MODERNLEŞME SÜRECİNDE KADIN ve ERKEĞİN MUTFAKTAKİ ROLLERİNİN DEĞİŞİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 17 - 31, 31.12.2021

Melih İçigen

Öz

Toplumda kadın ve erkeğin nasıl davranması gerektiğini, üstüne düşen görev dağılımlarını belirleyen bireyin içinde yaşadığı toplumun kültürüdür. Sosyal olarak yapılandırılan bu özellikler toplumsal beklenti yarattığından cinsiyete düşen rol dağılımları karşımıza her alanda çıkmaktadır. Modernleşen toplumlarda da bazen gelenekselci toplumsal cinsiyet rollerinin izleri görülmektedir. Bu rollerde en göze çarpan erkeğin ailesinin geçimini sağlarken kadının çocuklarını büyütmesi ve ev yaşantısını düzene sokması ile hane içindeki mutfak işlerinin devamlılığını sağlamasıdır. Bu çalışma ile Türkiye’de modernleşme sürecinde kadın ve erkeğin mutfaktaki rollerinin değişimlerinin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırma Kapadokya Üniversitesinde çalışan akademisyenler ile sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda ortaya koyulan hipotez literatür taraması sonucu oluşturulan anket soruları ile değerlendirilmiştir. Araştırma verilerin analizinde çalışmanın istatiksel hesaplamaları sayı, yüzdelik hesaplaması ve sayısal değişkenliklerde Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Araştırmada anket soruları hazırlanırken toplumsal cinsiyet rollerini anlamlandırabilmek amacıyla “Kök aile” Mevcut aile” ve “Olması gereken” rol dağılımlarının karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde geleneksel yapıda kadına ve erkeğe atfedilmiş rolün modernleşme sürecinde değiştiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet rolleri, Mutfak, Modernleşme, İş bölümü, Değişim

Investigation Of Modernization Process of Changing Roles of Women and Men at The Kitchen

Öz

It is the culture of the society in which the individual lives, which determines how men and women should behave in the society and the distribution of duties falling on them. Since these socially structured features create social expectations, the distribution of roles per gender appears in every field. Traces of traditionalist gender roles are sometimes seen in modernizing societies. The most prominent in these roles is that while the man is providing for his family, the woman raises her children and organizes the home life and ensures the continuity of the kitchen work in the household. In this study, the modernization process in Turkey was planned to examine the changes in the roles of men and women in the kitchen. The research was limited to academicians working at Cappadocia University. In this context, the researcher collected the data in order to analyze the hypothesis he put forward with the questionnaire questions he created. In the analysis of the research data, the statistical calculations of the study were revealed by number, percentage calculation and the Mann Whitney U test for numerical variability. While preparing the survey questions in the study, in order to make sense of gender roles, the "Root family", "Existing family" and "Should be" role distributions were compared. When the results are examined, it shows that the roles assigned to women and men in the traditional structure have changed in the modernization process.

Anahtar Kelimeler

Gender roles, Kitchen, Modernization, Division of labor, Change

Kaynakça

• Referans1 Adak, N. (2007). Kadınların İkilemi: İş ve Aile Yaşamı, Sosyoloji Dergisi / 17: 137 – 152.
• Referans2 Akça, G. (2005). Modernden Postmoderne Kültür ve Kimlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi / 15 : 1-24.
• Referans3 Akgül-Gök, F. (2017). Evli Kadın ve Erkeklerin Toplumsal Cinsiyet Rolleriyle İlgili Algılarının Aile İşlevlerine Yansıması, Journal of International Social Research, 10 :523-533. 10.17719/jisr.20175434616.
• Referans4 Akkaya, A. Y. (2019). Türk Modernleşmesinin Kadın-Asker Sembolü Sabiha Gökçen Üzerine Bir Değerlendirme, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11.18: 2433-2462.
• Referans5 Altuntaş, O; Altınova, H. H. (2015). “Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Sosyo-Ekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi, Turkish Studies (Elektronik) 10, no.6, 83- 100.
• Referans6 Arabacı, B. (2015). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Cinsiyete Dayalı İş bölümü ve Çalışan Kadın, Türkiye’ de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, Çukurova Üniversitesi Basımevi: Adana, Türkiye.
• Referans7 Aslan, G. (2011). Ortaçağdan Günümüze “Modernite”: Doğuşu ve Doğası, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 10-26. https://doi.org/10.14520/adyusbd.101
• Referans8 Aslanoğlu, R. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme, 2. Baskı, Bursa: Asa Kitabevi Yayını.
• Referans9 Aşkın, E. Ö. (2015). Kadınların İşgücü Piyasasındaki Konumlarını Etkileyen Faktörler, GOSOS, 10(1), 43-66.
• Referans10 Atış, F. (2010). Ebelik/ Hemşirelik 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ebelik A.B.D. (Yüksek Lisans Tezi), Adana.
• Referans11 Bahar, O; ve Bingöl, F. K. (2010). Türkiye’de İç Göç Hareketlerinin İstihdam ve İşgücü Piyasalarına Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2). 43-61.
• Referans12 Barutçu, A. (2015). Bir erkeklik stratejisi: özel alanda eril suskunluk, Fe Dergi, 7.1, 131-145.
• Referans13 Bhasin, K. (2003). Toplumsal Cinsiyet: Bize Yüklenen Roller, (Çev: Kader Ay). İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Referans14 Çakır, H; ve Baş, H. (2018). Cinsiyetler ve Cinsiyetlerle Özdeşleşen Davranışların Sosyolojik ve Biyolojik Açıdan Değerlendirilmesi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5 / 5, 176-191.
• Referans15 Çatalcalı, A. (2015). Magazin Haberlerinde Toplumsal Cinsiyet Temsili: Alem, Hafta Sonu ve Şamdan Plus Dergilerinin Anlam bilimsel Analizi, (Ed. Gülseren Ağrıdağ) Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Referans16 Çelik, Ö. (2008). Ataerkil sistem bağlamında toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin benimsenmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi).
• Referans17 Çetin, H. (2003). Gelenek ve değişim arasında kriz: Türk modernleşmesi, Doğu Batı, 25, 11-40.
• Referans18 Çınar, E. (2015). Bir Sosyal Medya Aracı Olarak Televizyonda Kadınların Temsil Biçimleri, Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Referans19 Çoştu, Y. (2009). Toplumsallaşma Kavramı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme, Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9.2, 117-140.
• Referans20 Demren, Ç. (2003). Erkeklik, ataerkillik ve iktidar ilişkileri, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi, http://www. huksam. hacettepe. edu. tr/erkek. Htm.
• Referans21 Eken, H. (2006). Toplumsal Cinsiyet Olgusu Temelinde Mesleğe İlişkin Rol ile Aile İçi Rol Etkileşimi: Türk Silahlı Kuvvetlerindeki Kadın Subaylar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, no.15 : 247 - 279.
• Referans22 Elbeyoğlu, K. (2015). Modern Toplumun Eşitlik İdeali Karşısında Kadın, Türkiye’ de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, Çukurova Üniversitesi Basımevi: Adana, Türkiye.
• Referans23 Erzeybek, B. (2015). Anne-Babaların Çocuklarını Yetiştirirken Benimsedikleri Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumları, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilimdalı. PhD Thesis. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Referans24 Fortin, N. (2005). Gender Role Attitudes and the Labour-Market Outcomes of Women Across OECD Countries, Oxford Review of Economic Policy. 21,3 : 416-438.
• Referans25 Göle, N. (2019). Modern Mahrem, Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları.
• Referans26 Günay, G; ve Bener, Ö. (2011). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 153 / 153 : 157-171
• Referans27 İçli, G. (2002). Türk Modernleşme Sürecinin Günümüzdeki Yönelimi, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 26 No: 2 :245-254.
• Referans28 İmamoğlu, O. (2012). Değişen Dünyada Değişen Aile-İçi Roller. Kadın Araştırmaları Dergisi, 0 / 1 : 58-68
• Referans29 Kaya, İ. C. (2015). Akademilerde Kadın Sayısındaki Artış Bir Başarı mı, Eşitsizliğin Görünmeyen Yüzü mü?, Türkiye’de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, s. 90-98, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Referans30 Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal cinsiyet bakış açısından kente bakmak. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7.1. s. 344-357
• Referans31 Kaypak, Ş. (2016). Cumhuriyet Dönemi Modernleşme Sürecinde Değişen Kadın Kimliği, Uluslararası Medeniyet ve Kadın Kongresi, Yayına Haz. Arzu Güvenç Saygın, Murat Saygın, Cilt I, s. 33-66, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara
• Referans32 Kellner, D. (2001). Popüler Kültür ve Postmodern Kimliklerin İnşası, Çev. Gülcan Seçkin. Doğu Batı Düşüncesi Dergisi, 4(15): 187-219.
• Referans33 Keskin, E. (2016). Kentleşme Sürecinde Ailenin Değişimi: Bursa’da Bir Alan Araştırması, Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, s.158-189.
• Referans34 Kırlıoğlu, H. İ. K; Kırlıoğlu, M; ve Başer, D. (2016). Hegemonik erkekliğin inşasında duvar yazıları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 19.1, 221-238.
• Referans35 Kongar, E. (1996). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul: Remzi kitabevi.
• Referans36 Mızrak-Şahin, B; ve Özerdoğan, N. (2014). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde romantik ilişkilerle ilgili kalıp yargılara karşı tutumlar ve cinsiyetçilik, Yıldırım Beyazıt Üniv. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi, 2, 1-10.
• Referans37 Özçatal, E. Ö. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1), 21-39.
• Referans38 Özdemir, İ. (2015). Toplumsal Cinsiyet ve Kültürlerarası İletişim, Türkiye’ de ve Dünyada Kadın Araştırmaları, Çukurova Üniversitesi Basımevi: Adana, Türkiye.
• Referans39 Özkeçeci, Ş. B. (2004). Modernleşme Olgusunun Toplumsal Olarak İçselleştirilmesi (Kayseri Örneği), Süleyman Demirel Üniversitesi, (Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi), Isparta.
• Referans40 Poyraz, T; Şahin, B; ve Arıkan, G. (2005). Kalecik'e bağlı bağcılıkla uğraşan on köyde bireysel ve kurumsal açıdan modernleşme eğilimleri, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22 (1), (2005). 1-20. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/huefd/issue/41201/504787
• Referans41 Reyhan, C. (2017). Türkiyede Çağdaşlaşma:Osmanlı-Türk Modernleşme Süreci Üzerine Bir Başyapıt, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt 12, Sayı 28, (Aralık):111-140
• Referans42 Sarup, M. (1997). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm, (Çev.Abdülbaki Güçlü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
• Referans43 Savcı, İ. (1999). Toplumsal cinsiyet ve teknoloji, A.Ü. SBF Dergisi, Cilt:54, Sayı:1, s. 123–142.
• Referans44 Sayer, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Erkeklerin Katılımı. (Uzmanlık Tezi), T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara: Afşaroğlu Matbaası. 20 Kasım 2019 tarihinde https://ailevecalisma.gov.tr/media/2533/handansayer.pdf adresinden erişilmiştir.
• Referans45 Swinbank, V. A. (2002). The Sexual Politics Of Cooking: A Feminist Analysis Of Culinary Hieararchy in Western Culture, Journal of Historical Sociology. 15 (4), 464-495.
• Referans46 Şafak, Ş.; Çopur, Z.; ve Özkan, M. A. (2006). Çocukların Evle İlgili Faaliyetlere Harcadıkları Zamanın İncelenmesi. 07 Ekim 2019 tarihinde, http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/sszcmao.pdf adresinden erişilmiştir.
• Referans47 Şaylan, G. (2003) Postmodernizm, Ankara: İmge Kitabevi, s. 1-388,
• Referans48 Şen, Z. (2017). Türk Çağdaşlaşma Hareketinde (Cumhuriyet Döneminde) Gerçekleştirilen Atılımlar, Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 45, 147-164.
• Referans49 Timur, S.; Ege, E.; ve Bakış, E. (2006). Engelli Kadınların Üreme Sağlığı Sorunları ve Etkileyen Faktörler, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10,1, 51-58.
• Referans50 Tubaterim (2019). “Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü”, Toplum. 25 Kasım 2019 http://www.tubaterim.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Referans51 Türk, H. B. (2008). Eril Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Erkeklik Çalışmaları İçin Bir İmkân Olarak Pierre Bourdieu, Toplum ve Bilim, (112), 1-30.
• Referans52 UN. (2008). “The Role of Men and Boys in Achieving Gender Equality”. 29 Kasım 2019 tarihinde, https://www.un.org/womenwatch/daw/public/w2000/W2000%20Men%20and%20Boys%20E%20web.pdf adresinden erişilmiştir.
• Referans53 UN. (2009). “Important Concepts Underlying Gender Mainstreaming”. 29 Kasım 2019 tarihinde, http://www.un.org/womenwatch/osagi/pdf/factsheet2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Referans54 Urhan, B; ve Etiler, N. (2011). Sağlık sektöründe kadın emeğinin toplumsal cinsiyet açısından analizi, Çalışma ve Toplum, vol.0, no.29, 191 - 215.
• Referans55 Vatandaş, C. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı, Istanbul Journal of Sociological Studies, 0 / 35 (Eylül): 29-56.
• Referans56 Yılmaz, A. (1996). Modernden Postmoderne Siyasal Arayışlar, 1-271, Ankara: Vadi.