Türkiye’de Muhafazakârlık Ve Muhafazakâr Roman: Bir Edebi Biçimin Sosyolojisi Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 285 - 305, 30.05.2019

Hüseyin Çil

https://doi.org/10.19059/mukaddime.511552

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı “muhafazakâr roman”ı, onu
bir edebi biçim olarak var eden toplumsal koşullar içinde kavramsallaştımaktır.
Muhafazakâr roman; milliyetçi roman, İslami roman gibi benzerlerinden önemli
noktalarda ayrılmaktadır. Çalışmada, diğer roman türlerinin içeriklerinden
dolayı mevcut adlarını alırken muhafazakâr romanın temel belirleyeninin
modernleşme sürecinde ortaya çıkan özgün biçimi olduğu iddia edilmektedir. Bu
biçim hem edebi niteliklidir hem de tarihsel sosyolojik dinamiklerle
oluşmuştur. Muhafazakâr romanın kavramsallaştırılması için Peyami Safa’nın dört
tane romanı örneğinde, Edebiyat sosyoloğu Franco Moretti’nin geliştirdiği
yöntemle iki aşamadan oluşan bir analiz yapılmıştır. Birinci aşamada romanların
biçimsel analizi yapılmış, ikinci aşamada ise bu biçimin oluşumuna etki eden
tarihsel bağlam analiz edilmiştir. Sonuç olarak ise muhafazakâr romanın
biçimsel olarak ortaya çıkışının Cumhuriyet ve sonrası dönemde ortaya çıkan
muhafazakârlık deneyiminin Kemalizm’le diyalektik bir ilişki içinde gelişen
paternalist karakteriyle ilgili olduğu vurgulanmıştır.        

Anahtar Kelimeler

Muhafazakârlık, Cumhuriyetçi Muhafazakârlık, Muhafazakâr Roman

Kaynakça

• Aydın, S. (2008). Türk Solunda Özgücülük ve Milliyetçilik. Murat Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Sol) içinde (s. 542-577). İstanbul: İletişim.
• Bahtin, M. (2014). Karnavaldan Romana (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bora, T. (1997). “Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığında Bazı Yol İzleri”. Toplum ve Bilim Dergisi. 74, 6-29.
• Çetin, H. (2004). “Muhafazakârlık: Kaos’a Karşı Kozmos”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 1, 87-119.
• Çiğdem, A. (1997). “Muhafazakârlık Üzerine”. Toplum ve Bilim Dergisi. 74, 32-51.
• Fry, P. H. (2017). Edebiyat Kuramı (A. Demir ve İ.Tüzer, Çev.). Ankara: Hece.
• Göka, E., Göral, F. S., Güney, Ç. (2013). Bir Hayat İnsanı Olarak Türk Muhafazakârı ve Kaygan Siyasal Tercihi. Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Muhafazakârlık) içinde (s. 302-313) İstanbul: İletişim.
• Göle, N. (2016). 80 Sonrası Politik Kültür. Ersin Kalaycıoğlu ve Ali Yaşar Sarıbay (Ed.), Türk Siyasal Hayatı: Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme (s.559-571). Bursa: Sentez.
• Heywood, A. (2013). Siyasi İdeolojiler (A. Kemal Bayram, Ö. Tüfekçi, H. İnaç, Ş. Akın, B. Kalkan, Çev.). Ankara: Adres.
• İrem, N. (1997). “Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi Muhafazakârlığının Kökenleri”. Toplum ve Bilim Dergisi. S.74. 52-101.
• İrem, N. (2011). “Türk Muhafazakâr Modernleşmesinin Sınırları: Kültürcü Özgünlük ve Eksik Liberalizm”. Doğu Batı Dergisi. 58, 27-36.
• İrem, N.(2013). “Bir Değişim Siyaseti Olarak Türkiye’de Cumhuriyetçi Muhafazakârlık: Temel Kavramlar Üzerine Bir Değerlendirme”. Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Muhafazakârlık) içinde (s. 105-117) İstanbul: İletişim.
• İzzetbegoviç, A. (2012). Doğu Batı Arasında İslam (S. Şaban, Çev.) İstanbul: Yarın.
• Jusdanis G. (2015). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Kahraman, Hasan B. (2014). Türkiye’de Yazınsal Bilincin Oluşumu. İstanbul: Kapı.
• Köksal, O. (2011). “Bir Kültürel Liderlik Paradoksu: Paternalizm”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 101-122. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/183307.
• Lukacs, G. (2007). Roman Kuramı (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis.
• MacKay, M. (2018). Roman Nedir? ( F. Akdoğan Özdemir, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi. Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (12. Bs.). İstanbul: İletişim.
• Moran, B. (2011). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I (23. Bs.). İstanbul: İletişim.
• Moretti, F. (2005a). Mucizevi Göstergeler (Z. Altok, Çev.). İstanbul: Metis.
• Moretti, F. (2005b). Modern Epik (N. İleri ve M. Murat Şahin, Çev.). İstanbul: Metis.
• Öğün, Süleyman S. (1997). “Türk Muhafazakârlığının Kültür Kökenleri ve Peyami Safa’nın Muhafazakârlık Yanılgısı”. Toplum ve Bilim Dergisi. 74,102-154.
• Öğün, Süleyman S. (2011). “Lümpen Muhafazakârlık Üzerine”. Doğu Batı Dergisi. 58, 11-24.
• Parla, J. (2012). Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri (10. Bs.). İstanbul: İletişim.
• Safa, P. (1993). Biz İnsanlar (9. bs.). İstanbul: Ötüken.
• Safa, P. (1997). Yalnızız (13. bs.). İstanbul: Ötüken.
• Safa, P.(1999a). Mahşer (13. bs.). İstanbul: Ötüken.
• Safa, P.(1999b). Fatih – Harbiye (19. bs.). İstanbul: Ötüken.
• Safa, P. (2000). Matmazel Noraliya’nın Koltuğu (18. bs.). İstanbul Ötüken.
• Safa, P. (2012a). Eğitim, Gençlik, Üniversite (6. bs.). İstanbul: Ötüken.
• Safa, P. (2012b). Sanat, Edebiyat, Tenkit (7. bs.). İstanbul: Ötüken. Safa, P. (2013). Türk İnkılabına Bakışlar (9. bs.). İstanbul: Ötüken. Said, E. (2009). Başlangıçlar, Niyet ve Yöntem (F. Burak Aydar, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Türkeş, A. Ö. (2013). “Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?” Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Muhafazakârlık) içinde (s. 590-603) İstanbul: İletişim.
• Watt, İ. (2007). Romanın Yükselişi ( F. Burak Aydar, Çev.). İstanbul: Metis.
• Yıldız, A. (2011). “Kuruluş Sürecinde Cumhuriyet Muhafazakârlığı: Peyami Safa’nın Kemalizm Yorumu”. Doğu Batı Dergisi. 58, 191-212.