Evaluating the ‘Alimony Victim’ Discourse of Male Alimony Givers Based on the ‘Feminization of Poverty’ Phenomenon

Yıl 2023, Cilt: 47 Sayı: 6, 1546 - 1579, 15.12.2023

Dilek Keleş

Öz

This study focuses on the discourse of ‘alimony victim’, which has been mentioned related to men in the debates on alimony in recent times, and aims to discuss this discourse through the concept of ‘the feminization of poverty’.
While poverty, in its most general definition, is not having enough resources to meet the needs of people, feminization of poverty is expressed as the gap between men and women caught in the cycle of poverty. Therefore, women's poverty, which is basically related to gender discrimination, is a multidimensional problem that should be evaluated in terms of its economic, social, political and cultural aspects.
Poverty alimony, on the other hand, is the type of alimony that the party who will fall into poverty due to divorce can demand indefinitely, on the other hand, in proportion to her/his financial strength. In Turkey, alimony is mostly given to women; for this reason, it is an issue that is discussed over women. The main reason for this situation is that the majority of the people living in poverty are women. As for the patriarchal family model and gender-based division of labor lie behind women poverty. When this fact is taken into account, the discourse of the 'victim of alimony' put forward by men who give alimony becomes questionable. Because the 'victim' discourse is not a contextually correct characterization, and it is clear that it does not reflect reality when considering the gender discrimination that exists in all areas of social life. From this point of view, in this study, the discourse of 'victim of alimony' expressed about men who give alimony is analyzed within the framework of the concept of 'feminization of poverty'.
The sample of the study consists of the posts on the Twitter account of the Perpetual Alimony Victims Platform. In order to provide data for the study, the 9-month shares of the account for the period of May 2022 – January 2023 were examined; it was determined that a total of 2046 tweets were shared in the account. These collected data were analyzed by discourse analysis management. Discourse analysis, which is a method for examining the language used in written and verbal expressions, has been considered as an appropriate data analysis method since it plays an important role in the reproduction of everyday expressions.
In the result of the study; it was determined that people who claimed to be 'victims of alimony' could not base their claims on justified reasons. In this context, it is possible to say that the allegation of ‘victimization’ about men who give alimony is presented without being supported by statistics, it is expressed without basing it on any concrete event or practice. In this regard, it seems that all they do who give alimony is blame women for their poverty.

Anahtar Kelimeler

Poverty Alimony, The Feminization of Poverty, Gender, Gender Based Division of Labor, Discourse Analysis

Nafaka Veren Erkeklerin ‘Nafaka Mağduru’ Söylemine ‘Yoksulluğun Kadınlaşması’ Olgusu Üzerinden Bakmak

Öz

Bu çalışma, son dönemlerde gündemde olan yoksulluk nafakası tartışmalarında, çoğunlukla erkeklerle ilgili olarak ve onlar tarafından dile getirilen ‘nafaka mağduru’ söylemine odaklanmakta ve bu söylemi ‘yoksulluğun kadınlaşması’ kavramı üzerinden tartışmayı amaçlamaktadır.
Yoksulluk, en genel tanımıyla insanların ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli kaynağa sahip olmamasıyken yoksulluğun kadınlaşması, yoksulluk döngüsüne yakalanan kadın ve erkekler arasındaki uçurum olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla temelde toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile ilgili olan kadın yoksulluğu, ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel görünümleri açısından değerlendirilmesi gereken çok boyutlu bir sorundur.
Yoksulluk nafakası ise boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafın, diğer taraftan malî gücü oranında, süresiz olarak talep edebildiği nafaka türüdür. Türkiye’de yoksulluk nafakası çoğunlukla kadınlara verilen; bu nedenle de kadınlar üzerinden tartışılan bir konudur. Yoksulluğu yaşayan tarafın daha çok kadınlar olması bu durumun temel sebebiyken gerisinde ise ataerkil aile modeli ve cinsiyete dayalı iş bölümü yatmaktadır. Bu gerçek dikkate alındığında nafaka veren erkeklerin ortaya attığı ‘nafaka mağduru’ söylemi sorgulanır hale gelmektedir. Zira ‘mağdur’ söylemi bağlamsal olarak doğru bir niteleme olmadığı gibi toplumsal hayatın her alanında var olan toplumsal cinsiyet ayrımcılığı düşünüldüğünde gerçekği yansıtmadığı da açıktır. Buradan hareketle bu çalışmada, nafaka veren erkeklerle ilgili olarak dile getirilen ‘nafaka mağduru’ söylemi, toplumsal cinsiyete dayalı olarak ‘yoksulluğun kadınlaşması’ kavramı çerçevesinde analiz edilmektedir.
Çalışmanın örneklemini, ‘Süresiz Nafaka Mağdurları Platformu’nun Twitter hesabındaki paylaşımlar oluşturmaktadır. Çalışmaya veri sağlamak amacıyla hesabın Mayıs 2022 – Ocak 2023 dönemine ait 9 aylık paylaşımları incelenmiş; hesapta, toplam 2046 tweetin paylaşıldığı tespit edilmiştir. Toplanan bu veriler, söylem analizi yönetimiyle çözümlenmiştir. Yazılı ve sözlü ifadelerde kullanılan dilin incelenmesine yönelik bir yöntem olan söylem analizi, günlük ifadelerde ve ideolojilerin yeniden üretiminde önemli rol oynadığı için uygun veri analiz yöntemi olarak düşünülmüştür.
Çalışma sonucunda; ‘nafaka mağduru’ olduğunu iddia eden kişilerin, bu iddialarını haklı gerekçelere dayandıramadığı görülmüştür. Bu çerçevede nafaka karşıtlarının, nafaka veren erkeklerle ilgili olarak dile getirdikleri ‘mağduriyet’ iddiasının, istatistiklerle desteklenmeden sunulduğunu, herhangi bir somut olay ya da uygulamaya dayandırılmadan dile getirildiğini ve bu konuda sadece kadınları suçlamakla yetinildiği söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk Nafakası, Yoksulluğun Kadınlaşması, Cinsiyete Dayalı İş Bölümü, Toplumsal Cinsiyet, Söylem

Kaynakça

• Acar Savran G (2018). Feminizm Yazıları Kuramdan Politikaya. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Acar Savran G (2012). İkinci Basıma Önsöz. İçinde: G Acar Savran ve N Tura Demiryontan (der), Kadının Görünmeyen Emeği, İstanbul: Yordam Kitap, 9-16.
• Akçabay F C (2019). Yoksulluk Nafakası Araştırması (Sosyo-Hukuki Bir İnceleme). Ankara: Şen Matbaa.
• Alan Sümer B (2019). Hayvan Etiğine Yönelik Felsefi Yaklaşımlar. İçinde: Z Karacagil ve A O Tiro (der), Current Debates on Social Sciences 2, Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 19-27.
• Bayraktar S (2011). Makbul Anneler Müstakbel Vatandaşlar. Ankara: Ayizi Kitap.
• Bora A (2012). Kadınların Sınıfı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bradshaw S ve Linneker B (2003). Challenging Women’s Poverty. London: Catholic Institute for International Relations.
• Buğra A (2005). Yoksulluk ve Sosyal Haklar. Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu.
• Buvinic M (1997). Women in Poverty: A New Global Underclass. Foreign Policy, 108, 38-53.
• Çoban Keneş H (2016). Metaforun Ayrımcı Hegemonyanın İnşasındaki Rolü: Suriyelilerin Haberleştirilmesinde Metafor Kullanımı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, (15)2, 253-280.
• Dedeoğlu S (2000). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği. Toplum ve Bilim, 86, 139-170.
• Ecevit Y (2020). Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çalışılabilir?. https://kadinsavunmasi.org/toplumsal-cinsiyetle-yoksulluk-iliskisi-nasil-kurulabilir-bu-iliski-nasil-calisilabilir-yildiz-ecevit/#more. Son erişim tarihi, 31/01/2023.
• Erikli S (2020). Çalışma Yaşamında Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığının Görünümü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 39-60.
• Eroğlu Ş (2020). Yoksulluk Nafakasında Yeni Yasal Düzenlemeye İhtiyaç Yoktur. İstanbul Barosu Kadın Hakları Merkezi Özel Yayını, 6-9.
• Erzene Bürgin D (2015). Ev Kadınlarının Siyasal katılımları ve Feminizm Anlayışları: İzmir Örneği. Kadın/Woman 2000, 16(1), 93-118.
• Gedik E (2020). Dünyada ve Türkiye’de Dijital Feminizm İncelemesi: Gençlerin Dijital Aktivizm Deneyimleri. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 5, 123-136.
• Gülbahar H (2022). Kadına Karşı Ekonomik Şiddet Bağlamında Nafaka Meselesi ve Diğer Bazı Hususlardaki Tartışmalar. https://esikplatform.net/kategori/nafaka-raporlar-arastirmalar/. Son erişim tarihi, 5/10/2022.
• Güneş F (2015). Toplumsal Yeniden Üretim ve Karşılığı Ödenmeyen Kadın Emeği. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 56, 2-9.
• Hartmann H (2006). Marksizm’le Feminizmin Mutsuz Evliliği. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Işık E ve Serdaroğlu U (2015). Kadın Emeği Feminist İktisadın Yol Haritası Üzerinden Bir Okuma. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 56, 6-14.
• Kıyan Z ve Kocager U (2020). Türkiye’de Twitter’ın Kamusal Tartışmalardaki Rolü Üzerine Bir Değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 34, 464-489.
• KONDA Yoksulluk Nafakası Dosyası. (2020). https://esikplatform.net/s/2547/i/Konda_Nafakasi_Arastirmasi.pdf. Son erişim tarihi, 5/10/2022.
• Kümbetoğlu B (2015). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. Mor Salkım Kadın Dayanışma Derneği “Nafaka Çalıştayı” Düzenledi. (2009). https://esikplatform.net/s/2547/i/Mor_Salkim_Dernegi_Nafaka_Calistayi.pdf. Son erişim tarihi, 5/10/2022.
• Memiş E ve Özay Ö (2011). Eviçi uğraşlardan iktisatta karşılıksız emeğe: Türkiye üzerine yapılan çalışmalara ilişkin bir değerlendirme. İçinde: S. Sancar (der), Birkaç Arpa Boyu…, 239-268.
• Moroğlu N (2020). Yoksulluk Nafakası Tartışmaları. İstanbul Barosu Kadın Hakları Merkezi Özel Yayını, 10-13.
• Özenoğlu A ve Ünal G (2015). Açlık ve Yoksulluğun Çocuklarda Saldırganlık ve Şiddet Davranışları ile İlişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 162-179.
• Özkaplan N (2009). Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi. Çalışma ve Toplum, 2(21), 15-23.
• Öztan E (2018). Neoliberalizmin Ev Hali: Türkiye’de Aile, Cinsellik ve Toplumsal Cinsiyet. İçinde: İ Akça vd. (der), “Yeni Türkiye”ye Varan Yol, İstanbul: İletişim: 243-260.
• Pekel E (2019). Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Kadının Çalışma Hayatındaki Konumu. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 5(1), 30-39.
• Peterson J (1987). The Feminization of Poverty. Journal of Economic Issues, 21(1), 329-337.
• Saygılıgil F ve Güliz S (2015). Kadınların Görünmeyen Emeği. İçinde: Ç Kağıtçıbaşı vd. (der), Kadın Odaklı, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 55-81.
• Sever M (2015). Kadınlık, annelik, gönüllü çocuksuzluk: Elisabeth Badinter’den Kadınlık mı Annelik mi?, Tina Miller’dan Annelik Duygusu: Mitler ve deneyimler ve Corinne Maier’den No Kid üzerinden bir karşılaştırmalı okuma çalışması. Fe Dergi, 7(2), 72-86.
• Soyseçkin İ (2015). Türkiye’de Kadın İstihdamı ve Sosyal Refah Uygulamaları. Mülkiye Dergisi, 39(3), 245-270.
• Şenel B (2017). “Biz Büyük Bir Aileyiz”: Türkiye’de Devlet Söyleminde ‘Makbul’ Kadınlık ve Aile. Mülkiye Dergisi, 41(2), 31-70.
• Şener Ü (2012). Kadın Yoksulluğu. Mülkiye Dergisi, 36(4): 51-67.
• Şenses F (2022). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TDK Sözlük. (2023). https://sozluk.gov.tr/. Son erişim tarihi, 28/01/2023.
• Toksöz, G (2016). Kadın’dan Aile’ye Geçiş AKP Döneminin İstihdam Politikalarının Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VIII Bildiriler, DİSK Yayınları 70: 111-121.
• Toksöz G (2012). Neoliberal Piyasa, Özel ve Kamusal Patriyarka Çıkmazında Kadın Emeği. İçinde: S Dedeoğlu ve A Y Elveren (der.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, İstanbul: İletişim Yayınları, 103-126.
• Toksöz G (2007). İşgücü Piyasasının Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Analizi ve Bölgeler Arası Dengesizlikler. Çalışma ve Toplum, 4(15), 57-79.
• TÜİK İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2021-45645. Son erişim tarihi, 1/03/2023.
• Türk Medeni Kanunu. (2001). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf. Son erişim tarihi, 1/03/2023.
• Ulusoy D ve Sosyalist Feminist Kolektif (2013). Kadınların Ücretli-Ücretsiz Emek Kıskacı: AKP’nin Aile Politikaları ve Yeni Muhafazakarlık. Başka Bir Aile Anlayışı Mümkün Mü?, 112-120.
• Ünlütürk Ulutaş Ç (2009). Yoksulluğun Kadınlaşması ve Görünmeyen Emek. Çalışma ve Toplum, 2(21): 25-40.
• van Dijk T A (2003). Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım. İçinde: B Çoban ve Z Özarslan (der), Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji, İstanbul: Su Yayınları, 13-112.
• van Dijk T A (2010). Söylem ve iktidar. İçinde: A Çavdar ve A B. Yıldırım (der), Nefret Suçları ve Nefret Söylemi, İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları, 9-41.
• Walby S (2014). Patriyarka Kuramı. Çev: Hülya Osmanağaoğlu. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yaman Öztürk M ve Dedeoğlu S (2010). Kapitalizm ve Ataerki İlişkisi Çerçevesinde Kadın Emeği. İçinde: M
• Yaman Öztürk ve S Dedeoğlu (der), Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, İstanbul: SAV Sosyal Araştırmalar Vakfı, 9 – 23.
• Yavuz İpekyüz F (2021). Sunuş. İçinde: A Pasinli ve H Demir (der), Nafaka Kararları Işığında Nafaka Araştırması Hukuki Bir İnceleme, Diyarbakır: Diyarbakır Barosu Kadın Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi, 10-13.
• Yükselbaba Ü (2013). AKP'nin Kadına Yönelik Söylem ve Politikaları: Neo-Liberalizm, Ilımlı İslam ve Kadın. Kadın/Woman 2000, 14(2).