Türkiye’de Yaşayan Bireylerin COVID-19 Hastalığı ve Aşılanmaya İlişkin Yaklaşımları

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 719 - 733, 28.09.2023

Gülay Börekçi , Bahar Uluca , Yasemin Güven , Ezgi Önen Efecan , Şeyma Akbulut , Sümbüle Köksoy Vayısoğlu , Emine Öncü , Maile Kaya , Başak Dülger , Gizem Yeter , Mualla Yılmaz

https://doi.org/10.31020/mutftd.1252400

Öz

Amaç: Bu çalışmada Türkiye’de yaşayan bireylerin COVID-19 hastalığı ve aşılanmaya ilişkin yaklaşımlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma Türkiye’de yaşayan 18-90 yaş arası web2 teknolojilerini kullanabilen 550 kişi ile online anket kullanılarak yapılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %34.5’i COVID-19 pozitif bireyle temas ettiğini, %42’si PCR testi yaptırdığını, %18.7’si hastalığı geçirdiğini, %47.4’ü COVID-19 aşısını yaptırdığını, %52.4’ü aşının koruyucu olduğunu, %88.9’u hastalığın ağır seyrettiğini ve %56.9’u hastalığın korkutucu olmadığını belirtmişlerdir. Lisans/lisansüstü eğitime sahip olanların, sağlık çalışanı olanların, evde 65 yaş üstü birey bulunan ve sigara içmeyenlerin aşılanma oranlarının yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). COVID-19 hasta bireyle temas etme, COVID-19 test yaptırma, grip aşısı olma, kronik hastalık varlığı, aşının koruyucu ve hastalığın korkutucu olduğunu düşünme ile aşı olma durumları arasında anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). Hastalığın ağır seyrettiğini düşünenlerin kaygı düzeyi yüksek bulunmuştur. Hastalığın korkutucu olduğunu düşünenlerin ise hem kaygı düzeyinin hem de COVID-19’a yakalanma risk algısının daha yüksek olduğu, buna karşın aşının koruyucu olduğunu düşünenlerin risk algısının ise daha düşük olduğu saptanmıştır (p<0.05).
Sonuç: Araştırma sonuçları bireylerin tanıtıcı ve sağlığa ilişkin bazı özelliklerinin COVID-19 kaygı düzeyi ve risk algısı ile aşılanmayı etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, SARS-CoV-2, Toplum, Hastalık, Aşılanma

The Approaches of Individuals Living in Turkey to COVID-19 Diseases and Vaccination

Öz

Objective: This study aims to determine the the approaches of individuals living in Turkey towards the COVID-19 pandemic.
Methods: This online study used a questionnaire with 550 people between the ages of 18-90 living in Turkey who can use web2 technologies.
Results: 34.5% of participants stated having contact with a COVID-19 positive individual, 42% had a PCR test, 18.7% had the disease, and 47.4% had vaccine, 52.4% that vaccine was protective, 88.9% that the disease was severe and 56.9% that the disease was not frightening. It was found that the vaccination rates of those undergraduates/graduates, health workers, having individuals at home over the age of 65, and non-smokers were higher (p<0.05). Significant difference was found between contact with a COVID-19 patient, having a COVID-19 test, being vaccinated against influenza, presence of chronic disease, thinking that the vaccine is protective and the disease is frightening, and being vaccinated (p<0.05). The anxiety level of those who thought that the disease was severe was found to be high. It was determined that those who think that the disease is scary have a higher level of anxiety and a higher risk perception of contracting COVID-19, whereas those who think that the vaccine is protective have a lower risk perception (p<0.05).
Conclusion: The results showed that individuals' socio-demographic and health-related features have affected the level of COVID-19 anxiety, risk perception and vaccination.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, SARS-CoV-2, Disease, Society, Vaccination

Kaynakça

• Mutlu O, Uygun İ, Erden F. Koronavirüs hastalığı (COVID-19) Tedavisinde kullanılan ilaçlar. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;6(3):167-73.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Genel Bilgiler, Epidemiyoloji ve Tanı, Ankara: Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması, T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2020:1-32.
• Uludağ Ö. Koronavirüs enfeksiyonları ve yeni düşman: COVID-19. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;6(1):118-27.
• Chen N, et al. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. Lancet (London, England) 2020;395(10223):507–13.
• World Health Organization (WHO). Erişim tarihi: 20.04.2023. Available from: https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---20-april-2023
• T.C. Sağlık Bakanlığı. COVID-19 Bilgilendirme Platformu. Erişim tarihi: 27.04.2023. Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/
• Cao W, et al. The psychological impact of the COVID-19 epidemic on college students in China. Psychiatry Research 2020;287:112934.
• Yıldırım Baş F. The importance of vaccination in the pandemia and Covid-19 vaccination studies. Med J SDU 2021; (ozelsayi-1):245-8.
• Gölbaşı SD, Metintas S, Önsüz MF. Web sitelerinde yer alan COVID-19 ile ilişkili mitlerin infodemi açısından değerlendirilmesi: bir içerik analizi. Turkish Journal of Pathology 2022;20(1):138-51.
• Elmaoğlu E, ve ark. Bireylerde COVID-19 aşısına yönelik tutum ile COVID-19 kontrolü algısı arasındaki ilişki. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 2021;1:337-53.
• Aloğlu N, Sönmez M. Türkiye’de COVID-19 pandemisi ve aşısına yönelik tutum ve davranışların bazı değişkenler ile incelenmesi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 2021;7(3):520-35.
• Yılmaz H, ve ark. Türkiye’deki insanların COVID-19 aşısına bakışı. Dicle Tıp Dergisi 2021;48(3):583-94.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. COVID-19 Aşısı Ulusal Uygulama Stratejisi Erişim tarihi: 30.12.2021. Erişim adresi: https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77706/covid-19-asisi-ulusal-uygulama-stratejisi.html
• World Health Organization (WHO). Erişim tarihi: 30.06.2022. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-EHS_continuity-survey-2020.1
• Roman P, et al. Influenza vaccinations during the COVID-19 pandemic. MMWR 2020;70:1575–8.
• Chiu N, et al. The impact of COVID-19 on routine vaccinations in Taiwan and an unexpected surge of pneumococcal vaccination. Hum Vaccines Immunother 2022;13:1-9.
• Komori A, Mori H, Naitoa T. The COVID-19 pandemic increased the demand for pneumococcal vaccination in Japan. Hum Vaccines Immunother 2021;17(11):4673–4.
• Bekçibaşı M. Physicians’ approaches to prophylaxis and vaccination during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional survey study from Turkey. Klimik Dergisi 2022;35(1):21-5.
• Dereli F, ve ark. 65 yaş ve üzeri bireylerin bağışıklama durumlarının belirlenmesi: Aile Sağlığı Merkezi Örneği. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2022;7(2):299-305.
• Ceyhan S, Uzuntarla Y. Akademik personelin COVID-19’a yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Turkish Studies 2020;15(6):259-76.
• Yorguner N, Bulut NS, Akvardar Y. COVID-19 salgını sırasında üniversite öğrencilerinin karşılaştığı psikososyal zorlukların ve hastalığa yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi. Archives of Neuropsychiatry 2021;58:3-10.
• Ergün E, Ergün Ş, Çelebi İ. Acil sağlik hizmetleri personellerinin COVID-19 hakkında bilgi, korunma düzeyleri ve etkileyen etmenler. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi 2020;1(1):16-27.
• Ertaş A, ve ark. Türk toplumunun COVİD-19’a ilişkin bilgi, tutum ve uygulamaları. EKEV Akademi Dergisi 2021;25(86):1-20.
• Koçyiğit M, Aktaş Koç M. COVID–19 sürecinde medya ekolojisindeki değişimin gündem belirleme kuramı çerçevesinde incelenmesi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi 2021;6:27-42.
• Kızılay Toplum Merkezi Çalışanları. Erişim tarihi: 30.06.2022. Erişim adresi: https://communityengagementhub.org/wp-content/uploads/sites/2/2021/07/COVID-19a-I%CC%87lis%CC%A7kin-Bilgi-Tutum-ve-Uygulama-KAP-Deg%CC%86erlendirme-C%CC%A7alis%CC%A7masi-3.pdf
• IPSOS. Erişim tarihi 28.06.2022. Available from: https://www.ipsos.com/tr-tr/asi-olmayanlarin-yarisi-18-35-yas-grubundan
• Li KY, et al. COVID-19 vaccination in patients with rheumatic diseases: vaccination rates, patient perspectives, and side effect. IID 2022;10:e589.
• Gök G, Baydoğan G. COVID-19 aşısı olma durumu ve COVID-19'dan korunmanın sağlık inanç modeli bağlamında değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi 2022;12:231-48.
• Yılmaz D, Karaman D, Yılmaz H. İntörn hemşirelik öğrencilerinin Koronavirüs (COVID-19) korkusunun aşı karşıtlığına etkisinin incelenmesi. The Journal of Turkish Family Physician 2021;12(4):179-91.
• Miller JD, et al. Public attitude toward COVID-19 vaccination: The influence of education, partisanship, biological literacy, and coronavirus understanding. FASEB J 2022;36:e22382.
• Oruç MA, Öztürk O. Attitudes of health care professionals towards COVID-19 vaccine a sequence from Turkey. Hum Vaccin Immunother 2021;17(10):3377-83.
• Ahmed G, et al. Healthcare provider attitudes toward the newly developed COVID-19 vaccine: Cross-sectional study. Nursing Reports 2021;11(1):187-94.
• Addis SG, Nega AD, Miretu DG. Knowledge, attitude and practice of patients with chronic diseases towards COVID-19 pandemic in Dessie town hospitals, Northeast Ethiopia. Diabetes Metab Syndr 2021;15(3):847-56.
• Türk Kızılayı Toplum Merkezi Çalışanları. COVID-19’a İlişkin Bilgi, Tutum ve Uygulama (KAP) Değerlendirme Çalışması. 2021. Erişim tarihi:27.04.2023. Erişim adresi:https://communityengagementhub.org/wp-content/uploads/sites/2/2021/07/COVID-19a-I%CC%87lis%CC%A7kin-Bilgi-Tutum-ve-Uygulama-KAP-Deg%CC%86erlendirme C%CC%A7alis%CC%A7masi-3.pdf
• Çavmak Ş, Atalay E, Gök B. Üniversite öğrencilerinin COVID-19 aşısına yönelik tutumunu etkileyen unsurların incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2022;19(1):53-65.
• Özdin S, Bayrak Özdin Ş. Levels and predictors of anxiety, depression and health anxiety during COVID-19 pandemic in Turkish society: The importance of gender. Int J Soc Psychiatry 2020;66(5):504-11.
• Erdoğdu Y, Koçoğlu F, Sevim C. COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi 2020;23(Ek 1):24-37.
• Didin M, Yavuz B, Gezgin Yazıcı H. COVID-19’un öğrencilerin stres, anksiyete, depresyon, korku düzeylerine etkisi: Sistematik Derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2022;14(1):38-45.
• Zhang WR, et al. Mental health and psychosocial problems of medical health workers during the COVID-19 epidemic in China. Psychother Psychosom 2020;89(4):242-50.
• Aslan A, Yalçın A. COVID-19 risk algısı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlaması: geçerlilik ve güvenirlik çalışması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2022;31(1):1-20.
• Bali EB. Yeni Tip Koronavirüs (COVID-19) pandemisi bilgi ve korunma yolları hakkında sağlık teknikeri adaylarının farkındalık düzeyleri. Flora İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Dergisi 2021;26(1):67-77.