Erken Cumhuriyet Döneminde İlkokul 4. Sınıf Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha Ders Kitabının Günümüz Perspektifinden Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 293 - 304, 31.05.2024

Ozan Turamanlar , Hanım Selin Turamanlar

https://doi.org/10.31020/mutftd.1430611

Öz

Amaç: Eğitim-öğretimin olmazsa olmaz elemanlarından biri olan ders kitapları, her zaman üzerinde hassasiyetle durulan bir eğitim materyalidir. Çünkü bu materyaller aracılığıyla yaşa uygun bilgi ve beceri kazandırılır ve bu durum geleceği şekillendirecek ve yön verecek olan öğrenciler için oldukça önemlidir. Amacımız, 1926-1927 yıllarında basılan ilk mektep dördüncü sınıf Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha başlıklı kitap ile içeriğinde yer alan konuların günümüz ilkokul ve ortaokul düzeyinde okutulan ders kitaplarındaki konular ile karşılaştırması yapılarak, aradan geçen yaklaşık yüzyıllık süreçte eğitim ve öğretimdeki değişimi ve gelişmeleri karşılaştırmalı olarak göstermektir.
Yöntem: Osmanlı Türkçesi ile yazılan “Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha” ders kitabının yazınsal ve şekilsel analizi yapıldı. Bir nüshası yazarlarda bulunan kitabın çevirisi de yazarlar tarafından gerçekleştirildi. Nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılarak günümüz ders kitapları ile biçim ve içerik özellikleri açısından karşılaştırıldı.
Bulgular: Kitapların baş sayfalarında içerik hakkında bilgilerden bahsetmesi, konuların resimlerle desteklenmesi, konu sonunda sorular sorulması, konuların öğrencilerin anlayabileceği düzeyde örneklerle açıklanması, konuların hastalıklar ve klinik birtakım olgularla pekiştirilmesi yönünden benzer özellikler taşımaktadır. Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha kitabının ücretli olması, görsel ve yazılı metinlerin kaynağının belirtilmemiş olması yönünden de farklılıkları bulunmaktadır. Ayrıca içerik yönünden günümüzde çoğunlukla 6. sınıf ders kitabı içeriği ile uyumlu olması dikkat çekicidir.
Sonuç: Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha ders kitabının günümüz ders kitapları ile olan karşılaştırılmasının yapıldığı araştırmamız ile dönemsel olarak yapılan bu şekilde analizler ile geleceği doğru ve etkili tasarlayabilmek için geçmişi ve bugünü irdelemekten geçtiğine inanmaktayız. Ayrıca yaptığımız bu araştırma ile konu ile ilgilenen uygulayıcılara ve araştırmacılara bir kaynakça sunmak, tasarım ve planlamalarına da ışık tutacağı kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha, Fen Bilimleri, Ders kitabı, Tarih

Evaluation of Primary School 4th Grade Nature Research and Hygiene Textbook in the Early Republic Period from Today's Perspective

Öz

Aim: Textbooks, one of the indispensable elements of education and training, are educational materials that are always emphasized with sensitivity. Because age-appropriate knowledge and skills are gained through these materials, and this is very important for students who will shape and direct the future. Our aim is to comparatively show the changes and developments in education and training in the intervening period of nearly a century by comparing the subjects in the book titled Nature Study and Hygiene for the fourth grade of primary school, published in 1926-1927, with the subjects in today's textbooks taught at primary and secondary school levels.
Method: A literary and formal analysis was made of the "Nature Study and Hygiene" textbook written in Ottoman Turkish. The translation of the book, a copy of which is held by the authors, was also carried out by the authors. Using the survey model, one of the qualitative research methods, it was compared with today's textbooks in terms of format and content features.
Results: The books have similar characteristics in terms of mentioning information about the content on the front pages, supporting the topics with pictures, asking questions at the end of the topic, explaining the topics with examples at a level that students can understand, and reinforcing the topics with diseases and some clinical cases. The Nature Research and Hygiene book also differs in that it is paid and the source of the visual and written texts is not specified. It is also noteworthy that in terms of content, it is mostly compatible with the content of the 6th grade textbook today.
Conclusion: With our research in which the Nature Study and Hygiene textbook is compared with today's textbooks, we believe that in order to design the future accurately and effectively with such analyzes carried out periodically, we need to examine the past and the present. We also believe that this research will provide a bibliography to practitioners and researchers interested in the subject and will shed light on their design and planning.

Anahtar Kelimeler

Nature Research and Hygiene, Science, Textbook, History

Kaynakça

• 1. Turan M. Sınıf Öğretmenlerinin Ders Kitapları ve Öğretim Materyallerine Yönelik Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2010;9(34):1-16.
• 2. Mersin N, Durmuş S. Matematik tarihinin ortaokul matematik ders kitaplarındaki yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2018;18(2):997-1019.
• 3. Budak L, Budak Ç. Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne İlkokul Programları (1870-1936). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 2014;3(1):377-393.
• 4. Akdağ H, Çiydem E. Türkiye’de İlkokul/İlköğretim Programlarının Felsefi Temeller Açısından İncelenmesi (1924-2018). Vakanüvis- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Süleyman Büyükkarcı Özel Sayısı) 2021;6:52-81. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1010035
• 5. Tuğluoğlu F, Tunç T. 1926 İlk mektep müfredatı ve cumhuriyet dönemi eğitiminin ekonomik hedefleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 2010;26(76): 55-98.
• 6. Gelen İ, Beyazıt N. Eski ve yeni ilköğretim programları ile ilgili çeşitli görüşlerin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2007;51:457-476.
• 7. Altınok MA, Tunç T, Özcan H. Fen Öğretim Programlarının Fen–Teknoloji–Toplum ve Çevre Kazanımları Bağlamında 1926’dan Günümüze Karşılaştırmalı İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2020;9(2):230-257.
• 8. Altınok M, Tunç T. Bilimsel süreç becerileri bağlamında geçmiş Türk fen programlarının karşılaştırmalı incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi 2013;10(4):22-55.
• 9. Naime H. Tabiat Tedkiki ve Hıfzıssıhha. İstanbul Hilal Matbaası; 1926-1927.
• 10. Demiray K, Köker Ö. İlkokul Fen Bilimleri 3 Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı; 2021.
• 11. Yaman E, Akan R, Doğan M, Sarı Ö. İlkokul Fen Bilimleri 4 Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı; 2021.
• 12. Akter S, Arslan HB, Şimşek M. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 5 Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı; 2021.
• 13. Aydın A. Aslan A, Aydınbelge B. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 6. Sınıf Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı; 2023.
• 14. Akdemir E, Atasoy DÇ. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 7 Ders Kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı; 2021.
• 15. Yanık S. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 8. Sınıf Ders Kitabı. Ata Yayıncılık; 2023.
• 16. Aslan E. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim 2010;35(158):215-231.
• 17. Ataturkansiklopedisi.gov.tr [Internet]. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı, [updated 29.10.2020; cited 17.01.2023]. Available from: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr.
• 18. Sönmez S, Özçakır G. Okul Kitaplarının Temininde Karşılaşılan Sorunların Türk Basınına Yansımaları 1929-1939. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 2023;10(1):291-315.
• 19. Ünsal Y, Güneş B. Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB lise 1.sınıf fizik ders kitabına eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2004;2(3):305-321.
• 20. Tutsak S, Batur Z. Cumhuriyetten Günümüze Türk Eğitim Sisteminde Ders Kitabı: İki Örneğin Karşılaştırılması. Electronic Turkish Studies 2011;6(3).
• 21. Alaca E. Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 2017;6(4):49-65.