ANATOMİ EĞİTİM MATERYALLERİNE 1931’DEN BİR ÖRNEK: MÜKEMMEL VÜCUDUBEŞER HARİTASI

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 52 - 61, 01.08.2015

Perihan Elif Ekmekçi , Berna Arda

Öz

1 Anatomi bilimi tarih boyunca farklı evrelerden geçmiş, çağlar boyunca kimi zaman hayvanlarda yapılan diseksiyonlardan edinilen bulguların insana uyarlanması ile kimi zaman ölü mahkûmların bedenlerinin üzerinde yapılan çalışmalarla gelişmiştir. Avrupa’da Rönesans ile insan bedeninde diseksiyonun serbest bırakılması ile anatomide hızlı bir gelişme kaydedilmiştir. Avrupa’daki gelişmeler, ülkemizde birkaç yüzyıl gecikmeli olarak yansıma bulmuş ve ancak 1841’de Tıbbiye-i Adliye-i Şahane’de diseksiyon uygulamaları başlamıştır. Bin dokuz yüz otuz üçteki üniversite reformundan sonra tıp fakültelerinde diseksiyona dayalı modern anatomi eğitimi uygulanır olmuştur. “Mükemmel Vücudübeşer Haritası”, 1931’de İstanbul’da basılmıştır. Temelde biri metin diğeri görsel olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. İlk dört sayfa, görsellerdeki anatomik yapıların adlarına ayrılmıştır. Arka kapak sayfasının ön yüzünde oluşturulan bir cep içine görsel materyal yerleştirilmiştir. Görsel materyalde en altta kas iskelet sistemine ait temel bir çizim bulunmaktadır. Bu seviyenin üzerine organ ve dokular transvers düzlemdeki konumlarına göre sıralanmıştır. Görselde numaralarla gösterilmiş olan anatomik yapıların adları, metin bölümünde Osmanlıca, Türkçe ve Fransızca olarak üç sütun halinde yazılmıştır. Bazı anatomik yapıların Türkçe karşılıklarının boş bırakılması o dönemde henüz anatomi terminolojisinin tam olarak yerleşmediğini ve tıp dilinde Osmanlıca ve Fransızcanın daha yaygın olduğunu düşündürmektedir. Eserin yazarı ve görselin çizerleri bilinmemektedir. Eser sağlık eğitimi görenlerin anatomi alanında temel bilgi edinmesini sağlamaya yönelik olarak hazırlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Anatomi, Anatomi Tarihi, Diseksiyon, Anatomi Eğitimi

An Example of Anatomy Education Materials from 1931: Excellent Human Body Map

Öz

Throughout the history science of Anatomy passed through various phases and flourished by adapting the findings of animal dissections to humans and dissections on bodies of dead criminals. During Renaissance science of anatomy improved with the liberalization of dissection on human body. However this progress echoed with a delay of few centuries in our country. In 1841 dissection on human body initiated in Tıbbiye-i Adliye-i Şahane and modern anatomy education evolved with the university reform in 1933. “Mükemmel Vücudübeşer Haritası” (Perfect Human Body Map) was published in 1931 in Istanbul. It consists of a text and a visual section. The first four pages are allocated to the names of the anatomic structures shown in the visuals. The visuals are secured in a tiny pocket located on the front side of the back cover page. There is a drawing of basic bones and muscles of human body at the first level of the visual. Over this level, tissues and organs are located depending on their position in transvers plane. The anatomic structures are numbered in the visuals and their names are stated in the text section in three languages; Ottoman, Turkish and French. The absence of some Turkish terminology indicates the dominancy of Ottoman and French in medical literature at the time. The author and the illustrator of the work are not known. The work is structured to give basic anatomy knowledge to people who are having education in health sciences.

Anahtar Kelimeler

Anatomy, History of Anatomy, Dissection, Anatomy training

Kaynakça

• Kurt E, Yurdakul SE, Ataç A. An overwiew of the Technologies used for anatomy education in terms of medical history. Procedia – Socialand Behavioral Sciences 2013; 103: 109 – 115.
• Gürbüz H, Karlıkaya E, Mesut R. Kadavra bağışı üzerine görüşler. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2004; 12:234-241.
• Malomo AO, Idowu OE, Osuragwu FC. Lessons from the history: Human anatomy, from the origin to the Renaissance. Int. J. Morphol. 2006; 24(1):99-204.
• Özmakas Y. Bergamalı Galenos. Bilim ve Teknik 1993; 768-769.
• Şehsuvaroğlu BN. Bizde anatomi öğretimine dair. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1952; 15 (1): 365-412.
• Ulucam E, Gökçe N, Mesut R. Turkish anatomy education from the foundation of the first medical school to today. JISHIM 2003; 2: 50-52.
• Turamanlar O, Özen OA, Akçer S, Toktaş M. Modern anatominin kurucularından Hasan Mazhar Paşa. Kocatepe Tıp Dergisi. 2012;13: 123-128.
• Kahya E. Bizde diseksiyon ne zaman ve nasıl başladı. Belleten 1979; 172:739-755.
• Çıkmaz S, Mesut R. Anatomi terimlerine önerilmiş Türkçe karşılıklarındaki yabancı kökenli terimlerin analizi. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2008;15 (3) 175-179.