İki Dillilik ve Hisler; Kürtçe-Kürtçe İki dillilik Üzerine bir Analiz

Yıl 2023, Özel Sayı - Klasikten Moderne Aşk Mefhumu, 28 - 47, 19.03.2023

Mehmet Yonat

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1244713

Cited By: 2

Öz

İnsanlar duygularını çoğunlukla dil aracılığıyla ifade ederler. İnsan duyguları evrenseldir. Öfke, aşk, utanç vb. duygular evrenseldir. Ancak neyin sevildiği veya neyden utanıldığı kültürden kültüre değişir. Bu duygular kültüre özgüdür. Bir insan birden fazla dil bildiğinde duygularını birinci dilde mi yoksa ikinci dilde mi ifade edecektir? Çok dillilik ve hisler konusu bu soru ile başlamaktadır. Makalede Kürtçe-Türkçe iki dillilik bağlamında bu sorunun cevabı aranmıştır. Yöntem olarak literatür incelenmiş ve sahaya uygulanmıştır. Uygulamalı dilbilim ile ilgili bu sorunun cevabı birçok pratik soruyu cevaplayacağından önemlidir. Bu çalışma sonucunda Kürtçe-Türkçe çift dillilerin şartlarına göre duyguların anlatımının birinci dilde veya ikinci dilde daha iyi ve derin olarak yapılabilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, His, Kürtçe, Türkçe, Duzimanî, Hîss, Kurdî, Tirkî, Bilingualism, Emotion, Kurdish, Turkish

Teşekkür

Bu makale. Aşk konulu çalıştay kapsamında çıkarılacak özel sayı için gönderilmiştir.

Bilingualism and Emotion An Analyses on Kurdish-Turkish Bilingualizm

Öz

People often express their emotions through language. Human emotions are universal. Anger, love, shame, etc. are emotions which are universal. But what is loved or ashamed of varies culturally. These feelings are culture-specific. When a person speaks more than one language, will they express their feelings in the first language or in the second language? The issue of bilingualism and emotion begins with this question. In the paper, the answer to this question has been sought in the context of Kurdish-Turkish bilingualism. As a method, the literature was examined and we applied the literature to the field. The answer to this question about applied linguistics is important as it will answer many practical questions about Kurdish-Turksih bilingualism. As a result of this study, it has been seen that the expression of emotions can be done better and more deeply in the first language or in the second language, according to the conditions of Kurdish-Turkish bilinguals.

Anahtar Kelimeler

Bilingualism, Emotion, Kurdish

Duzimanîtî û Hîss Analîzek li ser Duzimanîya Kurdî-Tirkî

Öz

Însan hîssên xwe bi duanî bi ziman îfade dikin. Hîssên însanan gerdunî ne. Hêrs, hezkirin, şermkirin û hwd. hîssên gerdûnî ne. Lê tiştên ku têne hezikirin an jê tê şermkirin li gor çandan diguhere. Yanê hîs çand-spesîfîk in. Wexta kesek ji zimanekî zêdetir zimanan bizanibe dê hîssên xwe çawa bijî. Gelo ew ê bi zimanê yekem ve an zimanê din ve hîssên xwe bîne ziman? Mijara duzimanîtî û hiss bi vê pirsê dest pê dike. Di vê gotarê de bersiva vê pirsê di çarçoveya duzimanîtîya kurdî-tirkî de hate gerîn. Wekî metod lîteratur hate lêkolîn û li qadê çevdêrî hatine kirin. Bersiva vê pirsa bi zimannasîya tetbîqî ve eleqedar çima dê bersiva gelekî prisên pratîk bide, loma girîng e. Di encama vê xebatê de hate dîtin ku li gor şert û şûrtên duzimanên kurdî-tirkî, îfadekirina hîssan dibe ku bi zimanê yekem an jî bi zimanê duyem baştir û kûrtir bê kirin.

Anahtar Kelimeler

Duzimanî, Hîss, Kurdî, Bilingualism, Emotion, Kurdish, Turkish

Kaynakça

• Açar, Z. 2019. Tesîra Helwestê li ser Tercîha Ziman di Jîyana Kurdîzanan de (Nimûneya Wanê). Teza Doktorayê. Enstîtuya Zimanê Jîndar, Zaningeha Bîngolê.
• Açar, Z. 2021. Sosyolîngûîstîk hin Têgehên Serekî û Sehayên Xebatê yên vê Zanistê. Di nav “Rêzegotarên Zimannasîya Kurdî -Destpêk û Têgehên Sereke-”, Kirkan, A. û Yonat, M., Peywend, 137-178.
• Bond, M. H. û Lai, T-M. (1986). Embarrassment and code-switching into a second language. Journal of Social Psychology 126: 179–86.
• Butler, Y. G., 2013. Bilingualism/ Multilingualism and Second-Language Acquisition, Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r.107-136.
• De Houwer, A., 2009. Bilingual First Language Acquisition. Clevedon: Multilingual Matters. Dewaele, J. M. (01.01.2023). The emotional resonance of multilingual languages. link: https://www.youtube.com/watch?v=1AWowCJdwkE&t=2838s.
• Dewaele, J.M. 2013. Multilingualism and Emotions, The Encyclopedia of Applied Linguistics, Edited by Carol A. Chapelle. DOI:10.1002/9781405198431.wbeal0795.
• Edwards, J. 2013. Bilingualism and Multilingualism: Some Central Concepts, Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r.5-25.
• Ijalba, E., Obler, L. K. û Chengappa, S. 2013. Bilingual Aphasia: Theoretical and Clinical Considerations, Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r.61-83.
• Koma fesadî, 01.02.2023. Sürüden ayrılanı kurt kaparmış. [vîdeo] [Instagram] Lînk: https://www.instagram.com/reel/CkftPtgK5Ff/?igshid=NTdlMDg3MTY= .
• Kroll, J. F. û Dussias, P. E. 2013. The Comprehension of Words and Sentences in Two Languages, Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r.216-243.
• Kurdoloji, (01.03.2023). Şanlıurfalı genç deprem anını anlatıyor. [vîdeo] [Instagram] Lînk: https://www.instagram.com/reel/CpUuddruCf7/?igshid=NTdlMDg3MTY= .
• Martinovic, I. û Altarriba J. 2013. Bilingualism and Emotion: Implications for Mental Health. Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r. 292-320.
• Meisel, J. 2004. The bilingual child. In T. Bhatia and W. Ritchie (eds.), The Handbook of Bilingualism. 91–113. Oxford: Blackwell.
• Montrul, S., 2013. Bilingualism and the Heritage Language Speaker Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r. 168-189.
• numberonecrazycomedy. (01.01.2023). Anne şefkati. [vîdeo] [Instagram] link: https://www.instagram.com/reel/CnjsFXND-Zn/?igshid=NWQ4MGE5ZTk%3D.
• Nûrsî, S. 2002. Asar-ı Bediyye, Divan-ı Harb-i Örfi, İttihad Yay., İstanbul.
• Oruç, Ş. 2016. Ana Dili, İkinci Dil, İki Dillilik, Yabancı Dil. nternational Journal of Social ScienceDoi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3411Number: 45 , p. 279-290.
• Öpengin, E. 2011. Rewşa Kurdî ya Sosyolenguîstîk li Tirkiyekê. Avesta. Istanbul.
• Pavlenko, A. 2008. Emotion and emotion-laden words in the bilingual lexicon. Bilingualism: Language and Cognition, 11, 147–64.
• Polat, Nihat ve Schallert, Diane L. 2013. „Kurdish Adolescents Acquiring Turkish: Their Self-Determined Motivation and Identification With L1 and L2 Communities as Predictors of L2 Accent Attainment”. The Modern Language Journal , Fall 2013, Vol. 97, No. 3 (Fall 2013), pp. 745-763.
• Runnqvist, E., Fitz Patric, I., Strijkers, K. û Albert C. 2013. An Appraisal of the Bilingual Language Production System:Quantitatively or Qualitatively Different from Monolinguals? Di nav “The Handbook of Bilingualism and Multilingualism”, Bhatia, Tej. K., û Ritchie, William C. r. 244-266.
• Seliger, H. 1996. Primary language attrition in the context of bilingualism. In W. Ritchie and T. Bhatia (eds.), Handbook of Second Language Acquisition. 605–25. New York: Academic Press.
• Şakiro, (01.02.2023) Sûra Diyarbekir, [vîdeo] [YouTube] lînk: https://www.youtube.com/watch?v=sus1Q86J8V0.
• Varol, Orhan. 2014. Kürtçe-Türkçe Dil Etkileşimi: İki Dilli Konuşuculara Ait Verilerdeki Dilbilimsel Görünümler. Ankara Üniveristesi, Sosyal Bilimler Estitüsü. Doktora Tezi.
• Wierzbicka, A. 2004. Preface: Bilingual lives, bilingual experience. Journal of Multilingual and Multicultural Development 25: 94–104.