Bakara Sûresinin Seksen Birinci Ayeti Bağlamında Büyük Günah İşleyenlerin Cehenneme Girip Girmeyeceği Meselesi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 106 - 126, 30.06.2024

İsmail Karagöz

https://doi.org/10.5281/zenodo.12668057

Öz

Yerkürenin halifeleri ve en değerlileri olan insanlar, yüce Allah’ı bilmek, tanımak ve O’na ibadet etmek amacı ile yaratılmıştır. Bu görevini yerine getirebilmesi için iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırabilecek yetenek ve akıl verilmiş, bununla yetinilmemiş peygamber ve kitaplarla kendisine rehberlik edilmiş, dünyanı imtihan yeri oldu-ğu, hayatın bu hayattan ibaret olmadığı, bir gün kıyametin kopacağı, ölülerin diriltileceği, hesaba çekileceği, sonuçta müminlerin cennete, kâfirlerin cehenneme gideceği bildirilmiştir. Sınava tabi tutulan insanın özgür olma-sı gerekir. Yüce Allah da insanlara özgürlük vermiş, ibadet edip etmemekte ve kulluk görevlerini yerine getirip getirmemekte özgür bırakmıştır. Bu özgürlük içerisinde iman edenler de inkâr edenler de Allah ve peygamberin itaat edenler de isyan edenler de olagelmiştir. Yüce Allah, inkâr ve isyan edenlere, bu günahlarından kurtulmak için tövbe imkânı vermiştir. Kâfir insan, iman ederse mümin olur ve günahlarından kurtulur. Mümin insan, günah işler, sonra tövbe ederse günahından temizlenir. Mümin insanın namaz kılmamak gibi ilâhî bir emri yerine getirmez, haksız yere cana kıymak gibi bir yasağı işler ve tövbe etmeden ölürse ahirette cehennemle cezalandırı-lıp cezalandırılmayacağı, cezalandırılmak için cehenneme atılırsa burada sürekli kalıp kalmayacağı konusunda İslam âlimleri ihtilaf etmiştir. Kur’ân-ı Kerîm’de bu ihtilafa sebep olan ayetler vardır. Bu ayetlerde biri Bakara sûresinin 81’inci ayetidir. Bu ayette geçen “seyyie” ve “hatîe” kelimeleri şirk ve inkâr anlamına gelebileceği gibi herhangi bir büyük günah anlamına da gelebilir. Bu kelimelere Mutezile âlimleri büyük günah anlamı vermişler, büyük günah işleyen müminlerin tövbe etmeden ölürlerse ebedî cehennemde kalacaklarını savunmuştur. Buna karşılık Ehl-i Sünnet âlimleri, günahına tövbe etmeden ölen müminleri Allah’ın affedebileceği, affetmese bile mümini cehennemde sürekli bırakmayacağı, imanın mükâfatı olarak cennetine koyacağını savunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ayet, Seyyie, Hatîe, Şirk, Günah.

Kaynakça

• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câm’u’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981. Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît. Buyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2001.
• Ahmed, el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Beyhakî. Şu’abü’l-Îman. Bombay: Mektebetü'r-Rüşd, 2003.
• Cevzî, İbn Kayyım, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. Zâdü’l-Mesîr Fî ‘Ilmi’t-Tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
• Cevzî, İbn Kayyım, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr. Zâdü’l-Mesîr Fî ‘Ilmi’t-Tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
• Cezâirî Muhammed b. Abdilkādir b. Muhyiddîn el-Hasenî. Eyseru’t-Tefâsîr li Kelâmi’l-Aliyyi’l-Kebîr. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hıkem, 2003.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ebüssuûd el-‘Imâdî Muhammed b. Muhammed. İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsî’l-Arabî, ts. Ethem Ruhi Fığlalı. DİA. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Fâsî Sûfû, Ebû’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. el-Bahru’l-Medîd fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Kâhire: 1419.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Ya’kûb. Tenvîru’l-Mikbâs min Tefsîri İbn Abbas. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, ts. İbn Atiyye Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib. el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘ılmiyye, 1422.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm Suud: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1419.
• İbn Ebî Zemenîn, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîz. Kâhire: nâşir, el-Faruk el-Hadîse, 2002.
• İbn Hıbban, Muhammed. el-İhsân fî Tertîbi Sahîhi İbn Hıbban. Beyrut: Müessesetü'r-Risale, 1988.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, ts. İlyas Çelebi. DİA. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• İsfehânî, Ebû’l-Kâsım el-Huseyin b. Muhammed. Tefsîr. Tanta, 1999.
• Karagöz, İsmail, Kur’ân’ın Anlamı ve Tefsiri. Ankara: Kar, 2021.
• Karaman Hayretten ve diğerleri, Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. baskı, 2015.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru Kütübi’l-Mısrıyye, ts. Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünneti. Beyrut: Dâru Kütübi’l-‘Ilmiyye, 2005.
• Mekkî b. Ebû Tâlib, Ebû Muhammed, Hamûş b. Muhammed. el-Hidâye ilâ Bülûğu’n-Nihâye fî ‘Ilmi Me’âni’l-Kur’âr ve Tefsîrih. Mecm’ûatü’l-Kitâbi ve’s-Sünnet, 2028.
• Muhammed Sıddık Han. Fethu’l-Beyan fî Mekâsıdı’l-Kur’ân. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1992.
• Mükatil b. Süleyman. Tefsîr. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâs, 1423.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasan, Ali b. Muhammed. en-Nüketü ve’l-Uyûn. Beyrut: Dâru Kütübi’l-‘Ilmiyye, ts. Müslim b. el-Haccâc, Ebû’l-Huseyin el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Muhâsibî, Ebû Abdillah el-Hâris b. Esed, Fehmü’l-Kur’âni ve Me’ânîh. Beyrut: Dâru’l-Kindî,1398.
• Nesefî, Ebû’l-Berakât Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Râzî, Fahruddîn, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsîyyi, 1420. Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed. el-Keşfü ve’l-Beyân an Tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 2002.
• Semerkandî, Alâüddin Ali b. Yahyâ. el-Bahru’l-Ulûm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, thk, Mahmud Mataracı, ts. Sem’ânî, Ebû’l-Muzeffer Mansur b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’ân. Riyad: 1997.
• Süfyân b. Sa’îd es-Sevrî. Tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1983.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethu’l-Kadîr. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1414.
• Tabbâre, Afîf Abdülfettâh. el-Hatâyâ fî Nazari’l-İslam. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, ts. Hindî, Muhammed Tahir Sıddıkî. Mecme’u Bihâri’l-Envâr fî Garâibi’t-Tenzîli ve Letâifi’l-Ahbâr. Haydarabad: 1971.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-Beyân an Tefsîri Âyi’l-Kurân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, es-Sünen. İstanbul: Çağrı yayınları, 1982.
• Tûfî Necmüddîn er-Rabî’ Süleyman b. Abdülkavî. el-İşârâtü’l-İlahiyye ila’l-Mebâhısi’l-Usuliyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 2005.
• Vâhıdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed. el-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1405.
• Vâhıdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ahmed. Tefsîru’l-Basît. Suud: ‘Imâdetü’l-Bahsi’l-‘Ilmî, 1403.
• Yusuf Şevki Yavuz. DİA, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları,1994.
• Zeccâc, Ebû İshak, İbrahim b. Serî b. Sehl. Me’âni’l-Kur’ân ve İ’râbühû. Beyrut: Âlemü’l-Kütübi, 1988. Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki an gavâmizi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-arabiyyi, 3. baskı, 1407.