Türkçe Ezan Uygulamasının Toplumsal Hafızada Yol Açtığı Travmalar Üzerine

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 49 - 66, 29.11.2018

Rıfat Atay

https://doi.org/10.19059/mukaddime.463640

Cited By: 4

Öz

Bu makalede, Cumhuriyet tarihinin ilk çeyreğinde milli din anlayışı çevresinde uygulamaya konan ve yaklaşık on sekiz yıl devam eden Türkçe ezan denemesinin toplumsal hafızada yarattığı travmaların bir değerlendirmesi yapılmaktadır. Bir dini gösterge olarak ezanın önemini vurgulayan kısa girişten sonra, Türkçe ezan uygulamasının kısa bir tarihçesi verilmiştir. Akabinde hem yazılı kaynaklar hem de sözlü tanıklıklara dayanarak toplumsal hafızada konuya dair yansıyan tecrübe, gözlem ve incelemeler sunulmuştur. Müslümanlar için evrensel bir çağrı niteliği olan ezanın millileştirilmesi çabaları toplumdan en sert direnişi görmüştür. Ezanı Arapça okuyanların hapis ve para cezasına çarptırılmalarına rağmen uygulama tutmamış, siyaseten gelen yasak yine siyasi müdahale ile 1950 yılında kaldırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Ezan, Toplumsal Hafıza, Travma, Din, Siyaset

Kaynakça

• Armağan, M. (2018). Türkçe Ezan ve Menderes. İstanbul: Ketebe Yayınları.Atay, R., & Çiftçi, E. (2013). "Din Dili Çerçevesinde Süleyman Çelebi'nin Mevlid'inde TanrıKavramının Serüveni". Marmara Üniversitesi İlahiyat Üniversitesi Dergisi 44(1), 316.Aydın, H. (2002). "İslâm'da İbadetin Kur'ân Nazmı ile Kayıtlılığı Meselesi". İslâmi AraştırmalarDergisi 15(4), 466.Banarlı, N. S. (1984). Nihat Sami Banarlı'nın Kaleminden Yahya Kemal Bir Dağdan Bir Dağa.İstanbul: Kubbealtı Neşriyat Yayınları.Banarlı, N. S. (1986). İman ve Yaşama Üslubu. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat Yayınları.Ceylan, H. H. (1992). Cumhuriyet Dönemi Din-Devlet İlişkileri, 6. Baskı, 1-3. Ankara: Rehber Yay.Cündioğlu, D. (2005). Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Din ve Siyaset. İstanbul: Kaknüs Yayınları.Çağlayan, A. (2008). Asr-ı Saadetten Günümüze Ezan. İstanbul: Kayıhan Yayınları.Dikici, A. (2006). "İbadet Dilinin Türkçeleştirilmesi Bağlamında Türkçe Ezan Denemesi ve BunaGösterilen Tepkiler". Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 5(10), 90-91.Doğrul, Ö. R. (1955). Tanrı Buyruğu. İstanbul: Ahmet Halit Kitapevi.Düzdağ, M. (2018). Üstad Ali Ulvi Kurucu Hatıraları. İstanbul: MED Yayınevi.Edip, E. (1948, Haziran). "Hükümetin Programı ve Ezan Meselesi". Sebilürreşad 1(4), 60.Edip, E. (1950, Haziran). "Hükümetin Programları ve Ezan Meselesi". Sebilürreşad 3(80), 78.Fenik, M. F. (1950, Haziran 17). "Ezana Dair". Zafer Gazetesi.Gökhan, Ö. (2013, Aralık). "Yahya Kemal'in 'Atik Valde'den İnen Sokakta' Şiirinin İletişimAçısından İncelenmesi. Anemon Muş Alparslann Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1(2), 163171.İnce, N. N. (2010). "Geçmişten Günümüze Zâd Sesi Tartışmaları". Selçuk Üniversitesi İlahiyatFakültesi Dergisi 30(2), 165-180.İnce, N. N. (2015, Aralık 15). "İzlak Bir Artikülasyon Konusu Mudur?". Cumhuriyet Üniversitesiİlahiyat Fakültesi Dergisi 19(2), 71-205.İnce, N. N. (2016, Haziran). "Arap Dili Fonetiğinde Bazı Kavramların Yansıttığı 'Ses ÜretimindeSüre' Olgusu Üzerine Bir Deneme. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Dergisi 20(1), 117-146.Kamiloğlu, R. (2010). "Türk Kültüründe Ezan ve Makamları". Hikmet Yurdu 3(5), 221-237.Kara, İ. (2000). Kutuz Hoca'nın Hatıraları. İstanbul: Dergah Yayınları.Kemal, Y. (1985). Aziz İstanbul. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.Koç, T. (2008). İslam Estetiği. İstanbul: İsam Yayınları.Leaman, O. (2012). İslam Estetiğine Giriş. (N. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.Lewis, B. (1968). The Emergence of Modern Turkey Third Edition. London: OUP. McLuhan, M., & Fiore, Q. (1967). The Medium is the Message. New York: Random House.Meriç, C. (1985). Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları.Meriç, C. (1995). Jurnal. İstanbul: İletişim Yayınları.Meriç, C. (2010). Sosyoloji Notları ve Konferanslar. İstanbul: İletişim Yayınları.Meriç, Ü. (2007). İçimdeki Cennete Yolculuk. İstanbul: Etkileşim Yayınları.Ogan, M. (1950, Aralık). "Hasan Ali Yücel Avukatının Tuhaf Davası". Sebilürreşad, 261.Önem, M. Y. (2013, Temmuz). "Atik Valde'deb İnen Sokakta Türkçe Ezan". Journal of AcademicSocial Science Studies 6(7), 837.Özel, İ. (2005). Erbain. İstanbul: Şule Yayınları.Sağman, H. A. (1951, Aralık). "O Müthiş Sele Karşı Duramadık". Sebilürreşad, 312-313.Shayegan, D. (1991). Yaralı Bilinç Geleneksel Toplumlarda Kültürel Şizofreni. (H. Bayrı, Çev.)İstanbul: Metis Yayınları.siir.gen.tr. (2018, Ağustos 15). http://siir.gen.tr/siir/z/ziya_gokalp/vatan.htm Talu, E. E. (1950, Haziran 18). "Mübarek Ramazan". Son posta.Zengin, S. (2014). "Zile'de Türkçe Ezana Tepki Olayı". Gaziosmanpaşa Sosyal BilimlerAraştırmaları Dergisi 9(1), 167-180.