Antonio Gramsci’nin ‘Hegemonya’ Kavramı Çerçevesinde Fetö’nün Kültürel Faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 165 - 183, 15.12.2021

Fatih Baş

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.1034495

Cited By: 1

Öz

Bu makalede; Gramsci’nin ‘hegemonya’ kavramı çerçevesinde Fetö’nün Türkiye’de devlet ve toplum üzerinde tam tahakküm kurabilmek için kültürel sahada yapmış olduğu faaliyetlere odaklanılmaktadır. Gramsci’de sivil toplum alanı üzerinden gerçekleşen hegemonya kültürel ve ideolojik araçlarla kendini var etmektedir. Dahası hegemonya baskı ve dayatmadan ziyade ikna etmeye odaklı bir benimsetme modeline dayanmaktadır. Terör örgütü olarak tanımlanan Fetö’nün faaliyet tarzı ve yapmış olduğu çeşitli organizasyonlar hegemonya kavramı çerçevesinde analiz edilmeye muhtaçtır. Bu doğrultuda öncelikle Gramsci’nin hegemonya kavramı ele alınmakta ve sivil topluma bakışı değerlendirilmektedir. Akabinde tarihsel olarak Fetö yapılanması genel hatlarıyla anlatılmaktadır. Fetö’nün kültürel faaliyetleri çeşitli başlıklar altında sosyolojik perspektifle ortaya konularak, sonuç kısmıyla makale tamamlanmaktadır. Çalışmada kısa bir literatür taraması yapılmakta ve konu ile ilgili varsa daha önceki benzer çalışmalar incelenmektedir. Gülenist hareketin daha çok siyasal, ekonomik ve bürokratik kurumlarla ilişkisinin ön plana çıkartılması, sivil toplum ile kültürel alandaki çalışmaların gözden kaçırılmasına neden olmaktadır. Hegemonya kavramı üzerinden örgütün kültürel bağlamda analiz edilmesi, çalışmaya özgün bir bakış açısı kazandırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Hegemonya, Fetö, Kültür, Toplum

Feto’s Cultural Actıvıtıes Wıthın The Frame of Antonıo Gramscı’s Hegemony Concept

Öz

This article, within the frame of Gramsci’s hegemony concept, focuses on activities of Feto, which was mostly in cultural field, for establishing complete domination on state and society in Turkey. Gramsci’s hegemony comes true over civil society and creates itself by cultural and ideological tools. Moreover, hegemony is a model that endures to persuade rather than oppressing and insisting. Acvities of Feto, which is defined as a terrorist group by the Turkish state, and several organizations are destitute to be analyzed through the hegemony concept. Thus, primarily Gramsci’s hegemony and civil society concepts are discussed. Then Feto’s organizational history is explained in general terms. Feto’s cultural activities are put forward under several titles with sociological perspective. A short literature review takes place in the study and the articles with similar topics to ours are examined briefly. Emphasizing the relationship of Gulenist movement with more political, economic and bureaucratic institutions causes the work in the field of civil society and culture to be overlooked. Analyzing the organization in the cultural context through the concept of hegemony brings a unique perspective to the study.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Hegemony, Feto, Culture, Society

Kaynakça

• Aka, Asiye. “Antonio Gramsci ve Hegemonik Okul”. Sosyal Bilimler Dergisi 12/21 (Haziran 2009), 329-338.
• Akkır, Ramazan. 17-25 Aralık’tan 15 Temmuz’a FETÖ. İstanbul: AZ Yayınları, 2016.
• Aksoy, İlhan - Can, Candaş. “Hegemonya ve Karşı Hegemonik Sızıntılar: Yeni Bir Kavramsallaştırma Denemesi”. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2/3 (Ekim 2016), 62-76.
• Akşam. “Kapatılan Üniversiteler Listesi” (08.09.2016) https://www.aksam.com.tr/guncel/kapatilan-universiteler-listesi/haber-535736
• Anadolu Ajansı. “Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Fetö’nün Faaliyetleri İçin Kullanılmış” (16.01.2018) https://www.aa..tr/tr/15-temcommuz-darbe-girisimi/gazeteciler-ve-yazarlar-vakfi-fetonun-faaliyetleri-icin-kullanilmis/1032409
• Aydın, Mehmet. “Türkiye’de Din-Devlet İlişkisi ve Laiklik”. Köprü Dergisi 51 (1995), 1-3.
• Bağla, Lusin. “Antonio Gramsci ve Aydınların Rolü Sorunu”. Birikim Dergisi 23 (1977), 84-92.
• Bank, Berker. “Gramsci’nin Devlet ve Hegemonya Kavramlarının Kuramsal Çözümlenmesi”. Sosyal Bilimler Dergisi 8/2 (2015), 1-39.
• Bayraklı, Enes - Ulutaş, Ufuk. Fetö’nün Anatomisi. İstanbul: SETA Yayınları, 2017.
• Büyükkara, Mehmet Ali vd. Gülen Yapılanması. İstanbul: İsam Yayınları, 2017.
• Çaylak, Âdem – Kaymal, Cansu. “Dinci Tekelcilik Olarak Radikalizm: Gülenist Hareketin Öteki Algısı Üzerinden Eleştirel Analizi”, ADAM Akademi Dergisi 9/2 (2019), 347-354.
• Çelik, Celaleddin. “Örgütlü Dini Gruplarda Hegemonik Dönüşüm: Nurculuktan Post-Nurculuğa, Cemaatten Örgüte Gülenist Yapının Sosyolojik Kodları”. İnsan & Toplum Dergisi 7/1 (2017), 25-68.
• Demir, Hilmi. Gülen Örgütü: Ezoterik Bir Kült Cemaatin Radikalleşmesi, Ankara: Ay Yayınları, 2017.
• Demir, Sertaç Timur - Çağlar, İsmail. Fetö’nün ve 15 Temmuz Darbe Girişiminin İletişim Stratejileri. İstanbul: SETA Yayınları, 2017.
• DİYKB, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı. Kendi Dilinden Fetö: Örgütlü Bir Din İstismarı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Döşkaya, Füsun. “Amerikan Board ve Fethullahçı Terör Örgütü”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 7/3 (Eylül 2020), 1431-1474.
• Haklı, Salih Zeki. “15 Temmuz Darbe Girişimini Bürokratik Cemaatçilik Üzerinden Anlamak”, Liberal Düşünce Dergisi 84 (Güz 2016), 19-33.
• Güman, Osman – Terzioğlu, Hülya. Dini İstismar Boyutuyla 15 Temmuz Darbe Girişiminin Arka Planı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Gürcan, Halil İbrahim. Medya ve İletişim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Gramsci, Antonio. Hapishane Defterleri. çev. Adnan Cemgil, İstanbul: Belge Yayınları, 2014.
• Maria Macciocchi. “Hegemonya, Tarihi Blok, Devlet”. çev. Şirin Tekeli Birikim Dergisi 26 (Nisan 1997), 41-66.
• Mardin, Şerif. Türkiye, İslam ve Sekülarizm. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Mardin, Şerif. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007.
• Marx, Karl - Engels, Friedric. Komünist Manifesto. çev. Olcay Göçmen vd. İstanbul: Yordam Yayıncılık, 2008.
• İGSB, İç Güvenlik Stratejileri Başkanlığı. FETÖ Fethullahçı Terör Örgütü. Ankara: İGSB Yayınları, 2019.
• Okur, Mehmet Akif. “Gramsci, Hox ve Hegemonya: Yerelden Küresele, İktidarın Sosyolojisi Üzerine”. Uluslararası İlişkiler Dergisi 12/46 (2015), 131-151.
• Özkan Erbay, Nur. Fethullahçı Terör Örgütü: Terörün Mesihi. Ankara: Elips Yayınları, 2020.
• Özkök, Ertuğrul. “Abant Platformundaki Ünlüler”. Hürriyet (07 Temmuz 1999) https://www.hurriyet.com.tr/ertugrul-ozkok-abant-platformundaki-unluler-39089857
• Özmen, Mevlüt. “McCemaat ve Yeni Dini Hareketten Terör Örgütüne: FETÖ”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi 13/49 (Aralık 2016).
• Öztürk, Mustafa. Din Sermayesinden İktidar Devşirmek: FETÖ, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Robinson, William. “Küresel Kapitalizm ve Ulusötesi Kapitalist Hegemonya”. çev. Erdem Türközü, Praksis Dergisi 8 (2002), 125-168.
• Sol Haber. “Abant Platformu Ne Tartıştı?” (13 Nisan 2012) https://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/abant-platformu-ne-tartisti-haberi-52624
• Şahin, Mehmet vd., Uluslararası Bir Tehdit Olarak FETÖ, (Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 2018).
• Taşkın, Yüksel. “Fethullah Gülen Portresi”. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 3/1 (Mayıs 2016), 90-115.
• Topaloğlu, Bekir. “Din Seçme Hürriyeti” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/ 322-325. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Tunç, Ahmet - Atılgan, Ali. “Paralel Devlet Yapılanmasının Kamu Kurumlarına Sirayeti ve Bürokratik Vesayet Darbesi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15 (Temmuz 2018), 79-104. Tümer, Günay - Küçük, Abdurrahman. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınları, 1997.
• Yıldırım, Ergün. Öznenin Ölümü: Bir Hareketin Anatomisi, İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.