The Critical Edition of Fourth Chapter on Discipline of Usûl of Mollah Husraw’s Nakdu’l-afkar fi raddi'l-anzar

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 211 - 238, 30.06.2019

Adel Abed

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.584414

Cited By: 1

Öz

In this research, we dealt with the section of fourth chapter of the book of Imam Mollah Husraw which includes the topics related to usul al-Fiqh and added a review. The book consists of questions and answers between Taftazani and his students and Mollah Husraw’s critics to them. Five copies were used during the investigation of the book including one which is in author’s handwriting. Due to its date and elaboration the author’s handwriting is selected as primary source and signified with ك. Studies that were quoted by the author were detected, verses and ahadith were shown. Non-famous individuals that were in the book were introduced, words and books that are in need of clarification were explained in footnotes and a bibliography was added for researchers who want to reach the sources. In the introduction section information related to the method of the study and the author is available.

Anahtar Kelimeler

Mollah Husraw, Naqd al-Afkar, Usûl al-Fiqh, Critical Edition, Discussions

الفصل الرابع فيما يتعلق بعلم الأصول من كتاب نقد الأفكار في رد الأنظار للإمام ملا خسرو

Öz

تناولت في هذا البحث، الفصل الرابع فيما يتعلق بعلم الأصول من كتاب نقد الأفكار في رد الأنظار للإمام ملا خسرو (رحمه الله) دراسة وتحقيق، وهو كتاب جرت فيه ردود ومساجلات بين علماء كبار كسعد الدين التفتازاني وتلامذته، ثم نقدها الملا خسرو، حيث حصلت على خمسة نسخ للمخطوطة وواحدة منها بخط المؤلف، و اعتمدت على النسخة الخطية الأولى والتي رمزت لها (ك) وجعلتها الأم؛ لأنها بخط المؤلف وأقدم، وأدق من الأخريات، أما البقية فهي لا تخلو من التصحيف، والتحريف، واستعنت بها في ضبط النص. عزوت الآراء إلى أصحابها. خرّجت الآيات القرآنية والأحاديث النبوية الشريفة مع بيان الحكم عليها من خلال أقوال العلماء في ضوء كتب التخريج المعتمدة. ترجمت لبعض الأعلام الوارد ذكرهم في المخطوطة بشيء يسير لمنع الإطالة، مع ذكر المصادر لمن أراد الرجوع إليها والتفصيل، كما بينت بعض المصطلحات، والمفردات، التي وردت. واستخدمت أيضا الترقيم الحديث والأقواس وقد بسطت القول في أنواع الأقواس المستخدمة في المنهجية.

Anahtar Kelimeler

نقد الأفكا, ملا خسرو, أصول الفقه, التحقيق, مناقشات

Molla Hüsrev'in Nakdu'l-efkâr fî reddi'l-enzâr Adlı Eserinin Usûl İlmiyle İlgili Dördüncü Bölümünün Tahkiki

Öz

Bu araştırmada, Molla Hüsrev'in Nakdu'l-Efkâr fî Reddi'l-Enzâr adlı eserinin dördüncü bölümünde Fıkıh usulü ile ilgili muhakeme ettiği konularla ilgili kısmın tahkiki yapılmış ve bir inceleme yazısı eklenmiştir. Eser et-Taftâzânî ve öğrencileri arasında geçen soru cevaplar ile Molla Hüsrev'in onlara yaptığı hakemliği içermektedir. Eserin tahkikinde, birisi müellif hattı olmak üzere toplam beş yazmadan faydalanılmıştır. Müellif nüshası en titiz ve en eski olduğundan esas alınmış ve ك remzi ile belirtilmiştir. Müellifin alıntı yaptığı eserlerin tespiti yapılmış, ayetler gösterilmiş ve hadisler tahriç edilmiştir. Eserde ismi geçen ve meşhur olmayan şahıslar tanıtılmış, açıklanması gereken kelimeler ve eserler dipnotta izah edilmiş, kaynaklara müracat etmek isteyen araştırmacılar için kaynakçaya yer verilmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın metodu ve yazar hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Molla Hüsrev, Nakdu’l-efkâr, Fıkıh Usulü, Tahkik, Münakaşalar

Kaynakça

• Abdulaziz b. İbrahim. ed-Delil ila’l-mutûni’l-ilmiyye. Riyad: Dâru’s-Sami’î li’n-neşri ve’tevzi‘, ts.
• Ahmed b. Hanbel. El-Musned. Thk. Şuayb el-Arnavut vd. 52 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 142/2001.
• Alauddin el-Buharî, Abdulaziz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfu’l-esrâr şerhu Usûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-kitabi’l-İslami, ts.
• el-Âmidî, Ebu’l-Hasan Seyiduddin Ali b. Ebî İlliyîn Muhammed b. Salim es-Sa’lebî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkam. 4 Cilt Thk. Abdurrazzak. Beyrut: Afifî, el-Mektebetü’l-İslamî, ts.
• el-Bağdadî, İsmail b. Muhammed Emin el-Babâni. Hediyyetü’l-ârifin esmâü’l-müellifin âsârü’l-musannifin. 2 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-türâsi’l-Arabî, 1951.
• el-Buharî, Muhammed b. İsmail Ebu Abdillah. el-Camiu’l-musnedu’s-sahîh Thk. Muhammed Züheyr b. Nasır en-Nasır. 9 Cilt. Medine: Dâru tevki’n-necât, 1422.
• Celaluddin es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebi Bekir. Esrâru tertîbi’l-Kur’an. Riyad: Dâru’l-fedile li’n-neşri ve’t-Tevzî‘, ts.
• Celaluddin es-Suyûtî, Abdurrahman b. Ebi Bekir. Nazmu’l-akayân fî a‘yani’l-a‘yan. Beyrut: el-Mektebetu’l-ilmiyye, ts.
• el-Cessas, Ahmed b. Ali b. Ebî Bekir er-Razî. el-Fusûl fî ilmi’l-usûl. 4 Cilt. Kuveyt: Vizaretü’l-Evkafi’l-Kuveytiyye, 1994.
• Ebu’l-Hasan el-Basrî, Ali b. Ebî Ferec b. Hasan Sadruddin. Muhtaruddin Ahmed. el-Hammasetü’l-Basrîyye. 2 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-kütüb, ts.
• Ebu’l-Huseyin el-Basrî, Muhammed b. Ali et-Tayyib el-Mu‘tezilî. el-Mu‘temed fî usûli’l-fıkh. Thk. Halil Lemîs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1403.
• el-Edirnevî, Ahmed b. Muhammed. Tabakâtü’l-müfessirîn. Suudi Arabistan: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 1997.
• Emir Paşa, Muhammed Emin b. Mahmud el-Buharî. Teysiru’t-tahrir. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1417/1996.
• el-Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. el-Menhûl min ta‘likâti’l-usûl. Thk. Muhammed Hasan Hitû. Beyrut: Dâru’l-fikri’l-muâsır, 1998.
• el-Gazzî, Takkiyyuddin b. Abdilkadir et-Temimî ed-Dârî. et-Tabakatü’s-seniyye fî teracimi’l-Hanefiyye. Thk. Abdulfettah Muhammed el-Hulî. 4 Cilt. Kahire: 1970.
• el-Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. el-Mustasfa. Thk. Muhammed Abdusselam Abdişşafî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
• İbnu Emir el-Hac, Şemsüddin Muhammed b. Muhammed Hanefî. et-Takrir ve’t-tahbir fî şerhi’t-Tahrir. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1996.
• İbnu Hacer el-Askalanî. Tebsıretü’l-müntebeh bi-tahriri’l-müştebeh. Thk. Muhammed Ali en-Neccâr. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-ilmiyye, ts.
• İbnu Hazm el-Endülüsî, Ebu Muhammed b. Ahmed b. Said el-Kurtubî ez-Zahirî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkam. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-hadîs, 1404.
• Hızanetü’t-Turâs. Fihrstu’l- mahtutât. İsdâru Merkezi’l-Melik Faysal, y.y., ts.
• İbnu’l-‘İmad, Abdulhay b. Ahmed ed-Dimaşkî. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâr-i men zeheb. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• İbnu Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. Sunenu İbn Mace. Thk. Muhammed Fuad Abdilbaki. 2 Cilt. Kahire: Dâru İhyai’l-kütübi’l-Arabiyye, ts.
• İbnu Kesir, Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer. Fedailü’l-Kur’an. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1416.
• İbnu Reşik el-Kayrevanî, Ebu Ali el-Hasan el-Ezdî. el-Umdetü fî mehâsini’ş-şiir ve âdâbih. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1404/1981.
• İbn Sina. eş-Şifa. 10 Cilt. İran: Mektebetu’l-Mera‘şî en-Necefî, ts.
• el-‘İcî, ‘Adudu’l-Millet-i ve’d-Dîn Abdurrahmân. Şerhu’l-udad. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2000.
• el-İsnevî, Abdurrahman b. el-Huseyn b. Ali. Nihâyetü’s-sûl şerhu Minhâci’l-usûl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Katip Çelebî, Hacı Halife Mustafa b. Abdillah. Keşfü’z-zunûn an esâmiyi’l-kütübi ve’l-fünun. 6 Cilt. Bağdad: Metebetu’l-müsennâ, 1941.
• Kehhâle, Ömer Rıza b. Muhammed Ragib b. Abdilgani ed-Dimaşkî. Mu‘cemu’l-müellifin.13 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-Müsennâ, ts.
• Lemin, Nâcî. Menhecü’l-bahs fi’t-türâsi’l-fıkhî. Mısır: Dâru’l-kelime, 2011.
• el-Mahbubî, Abdullah b. Mesud el-Buharî el-Hanefî. Tenkîhu’l-usûl fî ilmi’l-usûl. Thk. İbrahim el-Muhtar. Mısır el-Matbaatu’l-Muhammediyye et-ticariyye fi’l-Ezher eş-şerif 1356.
• Mâlik b. Enes, b. Mâlik b. Âmir el-Asbahî el-Medenî. el-Muvatta. Thk. Muhammed el-A‘zamî, 8 Cilt. Ebu Dabi: Musessesetu Zâid li’l-a‘mâli’l-hayriyye ve’l-insaniyye, 2004.
• el-Mervezî, Ebu’l-Muzaffer Mensur b. Muhammed b. Abdilcebbar. Kavâtıu‘l-edille fi’l-usûl. Thk. Muhammed Hasan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999/1418.
• Müslim, İbnu Haccâc en-Nisaburî. el-Cami’us-sahih. Thk. Muhammed Fuad Abdulbakî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-turâsi’l-‘Arabî, ts.
• en-Nesefî, Ebu’l-muîn. Tebsıretu’l-edille. Thk. Hüseyin Atay. 2 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.
• el-Pezdevî, Ekmeluddin el-Babertî. et-Takrir şerhu usûli fahri’l-İslam. No: 409. İstanbul: Ragip Paşa Kütüphanesi.
• el-Pezdevî, Ekmeluddin el-Babertî. Usûlü’l-Bezdevî (Kenzü’l-vusûl ilâ ma‘rifeti’l-usûl) Karaçi: Matbaatü Cavid, ts.
• er-Razî, Fahruddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer. el-Mahsûl. 6 Cilt. Thk. Tahâ Cabir el-Ulvânî. Müessesetü’r-risale, 1997.
• Safiyyuddin el-Bağdadî, Abdulmümin b. Abdilhak. Merâsıdu’l-itlâ‘ alâ esmâi’l-emkine ve’l-bikâ‘.3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1412.
• es-San’ânî, Ebu Bekir Abdu’r-Razzak b. Hümam b. Nafı‘ el-Humeyrî. el-Musannef. Thk. Habibu’r-Rahman el-A‘zamî. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-İslamî, 1403.
• es-Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl Şemsü’l-eimme. Usûlü’s-Serahsî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, ts.
• es-Sübkî, Takiyyu’d-din Ebu’l-Hasan Ali b. Abdi’l-Kafî b. Ali b. Temam b. Hamid b. Yahya ve oğlu, Tacüddin Ebu Nasr Abdulvehhab. el-İbhâc fî şerhi’l-Minhâc (el-müsemmâ Minhâcü’l-vüsûl ilâ ilmi’l-usûl li’l-Kadî el-Beydâvî). 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1416/1995.
• es-Sübkî, Tacüddin Abdulvehhab. Refu’l-hacib an Muhtasarı İbn Hacib. Thk. Ali Muavvad, Adil Ahmed Abdulmevcud. 4 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1999/1419.
• eş-Şafi’î, Ebu Abdillah Muhammed b. İdris. Müsnedü’ş-Şafiî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1400 h.
• eş-Şâşî, Nizâmüddin Ebu Ali Ahmed b. Muhammed b. İshâk. Usûlu’ş-Şâşî. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, ts.
• Şemsüddin el-İsfehanî, Mahmud b. Abdirrahman b. Ahmed Ebu’s-Senâ. Beyânü’l-muhtasar şerhu Muhtasarı İbn Hacib. Thk. Muhammed Mazher Bekâ. 3 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru’l-medenî, 1986.
• Şemsuddin es-Sehavî, Muhammed b. Abdirrahman b. Muhammed. ed-Dav’u’l-lami‘ li-ehli’l-karni’t-tasi‘. Beyrut: Mektebetü’l-hayat, ts.
• et-Taftâzânî, Saduddin Mesud b. Ömer. Şerhu’t-Telvîh ala’t-Tevzîh. Thk. Zekeriyya Umeyrât. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1996.
• et-Taftâzânî, Saduddin Mesud b. Ömer. Şerhu’t-Telvîh ala’t-Tevzîh. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu Sabîhi, ts.
• Taşköprizâde, Ahmed b. Mustafa Usamuddin. eş-Şekâiku’n-Nu‘mâniyye fî ulemâi’d-Devleti’l-Osmaniyye. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-Arabi, ts.
• Yakut el-Hamevî, Şihabüddin Ebu Abdullah. Mu‘cemu’l-buldân. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, 1995.
• Yakut el-Hamevî, Şihabüddin Ebu Abdullah. Mu‘cemü’l-üdebâ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Müsteşrik, ts.
• ez-Zerkeşî, Ebu Abdillah Bedruddin Muhammed b. Abdillah. el-Bahru’l-muhît fî usûli’l-fıkh. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübî, 1994.
• ez-Zerkeşî, Ebu Abdillah Bedruddin Muhammed b. Abdillah. el-Burhan fî ulûmi’l-Kur’an. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Daru İhyai’l-kütübi’l-Arabiyye, 1957.
• ez-Ziriklî, Hayruddin b. Muhmud b. Muhammed. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ilmi li’l-melâyîn, 2002.