İstanbul’da Bir Sosyal Güvenlik Merkezi’nde Çalışan Beyaz Yakalılarda Olumsuz Davranışlara Maruziyet ve Tükenmişlik Düzeyinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 18 - 23, 28.04.2020

Alican Sarısaltık , Merve Kurnaz Ay , Seyhan Hıdıroğlu , Ceren Kübra Avcı Emre Koçak Buket Eryılmaz Betül Özpolat Goncagül Arslan Melda Karavuş

Öz

İş yeri zorbalığı; çalışanlar için pek çok olumsuz fiziksel ve duygusal problemlere yol açabilen sürekli ve tekrarlayıcı davranışlardır. Çalışanlar üzerinde iş yeri ile ilgili diğer tüm stres faktörlerinden daha yıkıcı sonuçlar ortaya çıkarabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada bir Sosyal Güvenlik Merkezi çalışanlarının iş yerinde olumsuz davranışlara maruziyet düzeyleri ve bunun tükenmişlik düzeyi üzerine etkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Kesitsel tipte olan bu çalışmanın evrenini toplam 350 kişiden oluşan İstanbul’daki bir Sosyal Güvenlik Merkezi çalışanları oluşturmaktadır. Çalışmada örneklem hesabı yapılmadan tüm evrene ulaşmak amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri katılımcılar tarafından Ocak-Şubat 2019 tarihlerinde doldurulan veri toplama formu ile elde edilmiştir. Veri toplama formunda; sosyodemografik özelliklerle ilgili sorular, iş yerinde maruz kalınan olumsuz eylemleri değerlendirmek için kullanılan İş Yeri Zorbalığı Ölçeği (İYZÖ) ve iş yeri ve meslek yaşamından kaynaklı tükenmişliğin değerlendirilmesi için kullanılan Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu (TÖ-KF) yer almaktaydı. Çalışmaya toplam 308 kişi (katılım oranı: %88) dahil oldu. Katılımcıların; %63.6’sı erkek, %68.2’si fakülte/yüksekokul mezunuydu. Eğitim seviyesindeki artış hem İYZÖ hem de TÖ-KF puanları ile birlikte anlamlı olarak artış göstermekteydi (sırasıyla p<0.001 ve p=0.004). Kadınların TÖ-KF puanları erkeklere göre anlamlı olarak daha yüksek bulundu (p<0.001). Çalışmamızda; katılımcıların İYZÖ puanları ile TÖ-KF puanları arasında pozitif yönde, orta düzeyde (Rho: 0.544) ve anlamlı (p<0.01) korelasyon saptandı.

Anahtar Kelimeler

İstismar, İş Yeri, Tükenmişlik, Zorbalık

Evaluation of Exposure to Negative Acts and Levels of Burnout among White Collar Employees in a Social Security Center in İstanbul

Öz

Workplace bullying is continuous and repetitive behavior that can lead to many negative physical and emotional consequences for employees. It is thought to be a problem that can cause more destructive consequences on employees than all other stress factors related to work. In this study, it is aimed to evaluate the levels of exposure to negative acts of and its effect on burnout level of employees in a Social Security Center. The population of this cross-sectional study consists of 350 people who work in a Social Security Center in Istanbul. The data of the study was obtained from a survey filled by the participants in January-February 2019. The survey includes questions about sociodemographic characteristics, the Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) which is used to assess damaging behaviors at work, and the Burnout Measure-Short Version (BMS) to measure burnout caused by workplace and professional life. A total of 308 people (participation rate: 88%) were included in the study. Most of the participants were male (63.6%) and faculty/college graduates (68.2%). The increase in the level of education significantly increased the NAQ-R and the BMS scores (p <0.001 and p=0.004 respectively). The BMS scores of women was significantly higher than that of men (p <0.001). In our study, a positive, moderate (Rho: 0.544) and significant (p <0.01) correlation was found between the participants' NAQ-R scores and BMS scores.

Anahtar Kelimeler

Abuse, Bullying, Burnout, Workplace

Kaynakça

• 1. Leymann H. Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and victims. 1990;5(2):119-26.
• 2. Zapf D, Gross C. Conflict escalation and coping with workplace bullying: A replication and extension. Eur J Work Organ Psychol. 2001;10(4):497-522.
• 3. Salin D. Ways of explaining workplace bullying: A review of enabling, motivating and precipitating structures and processes in the work environment. Hum Relat. 2003;56(10):1213-32.
• 4. Farmer D. Workplace Bullying: An increasing epidemic creating traumatic experiences for targets of workplace bullying. Int J Humanit Soc Sci. 2011;1(7):196-203.
• 5. Koonin M, Green TM. The emotionally abusive workplace. J Emot Abuse. 2007;4(3-4):71-9.
• 6. Leymann H. The content and development of mobbing at work. Eur J Work Organ Psychol. 1996;5(2):165-84.
• 7. Einarsen S, Hoel H, Cooper C. Bullying and emotional abuse in the workplace: International perspectives in research and practice: CRC Press; 2003.
• 8. Einarsen S, Matthiesen S, Skogstad A. Bullying, burnout and well-being among assistant nurses. J Occup Health Saf Aust N Z. 1998;14(6):563-8.
• 9. Mikkelsen EG, Einarsen S. Basic assumptions and symptoms of post-traumatic stress among victims of bullying at work. Eur J Work Organ Psychol. 2002;11(1):87-111. 10. Namie G. Workplace bullying: Escalated incivility. Ivey Business Journal. 2003;68(2):1-6.
• 11. Quine L. Workplace bullying in nurses. J Health Psychol. 2001;6(1):73-84.
• 12. Freudenberger HJ. Staff burn‐out. J Soc Issues. 1974;30(1):159-65.
• 13. Ginsburg SG. Problem of Burned Out Executive. Pers J. 1974;53(8):598-600.
• 14. Heinemann LV, Heinemann T. Burnout research: emergence and scientific investigation of a contested diagnosis. SAGE Open. 2017;7(1):1-12.
• 15. Maslach C, Leiter MP. Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry. 2016;15(2):103-11.
• 16. Einarsen S, Hoel H. The Negative Acts Questionnaire: Development, Validation and Revision of a Measure of Bullying at Work. 10th European Congress on Work and Organizational Psychology, Prague, 16-19 May 2001.
• 17. Aydın O, Öcel H. İşyeri zorbalığı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları. 2009;12(24):94-103.
• 18. Pines AM, Aronson E. Career burnout: Causes and cures. New York, NY, US: Free Press; 1988. xiv, 257-xiv, p.
• 19. Pines AM. The Burnout Measure, Short Version. Int J Stress Manag. 2005;12(1):78-88.
• 20. Tümkaya S, Sabahattin Ç, Çavuşoğlu I. Tükenmişlik Ölçeği Kısa Formu'nun Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Çukurova Üni. Sos. Bil. Ens. Derg. 2009;18(1):387-98.
• 21. Çapri B. Tükenmişlik ölçeği-kısa formu ile eş tükenmişlik ölçeği-kısa formu’nun türkçe uyarlaması ve psikoanalitik-varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013;13(3):1393-418.
• 22. Cemaloğlu N. Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacet Üniv Eğit Fak Derg. 2007;33(33):77-87.
• 23. Savaşan A, Özgür G. The relationship between personality characteristics and workplace bullying of nurses. J Psychiatric Nurs. 2018;9(1):29-35.
• 24. Tavşanlı NG, Türkmen SN, Es B. Hemşirelerin İşyeri Zorbalığına Maruz Kalma Durumları ve Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi. Sted. 2017;26(6):231-6.
• 25. Di Martino V, Hoel H, Cooper CL. Preventing violence and harassment in the workplace: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions; 2003. 26. Özen S. İşyerinde psikolojik şiddet ve nedenleri. İş,Güç, Endüstri İliş İnsan Kayn Derg. 2007;9(3):1-24.
• 27. Çarıkçı İH, Yavuz H. Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısı: Sağlık Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üni. Sos. Bil. Ens. Derg. 2009;(10):47-62.
• 28. Turhan M. The Relationship Between Mobbing Perception and Emotional Exhaustion of Secondary Teachers. Turkish J Edu Studies. 2014;1(3):63-86.
• 29. Pines AM, Yanai OY. Unconscious determinants of career choice and burnout: Theoretical model and counseling strategy. J Employ Couns. 2001;38(4):170-84.
• 30. Pines AM, Neal MB, Hammer LB, Icekson T. Job burnout and couple burnout in dual-earner couples in the sandwiched generation. Soc Psychol Q. 2011;74(4):361-86.
• 31. Sürgevil O, Fettahlıoğlu ÖO, Gücenmez S, Budak G, Budak G. Belediye çalışanlarının duygusal saldırıya uğrama ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Balıkesir Üni. Sos. Bil. Derg. 2007;17(1):36-58.
• 32. Arı GS, Bal EÇ. Tükenmişlik kavramı: Birey ve Örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üni. İİBF Derg. 2008;15(1):131-48.
• 33. Çimen M, Ergin C. Türk Silahlı Kuvvetleri sağlık personelinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Gulhane Med J. 2001;43(2):169-76.
• 34. Dikmetaş E, Top M, Ergin G. Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Turk Psikiyatri Derg. 2011;22(3):137-49.
• 35. Tanrıverdi H, Koçaslan G, Taştan NO. Psikolojik şiddet algısı, tükenmişlik sendromu ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Banka çalışanları üzerinde bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üni. İİBF Derg. 2018;25(1):113-31.