Hamawi’s Manuscript Called Ithâf al-azkiyâ bi tahqiqi mes’eleti ʻismat al-anbiyâ

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 7, 155 - 172, 30.06.2017

Necattin Hanay İsmail Bayer

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.331949

Öz

The issue of ismat al-anbiya (preservation of the Prophets from sin) is one of the subjects made its presence felt in the history of Islamic thought since the early periods. Shihabuddîn Ahmed b. Muhammed al-Hamawî’s (d. 1098/1687) manuscript called Ithâf al-azkiyâ bi tahqiqi mes’eleti ʻismat al-anbiyâ is one of the detach works in this field. The alleged idea of “some prophets committing sin sometimes” suggested by Muhtâr b. Mahmûd al-Zâhidî (d. 658/1260), one of the scholars of Mutazilî-Hanafî, drew a specific attention because this idea was mentioned in al-Ashbâh ve’n-nazâir, a significant work of Sunni-Hanafi world. The work in your hand presents the critical editon of the work and the examination as to the manuscript of Hamawi in which he discussed the relevant idea. The author assesses the concept of sin related to the subject under the classification of blasphemy, lie, and other sins and looks for a solution of the subject gradually by separating the sins into big or small, on purpose or by mistake, based on gloss or not, disgraceful/injuring the respectability or not, have a legal sanction or not, begun or continued, before or after revelation. In other words, on the way to the solution, a more concrete basis is formed on the practical responses of the mentioned idea.

Anahtar Kelimeler

Ismat al-Anbiya, al-Hamawi, Ithaf al-azkiya, al-Zahidi, Ibn Nujaim

Hamevî’nin İthâfü’l-Ezkiyâ Bi Tahkîki Mes’eleti ‘İsmeti’l-Enbiyâ Adlı Risalesi

Öz

İsmet-i enbiyâ (peygamberlerin günahtan korunmuşluğu) meselesi, İslam düşünce tarihinde erken dönemlerden itibaren varlığını hissettiren konulardan biridir. Şihabüddîn Ahmed b. Muhammed el-Hamevî’ye (ö. 1098/1687) ait İthâfü’l-ezkiyâ bi tahkîki mes’eleti ʻismeti’l-enbiyâ adlı risale, bu alandaki müstakil eserlerden biridir. Mutezilî-Hanefî âlimlerinden Muhtâr b. Mahmûd ez-Zâhidî (ö. 658/1260) tarafından nakledilen “bazı peygamberlerin bazen günah işledikleri”ne dair itikadî görüş, İbn Nüceym (ö. 970/1563) tarafından Sünnî-Hanefî dünyasının önemli eseri olan el-Eşbâh ve’n-nezâir’e taşınmış ve bu sebeple özel bir dikkat celp etmiştir. Elinizdeki çalışma, Hamevî’nin ilgili görüşü tartıştığı risalesine dair bir incelemeyi ve eserin tenkitli tahkikini sunmaktadır. Müellif konuyla ilgili günah kavramını küfür, yalan ve diğer günahlar tasnifi altında değerlendirmekte; yine günahları büyük ve küçük, kasten ve sehven, te’vîl hatasına dayanan ve dayanmayan, saygınlığı zedeleyen ve zedelemeyen, yasal yaptırımı olan ve olmayan, başlanılan veya devam ettirilen, vahiyden önce ve sonra ayırımına tabi tutarak konunun çözümüne adım adım gitmektedir. Diğer bir ifadeyle çözüme giden yolda, değinilen görüşün pratikteki karşılıkları üzerinden daha somut bir zemin oluşturulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İsmet-i Enbiyâ, el-Hamevî, İthafü’l-ezkiyâ, ez-Zâhidî, İbn Nüceym

Kaynakça

• Bulut, Mehmet, “İsmet”, DİA, İstanbul 2001, XXIII, 134-136.