Güvenlik, Piyasa ve Hukuksallaşma: 6222 Sayılı Yasa Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 4, 731 - 758, 14.12.2019

Duygu Hatipoğlu Aydın , Mustafa Berkay Aydın

Öz

Gündelik hayatın, her türlü ilişki biçimiyle hukukun konusu haline gelmesi, spor
alanının hukuksallaşma sürecini de etkilemiştir. Bu hukuksallaşma sürecinin önemli
bir parçası olan 6222 Sayılı sporda şiddet ve düzensizliğin önlenmesi yasası, spor ve
özellikle futbol alanını sosyolojik olarak etkileyen bir hukuksal düzenlemedir. 6222
sayılı yasayla uygulamaya geçen Passolig ile, tribünlerde, spor alanlarında ve spor
kültüründe önemli değişimler yaşanmaktadır. Türkiye’de tarihi çok da eski olmayan
sporda şiddetin önlenmesi yasalarının esas hedefi güvenliğin sağlanmasıdır. Böylece
”spor severler” güvenli bir şekilde spor alanlarına gelebileceklerdir. Aynı zamanda
Passolig’in de söylemi olan bu güvenlik ihtiyacının en önemli sonucu piyasalaştırmadır.
Dünyadaki örneklere benzer şekilde spor alanında şiddet söylemi ve buna karşı alınan
önlemlerle piyasalaştırma birbirini takip eden süreçler olmuşlardır. Güvenlik ve sermaye
kavramları, esasen modern devletin kökenlerinde de mevcuttur. Modern devlet, şiddet
tekeliyle birlikte bireysel güvenliği temin ederken, aynı zamanda sermaye hareketliliği
için güvenli bir ortam da yaratmaktadır. Spor alanında da, oyuncuların davranışlarından
taraftarların ıslahına kadar her alan yasalar yoluyla düzenlenirken, alan metalaştırılmakta
ve alanın yeni kuralları, piyasa ilişkilerine tabi kılınmaktadır. Futbol taraftarlığı kendinde
bulundurduğu organizasyon kapasitesi açısından önemli bir kolektif kimlik oluşturma
zeminidir. Seyircinin göreceli pasif varoluşuna karşı, organizasyon kapasitesiyle taraftar
bir anlamda kolektif bir aktiflik kapasitesini de işaret eder. Endüstriyel futbol çağında
piyasa merkezli düzenlemelerin istekleriyle de genelde bu taraftarlık zaten bir doğal
çelişki içerisindedir.
Bu çalışmada sporda ve özellikle futbolda şiddet filleri üzerine yapılan tartışmalara
değinildikten sonra, futbolun endüstriyelleşmesi sürecinde güvenlik sağlamaya yönelik
politikaların nasıl etkili olduğuna, modern devletin oluşumunda yer alan güvenlik ve
sermaye ilişkisi çerçevesinde bakılmıştır. Bu tartışmalar bağlamında Türkiye’de sporda
şiddet ve düzensizliğin önlenmesi için atılan hukuksal adımlar değerlendirilmiştir. 6222
sayılı yasa ve Passolig uygulamalarına dair değerlendirmenin ana gövdesini modern
devletin oluşumunda yaslandığı iki kavram olarak güvenlik ve sermaye oluşturmaktadır.
Türkiye’deki hukuksal düzenlemelerin de esasen şiddet fiillerinin önlenmesi amacında
ya da hukuksal yaptırımlar yoluyla, spor “alanlarını”, piyasa ilkelerine göre regüle etme
amacında olup olmadığı tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sporda şiddet, hukuksallaşma, 6222 sayılı yasa, futbol taraftarlığı, piyasalaştırma

Kaynakça

• Adalet Komisyonu (2004). Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair 2.3.2004 Tarihli ve 5100 Sayılı Kanun ile Anayasanın 89 uncu ve 104 üncü Maddeleri Gereğince Cumhurbaşkanınca Bir Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi ve Adalet Komisyonu Raporu. 1/777, 20 April. TBMM. https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/ donem22/yil01/ss424m.htm (Son Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2019).
• Alabay Ş (2019). Passolig Vurgunu. Yeni Şafak, 10 February. İstanbul. https://www. yenisafak.com/ekonomi/passolig-vurgunu-3445750 (Son Erişim Tarihi: 14 Temmuz 2019).
• Archetti E P ve Romero A G (1994). Death and Violence in Argentinian Football. İçinde: Giulianotti R, Bonney N, ve Hepworth M (der) Football, Violence and Social Identity. London: Routledge, 37–70.
• Aydın M B, Hatipoğlu D ve Ceyhan Ç (2008). Endüstriyel Futbol Çağında ‘Taraftarlık’. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi (26): 289–316.
• Baykara A (2017). Futbol Müsabakalarındaki Elektronik Bilet Sisteminin Seyirci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Benjamin W (2010). Şiddetin Eleştirisi Üzerine. İçinde: Çelebi (der) Şiddetin Eleştirisi Üzerine. İstanbul: Metis Yayınları, 19–43.
• Best S (2010). The Leicester School of Football Hooliganism: An Evaluation. Soccer & Society 11(5): 573–587.
• Çakmak G (2018). Süper Lig’deki Seyirci Azalmasının Nedenleri ile Futbol Taraftarlarının E-Bilet Uygulamasına Bakış Açılarının Araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Carlsson B (2009). Insolvency and the Domestic Juridification of Football in Sweden. Soccer & Society 10(3–4): 477–494.
• Coenen T M P, Pearson G ve Tsoukala A (2016). Legal Responses to Football ‘Hooliganism’ in Europe- Introduction. İçinde: Tsoukala A, Pearson G ve Coenen TMP (der) Legal Responses to Football ‘Hooliganism’ in Europe. Springer, 1-18.
• Dinç S C ve Demircan M (2016). Tribünde Güncel Tartışma: Takıma Psikolojik Bağlılığın Passolig Uygulamasına İlişkin Taraftar Görüşleri Üzerine Etkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 11(2): 25-38.
• Football Stadia After Taylor (2002). Fact Sheet 2. Leicester: Sir Norman Chester Centre for Football Research, University of Leicester.
• Foster K (2006). The Juridification of Sport. İçinde: Greenfield S ve Osborn G (der) Readings in Law and Populer Culture. Routledge, 155–182. https://papers.ssrn.com/ abstract=1959909 (Son Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2019).
• Gardiner S ve Felix A (1995). Juridification of the Football Field: Strategies for Giving Law the Elbow. Marquette Sports Law Review 5(2): 189-219.
• Gavin L ve Morris P (1998). Challenging Sports Bodies’ Determinations. Civil Justice Quarterly (17): 128–148.
• Gibson O (2009). Out of the ashes of Hillsborough, modern football was born. The Guardian, 12 Nisan 2009. https://www.theguardian.com/football/2009/apr/13/ liverpool-hillsborough-disaster-anniversary (Son Erişim Tarihi: 20 Haziran 2019).
• Giddens A (1991). Consequences Of Modernity. Stanford: Stanford University Press. Girtler R (2005).Terbiyesizliğin Teorisi, İstanbul :Kale.
• Gökalp E, Suğur N ve Ceyhan Ç (2018). Eskişehirsporlu Kimliği ve Taraftar Gözüyle Eskişehirspor. Beau Bassin: Lambert.
• Greenfield S ve Osborn G (2010). Regulating Sport: Finding a Role for the Law? SSRN Scholarly Paper. Rochester, NY: Social Science Research Network. https://papers.ssrn. com/abstract=1629778 (Son Erişim Tarihi: 12 Temmuz 2019).
• Habermas J (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. Çev. Tüzel M. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Hatipoğlu D (2013). Santos’un Teorisinde Karşı Hegemonik Hukuk Arayışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hatipoğlu D ve Aydın M B (2007). Bastır Ankaragücü- Endüstriyel Futbol, Kent, Kimlik ve Taraftarlık. Ankara: Epos Yayınları.
• Keane J (1998). Şiddetin Uzun Yüzyılı. Çev. Peker B. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• King A (1998). End of the Terraces: The Transformation of English Football. London: Leicester University Press.
• King A (2001). Violent Pasts: Collective Memory and Football Hooliganism. The Sociological Review 49(4): 568–585.
• Marsh P, Rosser E ve Harre R (1978). The Rules of Disorder. Routledge.
• Özdemir M S (2019). 6222 Sayılı Kanunda Tanımlanan Seyirden Yasaklanma ve Seyirden Yasaklama Tedbirlerinin Verilmesi ve Uygulanmasına Eleştirel Bir Bakış. İçinde: Av. Atila Sav Armağanı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği, 453–468.
• Parrish R (2003). The Birth of European Sports Law. Entertainment Law 2(2): 20-39.
• Pierson C (2011). Modern Devlet. Çev. Erdoğan B, Kutluğ N. İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Pendlebury A (2012). The Regulation of on-the-ball Offences: Challenges in Court. The Entertainment and Sports Law Journal, 10(1), 3. DOI: http://doi.org/10.16997/eslj.22
• Poggi G (2009). Modern Devletin Gelişimi: Sosyolojik Bir Yaklaşım. Çev. Kut Ş, Toprak B. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Rowe D (1996). Popüler Kültürler. Çev. Küçük M. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sancar M (2001). Şiddet, Şiddet Tekeli ve Hukuk Devleti. Doğu Batı Dergisi (13): 25–45.
• Teubner G (1987). Juridification- Concepts, Aspects, Limits and Solutions. İçinde: Teubner G. (der). Juridification of Social Spheres: A Comparative Analysis in the Areas Of Labor, Corporate, Antitrust and Social Welfare Law. Walter de Gruyter: 3-48.
• Türkiye Futbol Federasyonu (2019). Profesyonel Disiplin Kurulu Kararları, 24.10.2019, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=246&ftxtID=32325. (Son Erişim Tarihi: 3 Kasım 2019)