Pandemi Döneminin Yoksulluğa Etkisi ve Yoksulluğun Azaltılmasında Zekâtın Önemi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 207 - 221, 31.12.2021

Niyazi Gümüş

Öz

Konu ve Amaç: 2019 yılı sonlarında Çin’de başlayan ve halen de devam etmekte olan
Covid-19 salgını bütün dünyayı etkilediği gibi Türkiye’yi de olumsuz yönde
etkilemiştir. Küresel ticaret bu süreçten olumsuz etkilenmiş ve dünya ekonomileri
küçülmüştür. Dünyada ve Türkiye’de salgının kontrol altına alınması amacıyla alınan
tedbirler kapsamında bazı iş yerleri kapatılmış, buralarda çalışan birçok kişi işini
kaybetmiş ve gelir kaybına uğramıştır. Bu durum Türkiye’de yoksulluğun artmasına
neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı pandemi döneminde artan yoksulluğun
azaltılmasına katkı sunmaktır.
Yöntem: Çalışmamızda Covid-19 salgınının Türkiye’de yoksulluğun artmasına
etkileri ve yoksulluğun azaltılmasında zekâtın önemi araştırılmıştır. Çalışmada TÜİK
ve Dünya Bankası verilerinden istifade edilerek yoksulluğun boyutu incelenmiştir.
Bulgular: Pandemi döneminde yoksulluğun arttığı, gelir dağılımının yoksullar
aleyhine bozulduğu görülmüştür. Türkiye Cumhuriyeti bu sürecin etkilerini azaltmak
amacıyla bazı transferler yapmış olsa da bu harcamalar yoksulluğun azaltılmasında
ve gelir kaybının telafi edilmesinde yeterli olamamıştır. Bu nedenle ek kaynak olarak
2020 yılında 23.341 milyon $ olan zekât potansiyeli de dikkate alınmalıdır.
Sonuç: Devletin yapmış olduğu sosyal yardımlara mali bir ibadet olan ve yoksullukla
mücadelede önemli bir araç olan zekâtı da ekleyerek daha iyi sonuçlar edilmesi
mümkündür. Zekâttan maksimum fayda sağlamak için de zekâtın kurumsallaşmasının
önemi büyüktür.

Anahtar Kelimeler

İktisat, Yoksulluk, Yoksulluğun Azaltılması, Covid-19, Zekât.

The Effect of The Pandemic Period on Poverty and The Importance of Zakat in Reducing Poverty

Öz

Subject and Purpose: The Covid-19 epidemic, which started in China at the end of
2019 and still continues, has negatively affected Turkey as well as the whole world.
Global trade has been adversely affected by this process and world economies have
shrunk. Within the scope of the measures taken to control the epidemic in the world
and Turkey, some workplaces were closed, many people working in these places lost
their jobs and income. This situation has led to an increase in poverty in Turkey. This
study aims to contribute to the reduction of increasing poverty during the pandemic
period. Method: In our study, the effects of the Covid-19 epidemic on the increase in poverty
in Turkey and the importance of zakat in reducing poverty were investigated. In the
study, the extent of poverty was investigated by making use of the data of the Turkey
Statistical Institute and the World Bank
Results: During the pandemic period, it was observed that poverty increased, and
income distribution deteriorated to the detriment of the poor. Although the Republic
of Turkey made some transfer expenditures to reduce the effects of this process, these
expenditures were not sufficient to reduce poverty and to compensate for the loss of
income. Therefore, as an additional resource, the zakat potential of 23.341 million $
in 2020 should also be taken into account.
Conclusions: It is possible to achieve better results by adding zakat, which is financial
worship and an important tool in the fight against poverty, to the social assistance
provided by the state. The institutionalization of zakat is of great importance in order
to obtain maximum benefit from zakat.

Anahtar Kelimeler

Economy, Poverty, Poverty Reduction, Covid-19, Zakat

Kaynakça

• Arslan, İbrahim- Bayar, İlyas. “Covid-19 Salgını, Ekonomik Etkileri ve Küresel Ekonominin Geleceği”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, (2020), 87-104.
• Aydın, Ahmet – Öztürk, Şaban. “Türkiye’nin Yoksullukla Mücadelesinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının Rolü; Pandemi Dönemi Örneği”, Akademik İzdüşüm Dergisi, 6(1), (2021), 141-162.
• Balcı, Yusuf - Çetin, Güldenur. “Covid-19 Pandemi Sürecinin Türkiye’de İstihdama Etkileri ve Kamu Açısından Alınması Gereken Tedbirler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), (2020), 40-58.
• Boynukalın, Mehmet. “Zekâtın Toplanması ve Dağıtımı İlk Kurumsal Tecrübeler, Hulefa-i Raşidin Dönemi”, Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları, İstanbul: Ensar Neşriyat: İSAV, (2017), 91- 113.
• Çetin, Ensar. “Bir Sosyal Yardımlaşma Pratiği Olarak Askıda Kahve ve Sadaka Taşı”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı 41, (Mart-Nisan 2014), 85-96.
• Çetin, Gürel- Göktepe, Sevinç. “Covid-19 Pandemisinin Turizm Endüstrisi Üzerindeki Etkileri”, Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri, ed. Dilek Demirbaş, Veysel Bozkurt, Sayım Yorğun, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2020), 87-97.
• Duran, Mahmut Sami - Acar, Mustafa. “Bir Virüsün Dünyaya Etkileri: Covid-19 Pandemisinin Makroekonomik Etkileri”, International Journal of Social and Economic Sciences, 10(1), (2020), 54-67.
• Erkal, Mehmet. İlmihal I İman ve İbadetler, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, (2007).
• Euronews., “Oxfam: Koronavirüs Krizi Sonrası 4 Milyar İnsan Yoksul, 1 Milyar İnsan “Aşırı Yoksul” Kalabilir”, (Kerem Congar), 2020, (Erişim 12.09.2021) https://tr.euronews.com/2020/04/09/oxfam-koronavirus-krizi-sonras-4-milyar-insanyoksul-1-milyar-insan-as-r-yoksul-kalabilir.
• Forbes 2020, Erişim 18 Eylül 2021, https://www.brandingturkiye.com/forbes-turkiye-en-zengin-100- turk-listesi-2020/
• Forbes 2018, Erişim 18 Eylül 2021, https://www.dailysabah.com/economy/2018/03/02/forbesturkey-announces-countrys-100-richest-people
• Gümüş, Niyazi. Yoksulluğun Azaltılmasında Bir Çözüm Önerisi: Zekât Fonu Örneği, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Gümüş, Niyazi - Yardımcıoğlu, Fatih - Altıntaş, Nurullah. “The Role of Zakat Potential in Reducing Poverty in Turkey”, International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, (2019/2), 90-110.
• Gümüş, Niyazi - Salih Şimşek, Toplumda Zekât Bilincinin geliştirilmesinin Yoksulluğa Etkisi: Sakarya İli Araştırması, Sakarya İktisat Dergisi, 10(3), (2021), 240-256.
• Günay, Hacı Mehmet. “İbadet ve Müessese Olarak Zekât”, İstanbul Müftülüğü Din ve Hayat Dergisi, Sayı 29, (2016), 8-11.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek, Dâru’n-Neşr, Beyrut, (1990), 2/15.
• International Monetary Fund (IMF), “World Economic Outlook”, The Great Lokdown, Erişim 18 Eylül 2021, https://www.Imf.org/En/Publications/WEO/Issue/2020/04/14/ Weo-April-2020
• Kılıç, Ünal. “Hz. Peygamber Döneminde Zekât Uygulaması”, Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları, İSAV, İstanbul: Ensar Neşriyat, (2017), 45-64.
• Kur’an-ı Kerim Meali, çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 13. Baskı, 2007.
• Mahmut Sami Duran - Mustafa Acar, “Bir Virüsün Dünyaya Etkileri: Covid-19 Pandemisinin Makroekonomik Etkileri”, International Journal of Social and Economic Sciences, 10(1), (2020), 57-61.
• Marangozoğlu, İzzet. 1001 Hadis, İstanbul: Saadet Yayınları, (2005).
• Oral, İbrahim Orkun - Eroğlu Sevinç, Demet. “Covid-19 Eksenli Sağlık Krizinin Ekonomi Üzerindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme”, Journal of Management Theory and Pratices Research 1(1), (2020), 58-70.
• Oganisation for Economic Co-operation and Development (OECD), OECD Employment Outlook 2020, Paris: OECD Publishing, (2020).
• Özkan, Gizem. “Covid-19 Pandemisi ile Yoksulluğun Derinleşen Yüzü: Çalışan Yoksullar”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), (2021), 93-108.
• Rizvi, S. Ameenul Hasan. “Zakat: Its Places and Position in Islam”, The MWL Journal, 8(3), Makkah (January 1981).
• Saad, Ram Al Jaffri - Sawandı, Norfaiezah - Mohammad, Rayahu. “Zakat SurplusFunds Management”, International Journal of Economics and Financial, Vol 6, Spesial Issues (S7), (2016), 171-176.
• Serahsî, Şemsüleimme Ebû Bekir Muhammed (v. 483/1090), el-Mebsût, Dâru’l-marife, Beyrut (1993), II, 181.
• World Bank. “World Development Indicators” (2020). Erişim 20 Eylül 2021. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.DDAY?view=chart
• World Health Organization. “Who Coronavirus (Covid-19) Dashboard”. Erişim 17 Eylül 2021. https://covid19.who.int/
• Tabakoğlu, Ahmet - Turan, Melih. “Türkiye’de Zekât Potansiyelinin Yeniden Tespiti”, Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları, İstanbul: Ensar Neşriyat: İSAV, 2017), 899-936
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, “Sosyal Koruma Kalkanı” Erişim 20 Eylül 2021, https://www.aile.gov.tr/haberler/bakan-selcuk-sosyal-koruma-kalkani-kapsamindayaptigimiz-yardimlarin-tutari-45-5-milyar-liraya-yaklasti/
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (2021), “Covid-19”, Erişim 17 Eylül 2021. https://covid19.saglik.gov.tr/
• TRT Haber, “İhtiyaç Sahiplerine Yaklaşık 60 Milyar Lira Sosyal Destek Sağlandı” (Erişim 20 Eylül 2021). https://www.trthaber.com/haber/gundem/ihtiyac-sahiplerine-yaklasik-60-milyar-lirasosyal-destek-saglandi-620373.html
• TÜİK. “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması”, 2020. Erişim 20 Eylül 2021. https://data.tuik.gov.tr./Kategori/GetKategori?p=Gelir,-Yasam,-Tuketim-ve-Yoksulluk-107
• TÜİK. “Temel İşgücü Göstergeleri”. Erişim 20 Eylül 2021. https://data.tuik.gov.tr./Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108
• Yalçın, İsmail. “Malezya Kamusal Zekât Uygulaması Üzerine”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 20(2), (2016), 235-270.
• Yıldız, Kemal. “Zekâtın Mahiyeti ve Vergi İle Münasebeti”, İstanbul Müftülüğü Din ve Hayat Dergisi 29, (2016), 55-58.
• Yürekli, Sabahattin. “Çalışma Hayatında Koronavirüs (Covid-19) Sagınının Etkileri”, İstanbul Ticaret ÜniversitesiSosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Hukuk Özel Sayısı, Yıl 19, Sayı 38, (2020),34-61.