The Tyranny of Normal in Postmodern Everyday Life

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 17, 177 - 198, 15.06.2022

Abdurrahman Yalçi

Öz

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Postmodernity, Everyday Life, Individual, Desire

Postmodern Gündelik Hayatta Normalin Zorbalığı

Öz

Sosyalizasyon sürecinde gündelik hayatın sahip olduğu normallik, bireyin edim-bilgisini düzenlediği bir ayna işlevi görmektedir. Bu bağlamda dinler, gündelik hayatı düzenlemeyi ve dolayısıyla normal olanı tanımlayabilmeyi amaç edinmekte; müminleri için bir rutin çerçevesi oluşturmak istemektedir. Fakat gündelik hayatın zaman ve mekân temelinde yaşadığı değişim, etkileşimin mahiyetini dönüştürmekte ve bireyin farklı gerçekliklere temasını olağan hale getirmektedir. Çoğul gerçeklikler içerisindeki bireyin biyografisi, gündelik deneyimler üzerinden şekillenmektedir. Söz konusu deneyimler bilince dâhil olmakta, bireye yönelim alanları için rasyonel bir zemin sunmaktadır. Bireysel bilginin merkezileştirildiği postmodern süreçle birlikte dinler, diğer tüm anlatılarla eşitlenmiş bir halde gündelik hayata katılmaktadır. Bireysel pratikleri meşrulaştıran kaynak yine bireyin kendisi olmakta; arzu, postmodern gündelik hayata gönüllü katılımı sağlamaktadır. Çalışmamızda postmodern gündelik hayatın imkân tanıdığı özgürlüğün kişilerarası boyutu ve arzu ile ilişkisinde din karşısındaki yapısal farklılığı ortaya konmaktadır. Tercih yapmak zorunda olan bireyin pratik bilincindeki düşünümsel boyut ön plana çıkarılarak normalin zorbalığı altında kavramsallaştırılmaktadır. Böylelikle eylemi bir onanmaya muhtaç bireyin değişen onay mercii vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Postmodernite, Gündelik Hayat, Birey, Arzu

Kaynakça

• Ahmed, Akbar S. Postmodernizm ve İslam. çev. O. Ç. Deniztekin. İstanbul: Cep Kitapları, 1995.
• Aktay, Yasin. “Postmodern Dünyada Din: Bir Anlatı mı, Tanrı’nın İntikamı mı?” Din Sosyolojisi. der. Y. Aktay - M. E. Köktaş. Ankara: Vadi Yayınları, 2007, 331-344.
• Arslan, Hüsamettin. “Postmodernite, Postmodernizm ve Türkiye”, J. W. Murphy. Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri. çev. H. Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000, 1-7.
• Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon. çev. O. Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2011.
• Bauman, Zygmunt. Cemaatler, Güvenli Olmayan Bir Dünyada Güvenlik Arayışı. çev. N. Soysal. İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Bauman, Zygmunt. Intimations of Postmodernity. London: Routledge, 1992.
• Bauman, Zygmunt. Özgürlük. çev. K. Eren. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Bauman, Zygmunt. Postmodern Etik. çev. A. Türker. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Bauman, Zygmunt. Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. çev. İ. Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Bauman, Zygmunt. Kimlik. çev. M. Hazır. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2019.
• Bauman, Zygmunt. Küreselleşme, Toplumsal Sonuçları. çev. A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Bauman, Zygmunt. Sosyolojik Düşünmek. çev. A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
• Bennett, Andy. Kültür ve Gündelik Hayat. çev. N. Tokdoğan - B. Şenel - U. Y. Kara. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2018.
• Berger, P. L. - Berger, B. - Kellner, H. Modernleşme ve Bilinç. çev. C. Cerit. İstanbul: Pınar Yayınları, 1985.
• Berger, P. L.-Luckmann, T. Gerçekliğin Sosyal İnşası, Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. çev. V. S. Öğütle. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008.
• Berger, P. L. - Luckmann, T. Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi. çev. M. D. Dereli. Ankara: Heretik Yayıncılık. 2015.
• Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye. çev. A. Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Berger, Peter L. Sosyolojiye Çağrı, Hümanist Bir Perspektif. çev. A. E. Koca. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Best, S. - Kellner, D. Postmodern Teori, Eleştirel Soruşturmalar. çev. M. Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Bewes, Timothy. Şeyleşme, Geç Kapitalizmde Endişe. çev. D. Soysal. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Bitirim Okmeydan, Selin. “Postmodern Kültürde Gözetim Toplumunun Dönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘Sinoptikon’ ve ‘Omniptikon’a”. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi. 8/30 (2017), 45-69.
• Blumer, Herbert. Symbolic Interactionism: Perspective and Method. Berkeley: University of California Press, 1986.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Chambers, Iain. Göç, Kültür, Kimlik. çev. İ. Türkmen-M. Beşikçi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
• Chaney, David. Yaşam Tarzları. çev. İrem Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi, 1999.
• Debord, Guy. Gösteri Toplumu. çev. A. Emekçi - O. Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Eagleton, Terry. “Milliyetçilik: İroni ve Bağlılık”. Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın. T. Eagleton - F. Jameson-E. Said. çev. Ş. Kaya. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1993. 23-39.
• Featherstone, Mike. Consumer Culture and Postmodernism. London: SAGE Publications, 2007.
• Festinger, Leon. A Theory of Cognitive Dissonance. California: Stanford University Press, 1962.
• Flanagan, Kieran. Teolojideki Sosyoloji, Düşünümsellik ve İnanç. çev. E. Ataseven. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
• Funk, Rainer. Ben ve Biz, Postmodern İnsanın Analizi. çev. Ç. Tanyeri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2013.
• Gardiner, Michael. Gündelik Hayat Eleştirileri. çev. D. Özçetin - B. Taşdemir - B. Özçetin. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2016.
• Giddens, Anthony. Modernite ve Bireysel-Kimlik, Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. çev. Ü. Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları, 2019.
• Giddens, Anthony. Ulus-Devlet ve Şiddet. çev. C. Atay. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2008.
• Goffman, Erving. Damga, Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. çev. Ş. Geniş - L.Ünsaldı - N. Ağırnaslı. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2018.
• Goffman, Erving. Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. çev. B. Cezar. İstanbul: Metis Yayınları, 2018.
• Gottdiener, Mark. Postmodern Göstergeler, Maddi Kültür ve Postmodern Yaşam Biçimleri. çev. E. Cengiz - H. Gür - A. Nur. Ankara: İmge Kitabevi, 2005.
• Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. E. Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• Habermas, Jürgen. İletişimsel Eylem Kuramı. çev. M. Tüzel. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
• Hardt, M. - Negri, A. İmparatorluk. çev. A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Heller, Agnes. Everyday Life. London: Routledge & Kegan Paul, 1984.
• Hewitt, J. P. - Shulman, D. Benlik ve Toplum. çev. ed. B. Aktaş. İstanbul: Bilge Kültür-Sanat Yayınları, 2019.
• Horkheimer, M. - Adorno, T. W. Aydınlanmanın Diyalektiği, Felsefi Fragmanlar. çev. N. Ülner - E. Öztarhan Karadoğan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2014.
• Jameson, Fredric. Postmodernizm, Ya Da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. çev. N. Plümer - A. Gölcü. Ankara: Nirengi Kitap, 2011.
• Jenkins, Richard. Bir Kavramın Anatomisi: Sosyal Kimlik. çev. G. Bostancı. İstanbul: Everest Yayınları, 2016.
• Kaya, İrfan. “Temsilci Düşüncenin Hegemonik Unsurları: Şeyleşme, Sömürgecilik ve Kültürelcilik”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 24/2, (2020), 933-949.
• Lacan, Jacques. Psikanalizin Dört Temel Kavramı. çev. N. Erdem. İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
• Laing, Ronald David. Bölünmüş Benlik. çev. E. Akça. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2015.
• Lefebvre, Henri. Modern Dünyada Gündelik Hayat. çev. I. Gürbüz. İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
• Leibniz, G.W. Monadoloji. çev. D. Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Lingis, Alphonso. Ortak Bir Şeyleri Olmayanların Ortaklığı. çev. T. Birkan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Lyotard, Jean - François. Postmodern Durum. çev. İ. Birkan. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2013.
• Marcuse, Herbert. Tek-Boyutlu İnsan. çev. A. Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 1990.
• Mead, George Herbert. Zihin, Benlik ve Toplum. çev. Y. Erdem. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2017.
• Murphy, John W. Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri. çev. H. Arslan. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.
• Schütz, Alfred. Fenomenoloji ve Toplumsal İlişkiler. çev. A. Akan, S. Kesikoğlu. Ankara: Heretik Yayıncılık, 2018.
• Simmel, Georg. Modern Kültürde Çatışma. çev. T. Bora - N. Kalaycı - E. Gen. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
• Sztompka, Piotr. “The Focus on Everyday Life: a New Turn in Sociology”. European Review. 16/1 (2008), 1-15.
• Şişman, Nazife. Emanetten Mülke, Kadın Bedeninin Yeniden İnşası. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Taylor, Charles. Benliğin Kaynakları, Modern Kimliğin İnşası. çev. S. A. Baş-B. Baş. İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Tekin, Mustafa. “Türkiye Toplumunun Dinî Hayatında Postmodern Tezahürler”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 25, (2011), 5-28.
• Thompson, John B. Medya ve Modernite. çev. S. Öztürk. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2019.
• Yalçi, Abdurrahman. Gündelik Hayat, Bireysel Kimlik ve Din: Türkiye’de Başörtüsünü Çıkaran Kadınlar Örneği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Zizek, S.-Gunjevic, B. Acı Çeken Tanrı, Kıyameti Tersyüz Etmek. çev. A. Çiltepe. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2013.