Şamanizm’de Hastalık Kavramı ve Tedavi Yaklaşımları

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 19 - 24, 01.04.2016

Müge Demir

Öz

Kökeni çok eski tarihlere uzandığı düşünülen ve dünyanın pek çok bölgesinde varlığını sürdüren Şamanizm evreni ve yaşamı anlamlandırmak üzere oluşturulmuş büyük bir sistemdir. Şamanizm’de dünyada meydana gelen iklimsel, ekonomik ve biyolojik tüm sorunlar ruhlar dünyasının müdahalesi olarak açıklanır. Bu bağlamda sağlık ve hastalık kavramları da ruhlarla bağlantılıdır.Makalenin giriş bölümünde çok kısa olarak Şamanizm hakkında genel bilgi verilip, tartışmalı konu başlıklarına değinilecektir. Daha sonra hastalık kavramı, nedenleri ile birlikte tedavi yaklaşımlarından bahsedilecektir. Bu makalenin temel amacı Şamanizm’in Anadolu’daki yansımaları doğrultusunda, varlığını hala sürdürdüğü gerçeğinden hareketle, bilimsel dayanakları olmadığı için ciddiye alınmayan, aynı zamanda hastanın istismarına ve zarar görmesine neden olacak uygulamaların kökenlerinin ne denli kadim olduğunu vurgulamaktır. Halk hekimliği içinde yaşayan Şamanizm’in uzantısı bu tür uygulamaların kadim köklerini ortaya koymak, anlaşılmalarını kolaylaştıracaktır. Ayrıca hastaya zarar verebilecek nitelikte olan uygulamaların ayıklanması mümkün olabilecektir. Hastasını anlayan hekim ile hastası arasında güven ilişkisi daha kolay kurulacaktır

Anahtar Kelimeler

Şamanizm, Tıp Tarihi, Geleneksel Tıp, Hastalık

Concepts of Disease and Therapeutic Approaches in Shamanism

Öz

Shamanism, which is thought to have its origin in ancient
history and which continues its existence in many regions
around the world is a system formed with the purpose
of explaining the meaning of the universe and the life. In
shamanism, all environmental, economic and biological
problems occurring in the world are explained as the
interference of the spiritual world. In this regard, concepts
of health and illness are connected to the spirits as well.
In the introduction chapter of the article, an outline of
shamanism will be given briefly and contradictive topics
will be mentioned. Afterwards, concept of health and
disease and treatment approaches will be discussed with
the reasons. Main purpose of this article is to emphasize
how ancient the roots of the therapeutic applications which
are not taken seriously as they have no scientific basis
and which would cause the patient to be exploited and to
get harmed are, considering the fact that shamanism still
continues its existence in accordance with its reflections in
Anatolia. Revealing the ancient roots of such therapeutic
applications which are the extensions of shamanism living
within folk medicine would make it easier to understand
them. Furthermore, it would be possible to sort out
the applications which might have the characteristics of
damaging the patient. It will be easier to establish a trust
relationship between the physicians who understand their
patients and their patients

Anahtar Kelimeler

Shamanism, History of Medicine, Traditional Medicine, Disease.

Kaynakça

• Hoppal M. Avrasya’da Şamanlar. 2. Baskı. İstanbul:Yapı Kredi Yayınları; 2014. s: 63-71.
• Çoruh E. Schamanen- Seldschuken- Osmanen- Gülhane und Haydarpaşa Vorund Frühgeschichte der Türkischen Hochschulmedizinunterbesonderen Berücksichtigungdes Bonner Chirurgen Robert Rieder Pascha [doktora tezi]. Bavyera: Julius- Maximillians Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2009. s: 2-9.
• Pratt C. An Encyclopedia of Shamanism. 1. Ed.New York: The Rosen Publishing Group; 2007. s: vi-xxv.
• Perrin M. Şamanizm. 6. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları; 2013. s:12-93.
• T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu- Türk Dil Kurumu; TDK [güncelleme 05.01.2012; erişim tarihi: 03.2015]. Link: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts.
• Eliade M. Şamanizm. 3. Baskı. Ankara: İmge Yayınevi; 2014. s: 17-325.
• RouxJP. Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm. 1. Baskı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi; 1999. s: 28.
• Bayat F. Türk Kültüründe Kadın Şaman. 1. Baskı. Ankara: Ötüken Neşriyat; 2010. s: 21-169.
• Bayat AH.Tıp Tarihi. 1. Baskı. İzmir: Sade Matbaa; 2003. s: 203.
• Gömeç Ş. Şamanizm ve Eski Türk Dini. 2. Baskı. Ankara: Berikan Yayınevi; 2011. s: 61-66.
• İzgi C. Şamanizm. Lokman Hekim Journal. 2012;2(1): 31-38.
• Şener C. Şamanizm Türkler’in İslamiyet’ten Önceki Dini. 14. Baskı. İstanbul: Etik Yayınları; 2010. s:128-145.
• Ögel B. Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar) I. Cilt. 6. Baskı.Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları (VII. Dizi-sayı 1025); 2014.s: 34.
• Çavdar CA. Günümüz Türk Halk Hekimliğinde İslâm Öncesi Türk Tıbbının İzleri. I. Türk Tıp Tarihi Kongresi-Kongreye Sunulan Bildiriler;198817-19 Şubat; İstanbul, Türkiye. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih
• Kurumu Yayınları (VII. Dizi—Sa. 131) Türk Tarih Kurumu Basımevi; 1992. s: 309-313.
• Öngel G. Denizli Halk Hekimliğinde Ocaklar [Yüksek Lisans Tezi].Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı; 1997. s: 73-77.
• Işık A. Türk Kültüründe Ateş ve Ocak ile İlgili İnanışlar[yüksek lisans tezi]. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Halk Bilimi Bilim Dalı; 2004. s: 81-84.
• Uyar A. Halk Hekimliği Kapsamında Yozgat Ocakları [Yüksek Lisans Tezi].Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı; 2013. s: 77-78.