Türkiye’de Hospiz Bakım Sisteminin Kurulması için Bir Model Önerisi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 464 - 474, 30.09.2022

Nuray Demirci Güngördü , Çağatay Üstün

https://doi.org/10.31020/mutftd.1149671

Cited By: 1

Öz

Hastalığının son evresinde olduğu öngörülen hastalar ve onların yakınları, hospiz olarak bilinen kurumlarda çok disiplinli bir ekip tarafından takip edilmeye ihtiyaç duyarlar.
Bu derlemenin amacı son yıllarda dünyada ve ülkemizde etik bir sorun haline gelen prognozu ümitsiz hastaların ölüme yaklaşması ve ötanaziye alternatif bir yöntem olarak benimsenen hospiz kurumsallaşması ile ilgili ülkemizin sosyo-kültürel yapısına özgü bir model önerisi sunmaktır.
Türkiye için hospiz modeli önerisi çalışması bir doktora tezi kapsamında gerçekleştirildi. Kronik seyirli, prognozu ümitsiz bir hastalık neticesinde hastalığının son evresinde olduğu düşünülen hastalar için kullanılan onurlu ölme hakkı ifadesi bir taraftan ötanazi ile eşleştirilirken diğer yandan hastaya tıbbi bakım ve özenin üst düzeyde sunulması şeklinde algılanmaktadır. Bu çalışmada ölümün doğal sürecinde hasta ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini koruma, kabullenilen ölümü insanca yaşama ve ölümden sonra yas sürecinde hasta yakınlarına gerekli fizyolojik ve psikososyal desteği sağlamak felsefesiyle kurulmuş hospiz kuruluşlarının Almanya’daki bazı örnekleri incelenerek, ülkemize özgü bir hospiz modeli önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hospiz, bakım sistemi, Almanya, Türkiye, model önerisi

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi

Proje Numarası

2014-TIP-007

Teşekkür

Ege Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonuna ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Bilimsel Araştırma Projeleri Alt Komisyonuna projemize verdikleri destek nedeniyle teşekkür ederiz.

A Model Proposal for Establishing a Hospice Care System in Turkey

Öz

Patients who are predicted to be in the last stage of their disease and their relatives need to be followed by a multidisciplinary team in institutions known as hospices.
The aim of this review is to present a model proposal specific to the socio-cultural structure of our country regarding the approach of death of patients with hopeless prognosis, which has become an ethical problem in the world and in our country in recent years, and the institutionalization of the hospice, which has been adopted as an alternative method to euthanasia.
The hospice model proposal study for Turkey was carried out within the scope of a doctoral thesis. In this study, some examples of hospice organizations in Germany, which were established with the philosophy of protecting the quality of life of patients and their relatives in the natural process of death, living the accepted death in a humane way, and providing the necessary physiological and psychosocial support to the relatives of the patients in the mourning process after death, were examined and a hospice model specific to our country was proposed.

Anahtar Kelimeler

Hospice, Germany, Turkey, Model Proposal

Proje Numarası

2014-TIP-007

Kaynakça

• 1. Aydoğan F, Uygun K. Kanser Hastalarında Palyatif Tedaviler. Klinik Gelişim 2011; 24: 4-9.
• 2. Hui D, et al. Concepts and definitions for “supportive care,” “best supportive care,” “palliative care,” and “hospice care” in the published literature, dictionaries, and textbooks. Support Care Cancer 2013; 21(3): 659-685.
• 3. Rome RB. The role of palliative care at the end of life. The Ochsner Journal 2011; 11:348-352.
• 4. Currow DC, Agar MR, Phillips JL. Role of hospice care at the end of life for people with cancer. J Clin Oncol 2020; 20;38(9):937-943.
• 5. Moore AR, Bastian RG, Apenteng BA. Communication within hospice ınterdisciplinary teams: A narrative review. Am J Hosp Palliat Care 2016; 33(10):996-1012.
• 6. Dying in America: Improving quality and honoring ındividual preferences near the end of life. [Internet] Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285676/ Erişim Tarihi: 22.07.2022.
• 7. End of life and hospice care. [Internet] Available from: https://www.takingcharge.csh.umn.edu/end-life-and-hospice-care. Erişim Tarihi: 22.07.2022.
• 8. Kavşur Z, Sevimli E. Türkiye’deki Palyatif Bakım Hizmetlerinin Bazı Gelişmiş Ülkeler ile Karşılaştırılması. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2020; 2(4), 715-730.
• 9. Aygencel G, Türkoğlu M. Bir Dahili Yoğun Bakım Ünitesindeki Terminal Dönem Hastaların Genel Özellikleri ve Maliyetleri. Yoğun Bakım Derg 2014; 5:1-4.
• 10. Karaoren G ve ark. Hospice Units as a requirement for terminal stage patients in need of intensive care in Turkey. Int J Clin Exp Med 2016; 9(7):14907-14912.
• 11. Durmaz N, Öztelcan Gündüz B, Ataş E. Evaluation of the need for hospital-based pediatric palliative care in a single center. J Health Sci Med 2022; 5(3): 809-814.
• 12. Kart L ve ark. Yoğun Bakım Ünitesinde Yatan Son Dönem Hastaların Değerlendirilmesi. Selçuk Üniv Tıp Derg 2011;27(3):146-148.
• 13. Üstün Ç, Demirci N. Yaşam Desteğini Sonlandırmak Etik Bir İkilem Olabilir mi? “Sam Schmid Olgusu” ve Hospiz. Fasikül Aylık Hukuk Dergisi 2012; 4(35):5-7.
• 14. TC Resmi Gazete (1982) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 20 Ekim 1982. Sayı: 17844.
• 15. TC Resmi Gazete (1998) Hasta Hakları Yönetmeliği 01 Ağustos1998. Sayı: 23420- Değişiklik: Resmi Gazete-16 Ocak 2019. Sayı:30657.
• 16. Üstün Ç, Demirci N. Hospiz Kavramına Etik Bir Bakış. Fasikül Aylık Hukuk Dergisi 2012; 4(34):21-22.
• 17. Sucaklı MH. Ölmekte Olan Hasta ve Yaşam Sonu Bakım. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care (TJFMPC) 2013;7(3):52-57.
• 18. Kanser öcü değildir tedavisi mümkündür. [Internet]. Erişim Adresi: https://www.sozcu.com.tr/2015/gundem/kanser-ocu-degildir-tedavisi-mumkundur-950651/ Erişim Tarihi: 20.07.2022.
• 19. Lizbon Bildirgesi (1981). [Internet]. Erişim Adresi: http://hastahakki.org/lizbon-bildirgesi-1981/ Erişim Tarihi: 20.07.2022.
• 20. Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi’nin Gözden Geçirilmiş Şekli. [Internet]. Erişim Adresi: http://www.saglikhakki.org/bali1.htm Erişim Tarihi: 20.07.2022.
• 21. Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam 1994). [Internet]. Erişim Adresi:https://istanbulism.saglik.gov.tr/Eklenti/27596/0/amsterdambildirgesi1994pdf.pdf?_tag1=CBEABCEE221081BD5FAE7148AEAD37936885CF3F Erişim Tarihi: 20.07.2022.
• 22. 2 nd Global Summit of National Hospice and Palliative Care Associations Declaration on Hospice and Palliative Care March 2005, Korea.
• 23. Elbol Z, Özkul Z. Hospis ve Palyatif Bakıma Dair Mart 2005 Kore Bildirgesi. Derleyen Centel N. Hukuk ve Etik Boyutuyla Ötanazi. İstanbul: On iki Levha Yayıncılık A.Ş. Yayın No: 213; 2011: 393-396.
• 24. Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. Kanun No. 5013, Kabul Tarihi: 3.1202013
• 25. Kocabaş F, Kol E. Almanya ve Türkiye’de Karşılaştırmalı Olarak Bakım Hizmetleri: Türkiye’de Bakım Sigortası Kurulmasına Yönelik Bir Öneri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2020; 20(4), 283-310.
• 26. Seyyar A. Engelli ve Yaşlı Hizmetlerinde Sosyal Bakım. Yenilenmiş 3. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları; 2013.
• 27. Hekimler A. Yaşlılara Yönelik Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Bakım Sigortası: Federal Almanya Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED) 2017; 3(2): 235-243.
• 28. Namal A. Ölmekte olanın hakları. Terminal Dönemde Çocuk: Etik Sorunlar. Yayınlayanlar: Namal A, Öncel Ö. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2006. s:23.
• 29. Namal A. Hospice: Bir Kurumun Değil Bir Yaklaşımın Adı. [Internet]. Erişim Adresi: http://www.hubam.hacettepe.edu.tr/ekler/pdf/yasam_sonu/Namal_yasam_sonu.pdf Erişim Tarihi: 15.07.2022.
• 30. Rudbruch L. White paper on standards and norms for hospice and palliative care in Europe: Part 1. European Journal of Palliative Care 2010; 17(1):22-33.
• 31. Ramsay J E. White Paper: Planning, Design, and Construction of Cost Effective Inpatient Hospice Facilities. [Internet]. Available from: http://www.gmka.com/Images/userfiles/Inpatient%20Hospice%20White%20 Paper%20(Rev.%205)%20-%20Undated.pdf Erişim Tarihi: 01.09.2022.
• 32. Walker A, Breitsameter C. Conflicts and conflict regulation in hospices: nurses’ perspectives. Results of a qualitative study in three German hospices. Med Health Care and Philos 2013;16:709-718.
• 33. Walker, A, Breitsameter, C. Ethical decision-making in hospice care. Nursing Ethics 2014;1-10.
• 34. Wysong PR, Driver E. Patients’ perceptions of nurses’ skill. Critical Care Nurse 2009;29:24-37.
• 35. Davis LA. A phenomenological study of patient expectations concerning nursing care. Holist Nurs Pract 2005;19:126-33.
• 36. Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. [Internet]. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200821-7.htm [Erişim Tarihi: 02.09.2022]
• 37. Kutlu L ve ark. Bir Yoğun Bakım Ünitesinde Hemşire İhtiyacının Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;1: 57-73.
• 38. Chen L, et al. Nurses’ knowledge, attitudes, and willingness to practice hospice care: An analysis of influencing factors. PLoS ONE 2022; 17(2): e0259647.
• 39. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilgi Sistemi. [Internet]. Erişim Adresi: https://ebs.pusula.pau.edu.tr/bilgigoster/Ders.aspx?lng=1&dzy=3&br=19&bl=44&pr=15&dm=797&ps=3&dk=145212&ds=0 Erişim Tarihi: 02.09.2022.
• 40. Anadolu Üniversitesi Müzik Terapisi Programı (Tezsiz YL). [Internet]. Erişim Adresi: https://www.anadolu.edu.tr/akademik/enstituler/2098/muzik-terapisi-programi-tezsiz-yl/program-profili Erişim Tarihi: 02.09.2022.
• 41. Ein stationäres Hospiz – auch bei uns? Was man für die Errichtung wissen muss 3. aktualisierte Auflage 2018. [Internet]. Adresse Zugreifen: https://ha-iv.drs.de/fileadmin/user_files/119/Dokumente/Konzepte_ab_2017/Hospiz_web_kor3.pdf Erişim Tarihi: 02.09.2022.
• 42. Chung K, Burke SC. Characteristics of hospice patients utilizing hospice facilities. Am J Hosp Palliat Care 2013; 30(7): 640-647.
• 43. Sozialgesetzbuch (SGB) Fünftes Buch (V) § 39a Stationäre und ambulante Hospizleistungen. [Internet]. Adresse Zugreifen: https://www.gesetze-im-internet.de/sgb_5/__39a.html Erişim Tarihi: 02.09.2022.