Doğum Eylemi Sırasında Yapılan Geleneksel Uygulamalar

Yıl 2011, Lokman Hekim Journal 2011; Supplement, 29 - 30, 01.09.2011

Gülay Yıldırım , Safiye Ağapınar

Öz

Giriş ve amaç: İnsan hayatının önemli geçiş dönemlerinden biri olan doğum eylemi geleneksel kültürümüz- den etkilenen bir kavramdır.Yaşamın başlangıcını oluşturan doğum üzerine, pek çok gelenek ve inanış bulun- maktadır. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008 verilerine göre Türkiye’de evde doğum oranı % 10,3 dür. Bu doğumların % 8,7’si geleneksel ebe veya akraba/arkadaş tarafından yaptırıldığına göre geleneksel ebeler halen var olduğundan yola çıkarak araştırmamız; Sivas’taki geleneksel ebelerin doğum eylemi sırasında doğumu kolaylaştırmak amacıyla yaptıkları geleneksel yöntemleri ve onlardan doğum yardımı alan kadınların deneyimlerini derlemeyi amaçlamaktadır. Bu derleme kapsamında veriler, bazı bölgelerimizde halen devam eden geleneksel doğum yardımı ile ilgili bilgilerin öğrenilmesi, kayıt oluşturulması ve aileye sunulacak sağlık hizmetlerinde geleneksel uygulamaların tanınması amacıyla kaleme alınmıştır. Birey ve yöntem: Bilgi derlemesi yaparken önce ebelerden doğum yardımı almış kişilerle görüşülmüş daha sonra onlardan ebelerin adresleri alınarak ebelerle yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Görüşme yaptığımız kişilerin toplam sayısı yedidir. Bunlardan beşi geleneksel ebeye doğum yaptıranlar, ikisi geleneksel ebedir. Araştırmada veriler iki ayrı form ile toplanmıştır. Birinci form; sosyo-demografik bilgileri sorgulamaktadır. İkin- ci form; araştırmacılar tarafından oluşturulan doğuma nasıl karar verildiğini, doğumun kolay olmasını sağla- maya yönelik geleneksel yöntemlerin neler olduğunu ve bu uygulamaları nereden öğrendiklerini sorgulayan açık uçlu bir bilgi formudur. Toplanan veriler geçmiş ve şu andaki durumlarla karşılaştırma yapılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya konu edilen iki ebe, Sivas’ta yaklaşık 25 yıldır ara ebelik yapan, her ikisi de 80 yaşında, okuryazarlığı olmayan, müstakil evlerinde oturan, gelir düzeyleri kendilerine göre dar gelir düzeyli olan ve sundukları doğum yardımı karşılığında maddi kazanç elde etmeyen kişilerdir. Ebelerin doğumu kolaylaştırmak için kullandıkları yöntemler şu şekildedir; ebenin doğum yapacak kadının karnını ovalaması, sakruma baskı uygulaması, doğum yapacak kadını gezdirmesi, perineyi genişletmek için zeytinyağı kullanması, doğum ağrıları başladığı zaman kadın ile beraber dua etmesi, tereyağı pekmez karışımı, süt veya dut suyu karışımının doğum yapan kadına içirilmesi. Doğum eylemi sırasında yapılan diğer uygulamaları aşağıdaki gibi sıralamak olanaklı- dır: Doğum yapar yapmaz kanamanın azalması için kadının höllük üzerine yatırılması, çay ve şerbet içirilmesi, bebeğin doğum pozisyonunda anormallik olduğu durumda kadının ellerinin üzerinde yürütülmesi, kadının karnını ovaladıktan sonra ayaklarını duvara doğru kaldırıp sık sık tutup sallamaları, mahremiyeti koruma ile ilgili olarak odaya kendisine yardımcı olacak kişiler dışında kimsenin alınmaması, iç çamaşırının içine doğu- mu yaptırarak mahremiyeti koruduklarını ifade etmeleri, doğumu yerde dizlerine oturtarak yüz yüze iletişim olmadan yaptırılması, tüm doğum boyunca çıplak elle muayenenin yapılması ve doğumun da çıplak elle yap- tırılması, doğum korkuları olan kadına dua okumasının söylenmesi, karnından muayene esnasında bebeğin hareket etmesinin canlı olduğunun anlaşılması, sancılar sıklaştığında ıkınması gerektiği konusunda uyarılarda bulunulmasıdır. Plasenta ve göbek kordonuyla ilgili olarak; temiz bir jilet yardımı ile göbek kordonunu kestikle- rini ve yorgan ipi ile bağladıklarını, plasentayı çıkarmak için herhangi bir müdahalede bulunmadıklarını plasen- tanın kendiliğinden çıktığını belirtmişlerdir. Ölü doğumda plasentayı yaktıklarını bu şekilde bebeğin yeniden canlanacağına inandıklarını ifade etmişlerdir. Sonuç: Geleneksel ebeler Hipokratik anlayışa uygun; ampirik ve rasyonel yönleri ağır basan bir yaklaşım be- nimsemiş olmakla birlikte, yaşadıkları dönemin ve bölgenin majik-mistik yönelişlerinin de etkisi altında kalmış bir kişilerdir. Bununla birlikte eldivensiz vajinal muayene, kanaması olan doğum yapmış kadına höllük uygula- ması, yeni doğan bebeğin göbeğine höllük uygulaması, anne ve bebek sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir

Anahtar Kelimeler

Doğum, Uygulama, Geleneksel

Traditional Applications During Birth

Öz

Introduction and Objective: Labour which is one of the most important transitionak periods in human life,is
aterm being effected by our traditional culture.There are a lot of beliefs and traditions about this term.
According to the parameters of TNSA 2008,the rate of home birth is %10.3. 8.7%of those births are delivered
at home by the help pf relatives/friends or traditional midwives.So,our research aims to compile the experience of the women who get help from midwives and their methods in Sivas.
These parameters have been written out to learn the traditional methods of birth help and register them.
Individual and Method: In this research,the people who get help from midwives were interviewed and then
those midwives were found and asked the details of those traditional homebirths.There are 7 people in these
research.2 of them are midwives and the rest of them are the women who got help from them during birth.
The parameters were gathered by two different forms.The first examines the social demographic facts.The
second one is an open ended info form which questions what the traditional methods devoted to provide an
easy labour and where they come from.The parameters were analyzed comparing the past and the present
events.
Findings: The miswives in this research are both eighty years old,illiterate women who have small incomes
have been midwives for 25 yars.They do not get money for their help.The methods are described below:
Sacrum is put pressure and the pregnant woman is taken a walk and calmed down by prayers,some olive oil
is used to enlarge the prineum,she drinks a mixture including mulberry syrup and milk.
The other implementations are given below:
Woman lies down on some dry earth to reduce blooding,drinks tea or sherbet.And if there is a problem during the labour,she crawls.Midwives rub her belly,lift her legs and shake tekem quickly.And nobody enters
the room and she isnt allowed to put off her underware to save the privacy.She knees down and gives birth
without face to face communication.Beside these,the midwives dont use surgical gloves and they say to the
prregnant woman to strain.They cut the navel string with a clean razor blade and tie it up with yarn.They do
not do anything to remove the placenta,because this precess happens itself. If baby is born dead midwives
burn the placenta as they believe that it has rebirth in this way.
Conclusion: Traditional midwives embrace an hippocratic,emprical and rationalistic perception and also they
are affected by the magic and mystical beliefs of their own period.However,vaginal consultation and dry earth
implementation can be very dangerous for mother and baby.

Anahtar Kelimeler

Birth, Application, Traditional