Sosyal Belirleyiciler Ekseninde Sporun Değişen İmgeleri

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 37 - 45, 29.12.2016

Ali Osman Şallı , M. Tayfun Amman , Veysel Küçük

Öz

Modernleşme ve küresel iletişim, insan hayatındaki birçok yaşam alanının belirleyicisi konumuna gelmiştir. Bu durum siyasetten spora birçok alanda bireylerin zihinsel algılamasını da etkilemiştir. Araştırmanın amacı; yaş, cinsiyet ve eğitim düzeyi gibi toplumsal belirleyicilere göre bireylerin spor branşlarına bakış açısını tespit etmektir. Saha araştırmasına ışık tutmak için öncelikli olarak sporun tanımı ve işlevleri, modernleşme, imgenin kavramsal çerçevesi ve imge üretim dinamikleri ele alınarak incelenmiştir. Çalışmada 742 kişiye anket tekniği ile 15 soru yöneltilmiştir. Araştırma, kota örneklemesi ile İstanbul nüfus verileri esas alınarak seçilmiş, İstanbul’da yaşayan 20 yaş üzeri kadın ve erkek okur-yazar bireyler üzerinde yapılmıştır. Araştırmada, spor branşlarının imgelerinin birbirinden farklı olduğu, bu farklılığın yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve spora katılım durumuna göre değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Branşların toplumsal imgelerinin şekillenmesinde en çarpıcı özelliklerinin etkili olduğu görülmüştür. Kayak(%32) ve golf(%62) “sosyetik”; tenis(%38-%37), artistik patinaj(%24-%16) ve binicilik(%30-%26) “zevkli ve sosyetik”; judo(%36) ve taekwondo(%37) “tehlikeli”; boks(%53-%28) “tehlikeli ve saldırgan”; güreş(%24-%17) “tehlikeli ve saygın”; voleybol(%64-%17), yüzme(%56-%23) ve basketbol(%54-%16) “zevkli ve saygın”; futbol(%50), masa tenisi(%52), step aerobik fitness(%49) “zevkli”; aikido(%33) “savunma sporu”; artistik cimnastik(%29-%22) ise “zevkli ve çevik, kıvrak” bir spor olarak tespit edilmiştir. Basketbol(%54), futbol(%50), voleybol(%64), masa tenisi(%52) ve yüzme(%56) branşlarının “zevkli bir spor”, boksun(%53-%28) ise “tehlikeli ve saldırgan bir spor” olduğu hususunda toplumun ittifak ettiği, bu imgenin kuvvetli bir şekilde toplumda yerleştiği ve bu branşların toplumsal imgelerinin şekillenmesinde sosyal belirleyicilerin belirleyici olmadığı görülmüştür. Toplumda, spor branşlarının imgeleri sosyal belirleyicilere göre değişiklik gösterirken, bazı branşlarda ise sosyal belirleyicilerin etkili olmadığı, modern toplumu etkileyen dinamiklerin bu durumda etkili olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Spor branşları, toplumsal imge, sosyal belirleyiciler

Kaynakça

• Amman M.T., (2006). Kitle Sporunun Toplumsal Dinamikleri. Çamlıca Yayınları,İstanbul. s.13-43.
• Amman M. T. (2005). Küreselleşmenin Kültürel Boyutları ve Kırkpınar. I. Tarihi Kırkpınar Sempozyumu Bildirileri, Edirne, s. 213-217.
• Amman M.T. (2005). Kadın ve Spor. Morpa Kültür Yayınları Ltd.Şti, İstanbul.s.17-54.
• Aşçı, F. H., Koca, C., Bulgu, N. (2008). Türkiye’de Kadınların Fiziksel Aktiviteye Katılımlarının Toplumsal Sınıf ve Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Analizi: Fiziksel Aktiviteye Katılım Kadının Toplumsal Konumunu Güçlendirici Bir Etkiye Sahip Olabilir mi? (TÜBİTAK, Araştırma Projesi, No: 106K345), Ankara.
• Bourdieu, P., (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Cambridge: MA, Harvard University Press.
• Bourdieu, P., (1972). Outline of a Theory of Practice, Cambridge University Press, Cambridge. Bourdieu P., (1978). Sport and Social Class, Social Science Information, 17, 819-40.
• Bourdieu P., (2000). Televizyon Üzerine. Çev. Ilgaz T., Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s.92.
• Giddens A. (2005). Sosyoloji. Çev. Güzel C, Ayraç Yayınevi, Ankara, s.46.
• Karahüseyinoğlu M.F. (2007). Küreselleşme ve Geleneksel Türk Sporları. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor ABD, Doktora Tezi, İstanbul, s. 17-18, 28, 34-36, 38, 151167. (Danışman: Prof. Dr. M. Tayfun Amman)
• Karahüseyinoğlu M.F., (1998). Elazığ Kamuoyunun Spora Karşı ilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. F.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor ABD, Elazığ.
• Koca C., (2006). Beden Eğitimi ve Spor Alanında Toplumsal Cinsiyet İlişkileri, Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 17 (2), 81-99.
• Koca C., Bulgu N., (2005). Spor ve Toplumsal Cinsiyet: Genel Bir Bakış, Toplum ve Bilim, 103, 163-184.
• Swingewood A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. Çev. Akınhay O, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, s.9.
• Şallı A.O., Karahüseyinoğlu M.F., (2009). Küreselleşme ve Modern Sporların Gölgesinde Kırkpınar Yağlı Güreşleri, 5.Uluslararası Tarihi Kırkpınar Sempozyumu, s.3-7.