Emerîkê Serdar: Dengekî Cîyawaz di Edebîyata Kurdî ya Sovyetê da

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 147 - 169, 18.05.2022

Zülküf Ergün

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1049289

Öz

Ji ber çendîn sedeman edebîyata kurdî ya Sovyetê heta salên 1970yî wek edebîyateke yekdeng derdikeve holê û di nav anonîmîyeke etnîk, îdeolojîk û civakî da tê berhemanîn. Lê ji vê arasteya giştî cudatir Emerîkê Serdar ji salên heftêyî heta dawîya Sovyetê bi sê pirtûkên xwe yên çîrokan deng û riwangeheke nû tîne nav vê edebîyatê. Ji alîyekî ve dibe dûajoyê nerîta xwe ya edebî ji alîyê din ve bergeheke nû li ber vê nerîtê vedike. Li ser şopa berê, ew jî behsa mijar û mîrata pêşîyan bike jî ji wan cudatir zimanekî propagandîst bi kar naîne û bi riwangeheke şexsî berê xwe dide mijarên berê. Li alîyê din hem ji alîyê naverokê ve hem jî ji alîyê vegêranê ve nûgerîyekê pêk tîne û ji yek-vegêrîyê ber bi pir-vegîrîyê, ji zimanekî folklorîk ber bi şêwazeke kesî, ji girêyên sade yên çîrokan ber bi girêyên aloz û ji cure û rûdanên çavnas ber bi cure û rûdanên nû pêngavên giring diavêje. Ev gotar vê guherînê berbiçav dike û digihîje wê encamê ku ji ber van taybetmendî û cîyawazîyan hêja ye ku mirov Emerîkê Serdarî wek dengekî cîyawaz ê edebîyata kurdî ya Sovyetê bide nasandin.

Anahtar Kelimeler

Emerîkê Serdar, vegêran, vegêr, çîrok

Emerîkê Serdar: Dengekî Cîyawaz di Edebîyata Kurdî ya Sovyetê da

Öz

Sovyet Kürt edebiyatı farklı nedenlerden dolayı 1970’li yıllara kadar tek sesli bir edebiyat olarak etnik, ideolojik ve toplumsal bir anonimlik içinde üretilir. Bu genel temayülden farklı olarak Emerîkê Serdar yetmişli yıllardan Sovyetler Birliğinin nihayetine kadar üç öykü kitabıyla bu edebiyata yeni bir ses ve perspektif kazandırır. Bir yönüyle edebi geleneğinin sürdürücüsü olurken bir diğer yanıyla bu geleneğe yeni bir bakış açısı kazandırır. Eskinin izinde o da öncülerinin konularını ve mirasını işlerken onlardan farklı olarak propagandist bir dil kullanmaz ve şahsi bir bakış açısıyla konuları ele alır. Bunun yanısıra hem içerik hem de anlatı bakımından yenilenmeye giderek tek-anlatıcılı anlatıdan çok-anlatıcılı bir anlatıma, folklorik dilden şahsi bir üsluba, basit düğümlerden karmaşık düğümlere ve tanıdık olaylardan yeni olaylara yönelir. Bu makale bu değişimi ele almakta ve Emerîkê Serdar’ın Sovyet Kürt Edebiyatının özgün bir sesi olduğu sonucuna ulaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Emerîkê Serdar, Sovyet., Öykü, Anlatıcı, Anlatı

Kaynakça

• Boyîk, E. (2012). Çanda Kurdên Sovêtê, İstanbul: Weşanên Deng.
• Dorrit Cohn, D. (2008). Şeffaf Zihinler Kurmaca Eserlerde Bilincin Sunumu, Ferit Burak Aydar (Wer.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Jahn, M. (2012) Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı, Bahar Dervişcemaloğlu (Wer.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Serdar, E. (2015). Destê Dê. Dîyarbakır: Lîs.
• Serdar, E. (2015). Êdî Dereng Bû. Dîyarbakır: Lîs.
• Serdar, E. (2015). Dengê Dil. Dîyarbakır: Lîs.
• Xelîl, T. (2014). Antologîya 35 Helbestvan û Nivîskarên Kurd ên Sovyeta Berê. İzmir: Weşanên NA.