Öz
Conservatism has been a strong strain of politics and social life in Turkey. Especially since the JDP came to power in 2002, this concept, along with the behavioral patterns associated with it, has become an important topic in academic, political and popular debates and publications. Conservatism is likely to maintain its significance in the near future, because the JDP government continuously invokes it, directly or indirectly, both in its discourse and conduct and thus maintains a socio-political environment in which it is impossible to be engaged in any discussion without some reference to the concept. However, despite its popularity and currency in debates, how conservatism is actually understood or defined by the political and social segments of the society that are considered or self-identified conservatives remains largely unknown. This study is an attempt to fill that void. It reports the findings of the quantitative analysis of the data collected for a comprehensive project, which included interviews with 126 local leaders in 12 provinces and from 6 different rightwing political parties (Justice and Development Party, National Movement Party, Felicity Party, Democrat Party, Motherland Party and Great Union Party) conducted in 2009 and employed both quantitative and qualitative research methods to offer a profile of the rightwing and/or conservative politicians in Turkey. It examines rightwing politicians’ perceptions and definitions of the concept of “conservatism” and the meanings they attribute to it. The narratives of the politicians interviewed, as a whole, show that they tend to perceive and define conservatism in a sociocultural framework more readily and expensively than the way they define it as a political disposition. Thus, the study provides empirical support to the claims that cultural conservatism is an old and fundamental aspect of the rightwing political tradition and thought. Conservatism perceived or defined as connected to sociocultural values, which is referred to as “ordinary conservatism” in this study, can be described as having two dimensions: (1) conservatism based on religious, traditional and moral values, and (2) conservatism expressed in daily practices or habitus. This sociocultural conservatism, defined largely in terms of religious, traditional and moral principles and norms may include certain abstract visions (about what ought to be). However, in addition to these abstractions, conservatism also involves a series of concrete and everyday practices, which may correspond to the abstract notions. Although it may be difficult to separate these two dimensions of sociocultural conservatism, it is important to note the distinction and acknowledge the tension between them. Only by being cognizant about the tension between these two perceptions of conservatism, can we avoid homogenizing and making overgeneralized assumptions about conservatism
Anahtar Kelimeler
Conservatism right wing politics right wing-conservatism culturalism politicians
Kaynakça
- Açıkel F (1996). Kutsal Mazlumluğun Psikopatolojisi. Toplum ve Bilim, 70, 153-198.
- Akkaş H H (2004). Muhafazakâr Düşünce ve Edmund Burke. Ankara: Kadim Yayınları.
- Akşin S (1997). Bugünkü Türkiye. Cilt V, İstanbul: Cem Yayınları.
- Atay T (2003). Gelenekçilikle Karşı-Gelenekçiliğin Gelgitinde Türk “Gelenek-çi” Muhafazakârlığı. İçinde: A Çiğdem (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 154-178.
- Başsoy A İ (2011). AKP Neden Kazanır? CHP Neden Kaybeder?. İstanbul: Pegasus Yayınları.
- Bora T (1999). Türk Sağının Üç Hali Milliyetçilik Muhafazakârlık İslamcılık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- Bora T (2005). Taşraya Bakmak. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Burke E (1955). Reflections on the Revolution in France. New Jersey: Prentice Hall.
- Cengiz K (2013). “Yav İşte Fabrikalaşak” Anadolu Sermayesinin Oluşumu: KayseriHacılar Örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Çarkoğlu A ve Kalaycıoğlu E (2009). The Rising Tide of Conservatism in Turkey. New York: Palgrave Macmillan.
- Çınar M (2006). Kültürel Yabancılaşma Tezi Üzerine. Toplum ve Bilim, 105, 153-165.
- Çiğdem A (2001). Taşra Epiği “Türk” İdeolojileri ve İslamcılık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- Dağı İ (2008). Turkey Between Democracy and Militarism: Post-Kemalist Perspectives. Ankara: Orion Publications.
- Dural B (2005). Başkaldırı ve Uyum, Türk Muhafazakârlığı ve Nurettin Topçu. İstanbul: Birharf Yayınları.
- Erdoğan N (1994). Metinlerarasılık, Hegemonya ve Siyasal Alan. Toplum ve Bilim, 63, 40-57.
- Göka E vd (2003). Bir Hayat İnsanı Olarak Türk Muhafazakârı ve Kaygan Siyasal Tercihi. İçinde: A Çiğdem (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 302-313.
- Göker E (2010). Pasif Devrim: Ehlileşmiş Talepler. BirGün, 17 Haziran. Son erişim tarihi, 17/06/2010.
- Göle N (1991). Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis.
- Hale W ve Özbudun E (2010). Islamism, Democracy and Liberalism in Turkey: The Case of the AKP. New York: Routledge.
- İnce H. O (2010). Muhafazakâr İdeoloji Din-Siyaset. İstanbul: Alan Yayınları.
- İrem N (1997). Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi-Muhafazakârlığının Kökenleri. Toplum ve Bilim, 74, 52-101.
- İrem N (2004). Türk Muhafazakârlığı Üzerine Bazı Gözlemler. Karizma Dergisi, 17, 9-19.
- Kirk R (1978). John Randolph of Roanoke. Indianapolis: LibertyPress.
- Laclau E (1985). Toplumun İmkânsızlığı. Akıntıya Karşı Dergisi, 1, 29-30
- Laclau E ve Mouffe C (1985). Hegemony and Socialist Strategy. London: Verso.
- Mannheim K (1966). Essays on Sociology and Social Pschology. London: Routledge and Kegan Paul Ltd.
- Mollaer F (2008). Türkiye’de Liberal Muhafazakârlık ve Nurettin Topçu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Mollaer F (2009). Muhafazakârlığın İki Yüzü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Nisbet R (1990). Muhafazakârlık. İçinde: T Bottomore ve R Nisbet (der), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Ankara: Verso Yayıncılık, 97-133.
- Nisbet R (2007). Muhafazakârlık Düş ve Gerçek. Ankara: Kadim Yayınları.
- Öğün S S (2000). Türk Politik Kültürü. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Öğün S S (2003). Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri. İçinde: A Çiğdem(der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 539-582.
- Özipek B B (2004). Muhafazakârlık Akıl Toplum Siyaset. Ankara: Liberte Yayınları.
- Özdalga E (1998). Modern Türkiye’de Örtünme Sorunu Resmi Laiklik ve Popüler İslam. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Philippe B (1991). Muhafazakârlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Quinton A (2007). Conservatism. içinde: E G Robert vd (der), Blackwell Companions to Philosophy A Companion to Contemporary Political Philosophy, Cilt: II, Malden: Blackwell Publishing Ltd, 285-311.
- Scruton R (1981). The Meaning of Conservatism. New York: Penguin
- Books. Scruton R (1991). Conservative Texts: An Anthology. New York: St. Martin Press.
- Sümer Ç (2010) Liberal-Muhafazakâr Sentezin Eleştirisine Giriş: İttifakın Düşünsel Kaynakları. İçinde: Ç Sümer ve F Yaşlı (der), Hegemonyadan Diktatoryaya AKP ve Liberal-Muhafazakâr İttifak, Ankara: Tan Yayınları.
- Suveren Y (2013a). The Right Wing Conservative Politicians in Turkey: Ideological and Political Imaginations. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- Suveren Y (2013b). Türkiye’de Sağ-Muhafazakâr Siyasetçilerin Sağ, Sol ve İdeoloji Algıları: Bir Alan Araştırmasının Bulguları. Toplum ve Bilim Dergisi, 128, 183-213.
- Taşkın Y (2007). Anti-Komünizmden Küreselleşme Karşıtlığına Milliyetçi Muhafazakâr Entelijansiya. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Tuğal C (2009). Passive Revolution Absorbing The Islamic Challenge to Capitalism. California: Stanford University Press
Türkiye’deki Sağ-Muhafazakâr Siyasetçilerin Toplumsal ve Kültürel Eksenli Muhafazakârlık Algıları Üzerine: Bir Alan Çalışmasından Notlar
Öz
Muhafazakârlık Türkiye’nin siyasal ve toplumsal yaşamında önemli ve gerilimli bir tartışma gündemi olmaya devam etmektedir. Özellikle AKP’nin 2002’de iktidara gelişinden günümüze kadar uzanan yaklaşık 12 yıllık süreç boyunca söz konusu olgu/kavram gerek akademik-siyasal gerekse de popüler alanda/yazında önemli bir gündem maddesi olageldi ve olmaya da devam edecek gibi görünmektedir. Mevcut iktidarın hem siyasal söyleminde hem de pratik-fiili her uygulamasında muhafazakârlığın doğrudan veya dolaylı bir biçimde gündeme geldiği, tartışıldığı; bu yapılırken de bir biçimde kendisine atıf yapılmaksızın konuşabilmenin güç olduğu bir sosyolojik-siyasal olgu ve kavramla yüz yüze olduğumuz söylenmelidir. Türkiye’nin siyasal yapı ve tarihselliği gözetildiğinde muhafazakârlık elbette AKP iktidarını önceleyen önemli bir olgudur fakat belirttiğimiz üzere AKP iktidarı ile birlikte kavram/olgu, anlaşılabilir nedenlerle yoğun bir biçimde tartışılmaya devam etmektedir. Söz konusu kavram/olgu gerek yanında gerekse de karşısında yer alan fail ve çevrelerce toplumsal, kültürel, siyasal ve ideolojik bir dizi tartışmanın nesnesi olmayı sürdürmektedir. Muhafazakârlığa yönelik bu yoğun ilgi ve tartışmaya karşın kavramın, bizatihi sahiplenildiği siyasal ve toplumsal kesimlerce nasıl tanımlandığı, algılandığı ve anlamlandırıldığı ise büyük ölçüde belirsizlikler taşımaktadır. Bu çalışmada sözünü ettiğimiz bu belirsizliği kısmen de olsa gidermeye yönelik bir girişim olarak, sağ-muhafazakâr siyaset geleneği içerisinde yer alan siyasetçilerin muhafazakârlığı ele alış biçimlerine odaklanılmaktadır.Bu çalışma Türkiye’de sağ ve/veya muhafazakâr siyasete mensup siyasetçilerin profilini ortaya koymayı amaçlayan geniş ölçekli, niceliksel ve niteliksel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı bir sosyal bilim projesinin alan verilerine dayalı olarak üretilmiştir. 2009 yılında 12 il merkezinde gerçekleştirilen alan araştırmasında, 6 farklı sağ-muhafazakâr partiye (Adalet ve Kalkınma Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Anavatan Partisi ve Büyük Birlik Partisi) mensup toplam 126 yerel siyasetçiyle derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Çalışmada sağ-muhafazakâr siyasete mensup siyasetçilerin muhafazakârlık kavramını nasıl tanımladıkları, bu kavramı/olguyu nasıl algıladıkları ve anlamlandırdıkları ele alınacaktır. Makaleye zemin oluşturan alan çalışmasında, bu konuyu irdeleyebilmek için siyasetçilere muhafazakârlık denildiğinde bu kavramın neleri çağrıştırdığı ve onlar için ne anlama geldiğine dair sorular yöneltildi. Bu bağlamda mevcut çalışma parti farkı gözetmeksizin görüşülen sağ-muhafazakâr siyasetçilerin kavramı/olguyu ağırlıklı bir biçimde kültürel ve toplumsal değerlere bağlı bir biçimde ele aldıklarını ve algıladıklarını göstermeye çalışmakta ve bu eğilimi sorunsallaştırarak açıklamaya ve anlamaya çalışmaktadır. Görüşülen siyasetçilerin anlatılarına toplu olarak bakıldığında, toplumsal-kültürel çerçevede tanımlanan muhafazakârlık algı ve tarifleri, siyasal eksende ortaya konulan muhafazakârlık telakkilerine kıyasla, daha kapsayıcı ve ayrıntılı bir çerçevede ele alınmakta, kavramın-olgunun içi daha kolay ve zengin bir içerikle doldurulabilmekte ve bu bağlamda, muhafazakârlık hakkında daha açık ve dolaysız bilgiler edinebilmek mümkün olabilmektedir. Bu noktada çalışmanın öne çıkan bir tespitini ifade etmek gerekirse, söz konusu eğilim sağ ve muhafazakar siyasetin ve düşünce geleneğinin kadim denebilecek kültürelci eğilimleriyle anlamlı bir örtüşmeyi ampirik düzeyde teyit etmekte veya göstermektedir. Toplumsal-kültürel değerlere bağlı olarak yapılan muhafazakârlık algı ve tanımlamaları iki başlık altında toplanabilir görünmektedir: İlkinde, din, gelenek ve ahlaki değerlere göre tanımlanan bir muhafazakârlık söz konusuyken, ikincisinde ise gündelik yaşamdaki pratikler veya habituslar eksenlerinde tanımlanan bir muhafazakârlık söz konusudur. Bu tür muhafazakârlık yazıda “sıradan muhafazakârlık” olarak adlandırılıyor. Toplumsal ve kültürel temelli muhafazakârlık, ağırlıklı olarak din, gelenek, ahlaki ilke ve normlara uygun içeriklerle tanımlanırken, onun bu yanıyla göreli olarak soyut birtakım tasavvurları yansıttığı söylenebilir. Oysa muhafazakârlığın bu kısmi ve soyut tasavvurların ötesinde gündelik yaşamda bir dizi somut, pratik karşılıklar bulduğu yanları da söz konusudur. Toplumsal ve kültürel değerlere bağlı muhafazakârlık(lar)dan kategorik olarak ayrı tutulması zor olsa da, onun bir bileşeni olan bu muhafazakârlığın, soyut muhafazakârlık tasavvurlarından kısmen ayrı olarak değerlendirilmesi gerektiği söylenebilir. Ve bu “iki muhafazakârlık” arasında, yani tasavvur edilen muhafazakârlık ile somut-pratikmuhafazakârlık arasında, zaman zaman belirebilen gerilimlerin varlığından söz edilmelidir. Bu iki muhafazakârlık algısı arasındaki gerilim ise muhafazakârlık hakkında toptancı ve genelleyici hükümler verebilmeyi güçleştirmektedir
Anahtar Kelimeler
Muhafazakârlık sağ siyaset sağ-muhafazakârlık kültürelcilik siyasetçiler
Kaynakça
- Açıkel F (1996). Kutsal Mazlumluğun Psikopatolojisi. Toplum ve Bilim, 70, 153-198.
- Akkaş H H (2004). Muhafazakâr Düşünce ve Edmund Burke. Ankara: Kadim Yayınları.
- Akşin S (1997). Bugünkü Türkiye. Cilt V, İstanbul: Cem Yayınları.
- Atay T (2003). Gelenekçilikle Karşı-Gelenekçiliğin Gelgitinde Türk “Gelenek-çi” Muhafazakârlığı. İçinde: A Çiğdem (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 154-178.
- Başsoy A İ (2011). AKP Neden Kazanır? CHP Neden Kaybeder?. İstanbul: Pegasus Yayınları.
- Bora T (1999). Türk Sağının Üç Hali Milliyetçilik Muhafazakârlık İslamcılık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- Bora T (2005). Taşraya Bakmak. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Burke E (1955). Reflections on the Revolution in France. New Jersey: Prentice Hall.
- Cengiz K (2013). “Yav İşte Fabrikalaşak” Anadolu Sermayesinin Oluşumu: KayseriHacılar Örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Çarkoğlu A ve Kalaycıoğlu E (2009). The Rising Tide of Conservatism in Turkey. New York: Palgrave Macmillan.
- Çınar M (2006). Kültürel Yabancılaşma Tezi Üzerine. Toplum ve Bilim, 105, 153-165.
- Çiğdem A (2001). Taşra Epiği “Türk” İdeolojileri ve İslamcılık. İstanbul: Birikim Yayınları.
- Dağı İ (2008). Turkey Between Democracy and Militarism: Post-Kemalist Perspectives. Ankara: Orion Publications.
- Dural B (2005). Başkaldırı ve Uyum, Türk Muhafazakârlığı ve Nurettin Topçu. İstanbul: Birharf Yayınları.
- Erdoğan N (1994). Metinlerarasılık, Hegemonya ve Siyasal Alan. Toplum ve Bilim, 63, 40-57.
- Göka E vd (2003). Bir Hayat İnsanı Olarak Türk Muhafazakârı ve Kaygan Siyasal Tercihi. İçinde: A Çiğdem (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 302-313.
- Göker E (2010). Pasif Devrim: Ehlileşmiş Talepler. BirGün, 17 Haziran. Son erişim tarihi, 17/06/2010.
- Göle N (1991). Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis.
- Hale W ve Özbudun E (2010). Islamism, Democracy and Liberalism in Turkey: The Case of the AKP. New York: Routledge.
- İnce H. O (2010). Muhafazakâr İdeoloji Din-Siyaset. İstanbul: Alan Yayınları.
- İrem N (1997). Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi-Muhafazakârlığının Kökenleri. Toplum ve Bilim, 74, 52-101.
- İrem N (2004). Türk Muhafazakârlığı Üzerine Bazı Gözlemler. Karizma Dergisi, 17, 9-19.
- Kirk R (1978). John Randolph of Roanoke. Indianapolis: LibertyPress.
- Laclau E (1985). Toplumun İmkânsızlığı. Akıntıya Karşı Dergisi, 1, 29-30
- Laclau E ve Mouffe C (1985). Hegemony and Socialist Strategy. London: Verso.
- Mannheim K (1966). Essays on Sociology and Social Pschology. London: Routledge and Kegan Paul Ltd.
- Mollaer F (2008). Türkiye’de Liberal Muhafazakârlık ve Nurettin Topçu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Mollaer F (2009). Muhafazakârlığın İki Yüzü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Nisbet R (1990). Muhafazakârlık. İçinde: T Bottomore ve R Nisbet (der), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Ankara: Verso Yayıncılık, 97-133.
- Nisbet R (2007). Muhafazakârlık Düş ve Gerçek. Ankara: Kadim Yayınları.
- Öğün S S (2000). Türk Politik Kültürü. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Öğün S S (2003). Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri. İçinde: A Çiğdem(der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt: 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 539-582.
- Özipek B B (2004). Muhafazakârlık Akıl Toplum Siyaset. Ankara: Liberte Yayınları.
- Özdalga E (1998). Modern Türkiye’de Örtünme Sorunu Resmi Laiklik ve Popüler İslam. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Philippe B (1991). Muhafazakârlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Quinton A (2007). Conservatism. içinde: E G Robert vd (der), Blackwell Companions to Philosophy A Companion to Contemporary Political Philosophy, Cilt: II, Malden: Blackwell Publishing Ltd, 285-311.
- Scruton R (1981). The Meaning of Conservatism. New York: Penguin
- Books. Scruton R (1991). Conservative Texts: An Anthology. New York: St. Martin Press.
- Sümer Ç (2010) Liberal-Muhafazakâr Sentezin Eleştirisine Giriş: İttifakın Düşünsel Kaynakları. İçinde: Ç Sümer ve F Yaşlı (der), Hegemonyadan Diktatoryaya AKP ve Liberal-Muhafazakâr İttifak, Ankara: Tan Yayınları.
- Suveren Y (2013a). The Right Wing Conservative Politicians in Turkey: Ideological and Political Imaginations. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- Suveren Y (2013b). Türkiye’de Sağ-Muhafazakâr Siyasetçilerin Sağ, Sol ve İdeoloji Algıları: Bir Alan Araştırmasının Bulguları. Toplum ve Bilim Dergisi, 128, 183-213.
- Taşkın Y (2007). Anti-Komünizmden Küreselleşme Karşıtlığına Milliyetçi Muhafazakâr Entelijansiya. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Tuğal C (2009). Passive Revolution Absorbing The Islamic Challenge to Capitalism. California: Stanford University Press
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makale / Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 38 Sayı: 4 |
