The Study Of The Effect Of I'râb (Inflections And Last Vowels) On The Meaning Of Verses Within The Scope Of Some Qur'an Translations

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 35 - 65, 30.08.2014

Mehmet Kaya

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.130233

Cited By: 2

Öz

Quran desires its readers make an effort to understand it. As a result of these efforts two methods has emerged in understanding of Quran. The first one is tafsers which handle verses with their possible meanings,the second is interpretations which mostly takes only one meaning from possible meanings of verses. For all the meaning methods the first tool that reader needs is Arabic language. In Arabic language there are different meanings because of irab, and this diversifies the meaning of verses. The situation is different in Meals (interpretations). In Meals, one or a few possible meanings can be reflected depending upon the preference of writer. In this study, we handle the reflections of irab in Meals that caused interpretation differentness which was pointed out in tafseers about a word or sentence in verses and.

Anahtar Kelimeler

Tafser (Glossary), Meal (Translation of Quran), Arabic Language, Irab, Choice

Bazı Meâller Çerçevesinde İ'râb Farklılıklarının Âyetlerin Anlamına Etkisi

Öz

Kur’an muhataplarından kendisinin anlaşılması hususunda çaba göstermelerini ister. Bu çabalar neticesinde Kur’ân’ı anlamada iki yöntem ortaya çıkmıştır. Birincisi âyetleri çeşitli yönlerden ele alan ve muhtemel manaların gözetildiği tefsirler. İkincisi ise âyetin muhtemel manalarından –çoğunlukla- sadece birine yer veren meâllerdir. Hangi anlama yöntemi olursa olsun muhatabın ihtiyaç duyduğu ilk malzeme Arap dilidir. Arap dilinde bir kelimenin i’râbı itibariyle birkaç ihtimali düşündürmesi, âyetin anlamının da çeşitlenmesine sebep olmaktadır. Meâllerde ise durum farklılık göstermektedir. Yazarının tercihine bağlı olarak bu vecihlerinden biri ya da birkaçı tercümeye yansıtılabilmektedir. Biz bu çalışmada, âyetteki bir kelime ya da cümle hakkında tefsirlerde belirtilen ve anlam farklılıklarına sebep olan i’râb vecihlerinin meâllerdeki yansımasını ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Meâl, Arap Dili, İ‘râb, Tercih

Kaynakça

• » Abdullah Süleyman Muhammed Edîb, et-Tevcîhu‘l-Lüğaviyyu ve‘n-Nahviyyu li‘l-Kırââti‘l- Kur‘âniyyeti fî tefsîri‘z-Zemahşerî, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Musul Ü. 2002.
• » Akk, Halid Abdurrahman, Usûl-ü Tefsir ve Kavâiduhû, Dımeşk, 2003.
• » Aydar, Hidayet, Kur‘ân-ı Kerîm‘in Tercümesi Meselesi, Kur‘ân Okulu Yay. İstanbul, 1996.
• » Aydın, İsmail, ―Kur‘ân‘la İlgili İlk Filolojik Çalışmaların Tefsir İlmi Açısından Değerlendirilmesi‖, Dinbilimleri Akademik Araştırma D., Cilt: 11, Sayı: 1, 2011.
• » Aydın, Muhammed, ―Kur‘ân Meâllerinde Bağlamındaki Tercüme Problemleri‖, Kur‘ân Mealleri Sempozyumu, (24-26 Nisan 2003, İzmir), Ankara 2007, ss. 285-308.
• » Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru‘t-Tenzîl ve Esrâru‘t- Te‘vîl, thk. Muhammed Abdurrahman Maraşlı, Dâr-u İhyâi‘t-Türâsi‘l-Arabî, Beyrut 1418.
• » Cündioğlu, Dücane, Kur‘ân Çevirilerinin Dünyası, Kaknüs Yay. İstanbul, 2005.
• » _____, ―Matbû Türkçe Kur‘ân Çevirileri ve Kur‘ân Çevirilerinde Yöntem Sorunu –Bir Giriş De- nemesi‖, II. Kur‘ân Sempozyumu, (4-5 Kasım 1995), Bilgi Vakfı, Ankara, 1996.
• » Durmuş, Zülfikar, ―Dilbilimsel Açıdan Meallere Eleştirel Bir Yaklaşım‖, Dinbilimleri Akademik Araştırma D., Cilt: 10, Sayı: 1, 2010, ss. 7-37.
• » Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali, el-Bahru‘l-Muhît fi‘t-Tefsîr, thk. Sıtkı Muhammed Cemîl, Dâru‘l-Fikr, Beyrut, 1420.
• » Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur‘ân Dili, Eser Kitabevi, İstanbul, trs.
• » Eren, Cüneyt, ―Kur‘ân Meâllerinde Nahiv Algılamalarından Kaynaklanan Hatalar (Kehf Sûresi 38. AyetiBağlamında), Dinbilimleri Akademik Araştırma D., Cilt, 7, Sayı: 3, 2007, ss. 51-57.
• » Esad Abdülhalim es-Sa‘dî, ―Eser-u Taaddüdi‘l-İ‘râb fî Tevessü‘il-Ma‘na ınde‘z-Zemahşerî fi‘l- Keşşâf‖, Mecelletü Câmiati‘l-Enbâr li‘l-Lüğât ve‘l-Âdâb 2001, Sayı: 4, ss. 184-229.
• » Gezer, Süleyman, Kur‘an‘ın Bilimsel Yorumu-Bir Zihniyet Tahlili, Ankara Okulu Yay. Ankara 2009.
• » Göktürk, Akşit, Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yay. İstanbul, 2000.
• » Gözübenli, Beşir, ―Temel Dini Kavramların Başka Dillere Aktarılması Problemi ve Meâller‖, Kur‘ân Mealleri Sempozyumu, İzmir, 2003, DİB Yay. Ankara, 2007, ss. 79-92.
• » Gündüzöz, Soner, ―Kur‘ân‘da Yerleşik Gramer Kurallarına Aykırı Dil Yapıları ve Kur‘ân‘ın Lehçe Haritası Üzerine Bir İnceleme I‖, OMÜ.İ.F.D., Yıl: 2, Sayı: 6, Samsun 2002, s. 77-94.
• » _____, ―Kur‘ân‘da Yerleşik Gramer Kurallarına Aykırı Dil Yapıları ve Kur‘ân‘ın Lehçe Haritası Üzerine Bir İnceleme II‖, OMÜ.İ.F.D., Yıl: 2, Sayı: 7, Samsun 2002, s. 121-140.
• » Güven, Mustafa, ―Kur'ân'ın Dili ve Anlatım Üslûbu Üzerine Bir Deneme‖, Hikmet Yurdu Cilt: 4, Sayı: 7,Temmuz-Aralık, 2011, ss. 135-151.
• » Hacımüftüoğlu, Halil, Kuran Tercümelerinde Yöntem Sorunu, İz, Yay., İstanbul, 2008.
• » Hedîl Muhammed Atiyye, Eser-ü İhtilâfi‘l-İ‘râb fî Tefsîri‘l-Kur‘ân,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazze İslam Ü. 2009.
• » İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdilhak b. Ğâlib, el-Muharraru‘l-Vecîz fî Tefsîri‘l-Kitâbi‘l-Azîz, thk. Abdüsselâm Abdü‘ş Şâfî Muhammed, Beyrut,1422.
• » İbn Kuteybe, Te‘vîl-ü Müşkili‘l-Kur‘ân, thk. Seyyid Ahmed Sakr, Kâhire, 2006.
• » Kaya, Mehmet, İ‘râb Değerlendirmelerinin Kur‘ân‘ın Anlaşılmasındaki Rolü -Zemahşerî Örneği-, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• » Kesler, Muhammed Fatih, “Kur‟ân Meâllerinde Gözardı Edilen Bazı Anlama Karînelerinin Tes- piti ve Yapılan Öneriler”,Kur‘ân Mealleri Sempozyumu, İzmir, 2003, DİB Yay. Ankara, 2007, ss. 457-469.
• » Kılıç, Sadık, Tarihsellik ve Akılcılık Bağlamında Kur'an'ı Anlama Sorunu, İhtar Yay. İstanbul 1999.
• » Mahmûd Hasan el-Câsim ―Esbabü‘t-Taaddüd fi‘t-Tahlîl-i‘n-Nahviyyi‖, Mecelletü‘l-Lüğatü'l- Arabi'l-Ürdünî 1424, Sayı: 66, s. 93-157.
• » Mekkî b. Ebî Tâlib el-Kaysî, Kitâb-u Müşkil-i İ‘râbi‘l-Kur‘ân, thk. Yasin Muhammed Sevvâd, Matbûât-u Mecme-i‘l-Lüğati‘-Arabiyye, Dımeşk, 1974.
• » Muhammed Hamâse Abdillatîf, ―Taaddüd-i Evcühi‘l-İ‘râb fi‘l-Cümleti‘l-Kur‘âniyyet-i –Esbâbuhû ve Delâletühû‖, Journal of Qur‘anic Studies, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 116-174.
• » Muhammed Hamîdullah, Kur‘ânı Kerîm Tarihi, Çev. Salih Tuğ, İFAV Yay. İstanbul, 1993.
• » Muhammed Tantâvî, Neş‘etü‘n-Nahv, Kâhire trs.
• » Muhyiddin ed-Dervîş, İ‘râbu‘l-Kur‘âni‘l-Kerîm ve Beyânuhû, Dâru‘l-Yemâme-Dâr-u İbn Kesîr, Beyrut, 2009.
• » Öztürk, Mustafa, Cumhuriyet Türkiyesi‘nde Meal ve Tefsirin Serencamı, Ankara Okulu Yay. An- kara, 2012.
• » Müsâid Müslim Abdullah, Gelişme Döneminde Tefsir, Çev. Muhammed Çelik, İstanbul 2006.
• » Nesefî, Ebu‘l-Berekât Abdullah b. Ahmed, Medâriku‘t-Tenzîl ve Hakâiku‘t-Te‘vîl, thk. Şeyh Zek- riyyâ Umeyrât, Beyrut, 2008.
• » Başkan, Ömer, ―Çevirinin Temel Nitelikleri Bağlamında Kur‘ân Çevirisinde Yöntem Sorunları Üzerine‖ Hitit Ü.İ.F.D., 2008/2, Cilt: 7, Sayı: 14, ss. 101-115.
• » Özbalıkçı, Mehmet Reşit, Kur'ân ve Hadisin Arap Gramerindeki Rolü, Akademi Yay., İzmir 2006.
• » Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer Hüseyn, Mefâtîhu‘l-Ğayb-Tefsîru‘l-Kebîr, Dâr-u İhyâ‘t- Türâsi‘l-Arabî, Beyrut, 1420.
• » Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, el-Mebsût, Dâru‘l-Marife, Beyrut, 1993.
• » Subh-i Sâlih, Mebâhis fî Ulûmi‘l-Kur‘ân, Dâru‘l-İlm li‘l-Melâyîn, Beyrut, 2007.
• » Suyûtî, Abdurrahman Celâleddin b. Ebîbekr, el-İktirâh fî İlm-i Usûli‘n-Nahv, thk.: Mahmud Sü- leyman Yâkut, Dâru‘l-Ma‘rifeti‘l-Câmiiyye, 2006.
• » Şatıbî, Ebû İshâk, el-Muvâfakât fi Usûli'ş-Şerîa, thk. Muhammed Abdülkâdir Fâdılî, Beyrut 2007.
• » Şerif Abdülkerim Muhammed en-Neccâr, ―Eseru‘l-Hilâfi‘n-Nahvî fî Tevcîhi Âyâti‘l-Kur‘âni‘l-Kerîm ale‘l-Hükmi‘l-Fıkhî‖ Ümmü‘l-Kurâ Ü D. 1427, Cilt: 18, Sayı: 38, s. 449-514.
• » Tahir Mahmûd Muhammed Yakub, Esbâbü‘l-Hata‘ fi‘t-Tefsîr, Dâr-ı İbni‘l-Cevzî, 1465.
• » Tayyâr, Musâid b. Süleymân, et-Tefsîru‘l-Lüğavîyyu li‘l-Kur‘âni‘l-Kerîm, Riyad, 1422.
• » Yakut, Ahmed Süleyman, Zâhiratü‘l-İ‘râb fî‘n-Nahvi‘l-Arabiyyi, İskenderiye, 1994.
• » Yâsir Muhammed Matrakçı, Eserü‘l-İhtilâf fî Evcühi‘l-İ‘râb fî Tefsîri‘l-Âyâti‘l-Kur‘âniyye, Dâru‘l- Beşâir, Sûriye, 2011.
• » Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim b. Seriyy b. Sehl, Me‘âni‘l-Kur‘ân ve İ‘râbuhû, thk. Abdulcelîl Abduh Çelebi, Beyrut, 1988.
• » Zemahşerî, Ebu‘l-Kâsım Cârullah Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf-ü an Hakâikı‘t-Tenzîl ve Uyûni‘l-Ekâvîl fî Vücûhi‘t-Te‘vîl, thk. Yûsuf el-Hammâdî, Mektebet-ü Mısr, Mısır, trs.
• » Zerkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü‘l-İrfân fî Ulûmi‘l-Kur‘ân, thk. Fevvâz Ahmed Zemerlî, Beyrut, 1995. Zerkeşî, Bedreddin, Muhammed b. Abdillah, el-Burhan fî Ulûmi'l-Kur'ân, thk. Muhammed Ebu‘l-Fadl İbrâhîm), Kâhire trs.