akyüz (çev.). İstanbul: İmak.
• Eastern Churches Containing of the Nestorian, Armenian Jacobite, Coptic and Abyssinian Communities (1850). by the Author of “Proposals For Christian Union”, London.
• Eryılmaz, B. (1996). Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi. İstanbul: Risale.
• Evliya Çelebi. (2004). Seyahatname. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı (haz.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Günay, R. (2002). 259 Numaralı Hicri 1006-1008 (Miladi 1598-1600) Tarihli Mardin Şeriyye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Humphreys, R. S. (2011). İslam Tarihi Metodolojisi, Bir Sosyal Tarih Uygulaması. Murtaza Bedir (çev). İstanbul: Litera.
• Jetkins, P. (2008). The Lost History of Christianity. New York: HarperOne.
• Kenanoğlu, M. M. (2004). Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik.
• Kieser, H.L. (2005). Doğu Vilayetleri’nde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839- 1938. İstanbul: İletişim.
• Kocabaşoğlu, U. (1989). Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki Amerika, 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğundaki Amerikan Misyoner Okulları. İstanbul: Arba.
• Külekçi, C. (2013). Ermeni Kimliğinin Dönüşüm Süreci ve Âmira Sınıfının Oluşumu. Hikmet Yurdu, Yıl 6, c. 6, sayı 12, 101-117.
• Maden, A. M. (2001). Olivier’ye Göre Anadolu (Birecik, Şanlıurfa; Mardin, Nusaybin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Metin, E. (1999). "İstanbul Güzel ve Hain Dost”, HETO, sayı 1.
• Mutlu, Ş. (2005). Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları. İstanbul: Gökkubbe.
• Özcoşar, İ. (2008). Bir Yüzyıl Bir Sancak Bir Cemaat 19. Yüzyılda Mardin Süryanileri, İstanbul: Beyan.
• Özcoşar, İ. (2014). Separation and Conflict: Syriac Jacobites and Syriac Catholics in Mardin in the Eighteenth and Nineteenth centuries. Byzantine and Modern Greek Studies, volume 38 No. 2(2014), s. 201–217.
• Parry, O. H. (1895). Six Months in A Syrian Monastery. London: Horace Cox.
• Şimşek, M. (2005). “Süryani Kadim Ortodoks Kilisesi Patrikhane Nizamnamesi”. SBarD, sayı 6, s. 725 – 742.
• Yavuz, Ş. (2009). “Öteki ile Beriki Arasındaki Salınımda Dinlerde Birlikte ve Beraber Yaşamanın Teolojik ve Pratik İmkânı”. Milel ve Nihal, c. 6, sayı 2, s. 31- 49.