Pharmacy Education Of "Efrad-ı Sıhhı̇ye" in The Ottoman Army During The Second Constitutional Period

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 266 - 281, 31.05.2024

Eda Avcı , Cemal Avcı

https://doi.org/10.31020/mutftd.1437991

Öz

Objective: In order to solve the problems experienced in the Ottoman Army, regulations were also made in the field of health. Among these regulations, the training of auxiliary health personnel is an important issue. This study aims to contribute to the history of pharmacy and medicine by illuminating the content and quality of the training received by the auxiliary health personnel for pharmacy services in the Ottoman Army during the Second Constitutional period through the "Efrad-ı Sıhhiye Textbook".
Method: In this study conducted in 2023, the "Efrad-ı Sıhhiye Textbook" was analyzed as the main source. The pharmacy topics in the book were compared with today's pharmacy knowledge. Sources in the fields of history and health were utilized for the developments in the field of health of the period and their comparison with today. In our research, which was carried out with a multidisciplinary perspective including the fields of pharmacy, history and education, the survey model was used as the method and document analysis was used as the data collection technique.
Findings: When the "Efrad-ı Sıhhiye Textbook" is analyzed, it is understood that it is a detailed textbook that includes the knowledge and skills related to the health field of the period and carries the students beyond being auxiliary health personnel. The content of the textbook in the field of pharmacy is quite comprehensive. In the book, attitudes and behaviors in pharmacy activities, drug raw materials, drug preparation, drug packaging, labeling, and issues to be considered when giving drugs to patients are taught in detail.
Conclusion: It is noteworthy that some of the chapters in the Efrad-ı Sıhhiye Textbook are compatible with modern pharmacy science. It gave the auxiliary medics trained in the Ottoman Army the opportunity to apply the knowledge they acquired after leaving the army in their neighborhoods and to overcome the deficiencies in health services. One of the results of our study is that the modernization movements in the Ottoman Empire were not only limited to the political and social spheres but also in the field of health.

Anahtar Kelimeler

History of pharmacy, pharmacy education, pharmacy in the army, health in the Ottoman army.

İkinci Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Ordusunda Efrad-ı Sıhhiye’nin Eczacılık Eğitimi

Öz

Amaç: Osmanlı Ordusu’ndaki sorunları çözmek amacıyla sağlık alanında da düzenlenmeler yapılmıştır. Yardımcı sağlık elemanı yetiştirmek, bu düzenlemeler içinde önemli konudur. Bu çalışma ile İkinci Meşrutiyet döneminde Osmanlı Ordusu’ndaki yardımcı sağlık personelinin eczacılık hizmetleri için aldığı eğitimin içeriği ve niteliği, “Efrad-ı Sıhhiye Ders Kitabı” öznelinde aydınlatılarak eczacılık ve tıp tarihine katkıda bulunmak amaçlamıştır.
Yöntem: 2023 yılında gerçekleştirdiğimiz bu çalışmada “Efrad-ı Sıhhiye Ders Kitabı” ana kaynak olarak irdelenmiştir. Kitapta yer alan eczacılık konuları ile günümüz eczacılık bilgileri karşılaştırılmıştır. Dönemin sağlık gelişmeleri ve günümüz ile mukayesesi için tarih ve sağlık alanındaki kaynaklardan yararlanılmıştır. Eczacılık, tarih ve eğitim alanlarını içeren multidisipliner bir bakış açısıyla gerçekleştirilen araştırmamızda yöntem olarak tarama modeli, veri toplama tekniği olarak da doküman incelemesi kullanılmıştır
Bulgular: “Efrad-ı Sıhhiye Ders Kitabı” incelendiğinde, döneminin sağlık alanına ilişkin bilgi ve becerileri içerdiği, dersi alanları yardımcı sağlık elemanı olmaktan ileriye taşıyan ayrıntılı bir ders kitabı olduğu anlaşılmaktadır. İncelediğimiz kitabın eczacılık alanındaki içeriği oldukça kapsamlıdır. Eczacılık faaliyetlerindeki hal ve tutum, ilaç hammaddeleri, ilaç hazırlamak, ilaç paketlemek, etiketlemek, ilaçların hastalara verilirken dikkat edilecek konular kitapta sıhhiye efradına ayrıntılarıyla öğretilmiştir.
Sonuç: Efrad-ı Sıhhiye Ders Kitabı’nda yer alan bazı bölümlerin modern eczacılık bilimiyle uyumlu olması dikkat çekmektedir. Osmanlı Ordusu’nda eğitim alan yardımcı sıhhiye efradına, ordudan ayrıldıktan sonra da edindiği bilgileri, gittiği muhitte uygulama ve sağlık hizmetlerindeki eksikliği giderme imkânı vermiştir. Osmanlı Devleti’ndeki çağdaşlaşma hareketlerinin sadece siyasal ve toplumsal alanla sınırlı kalmayıp sağlık alanında da gerçekleştiği çalışmamızın sonuçlarındandır.

Anahtar Kelimeler

Eczacılık tarihi, eczacılık eğitimi, orduda eczacılık, Osmanlı ordusunda sağlık.

Kaynakça

• 1. Uçar M, Deniz S. Türk tarihinde askeri sağlık hizmetleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2012;11(1):107-112.
• 2. Efe İ. II. Meşrutiyet döneminde ordunun sağlık hizmetlerini yapılandırma çabaları. KAREN 2021;18(70):265-281.
• 3. Yıldırım N. Osmanlı eczacılığının gelişme sürecinde ilaç hazırlayıp satan esnaf ve sağlıkçılar. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2003;11(1):274-283.
• 4. Özçelikay G, Asil E. Osmanlı İmparatorluğu’nda klasik ve modern eczacılık eğitim ve öğretimi. Ed: Nuhoğlu H.Y, Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi Tebliğleri. 2001;437-445.
• 5. Kocacık ET, Dölen E. Osmanlı ve cumhuriyet Türkiye’sinde eczacı kalfalarının örgütlenme girişimleri (1912-1949). Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2019;20(2):75-102.
• 6. Karasar N. Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayınları, 2012:77.
• 7. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları, 2018:189.
• 8. Efrad-ı Sıhhiye ders kitabı. Mektebi Fünun-u Harbiye-i Şahane Matbaası;1910.
• 9. Avcı C. Takvim, ölçü ve saat sistemlerinin değiştirilmesi. Atatürk Ansiklopedisi [Internet] [updated: 2023 october 20] Available from: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/takvim-saat-ve-olcu-sistemlerinin-degistirilmesi/?pdf=3343
• 10. Geçgil Ş. Farmasötik teknolojiye başlangıç. Cihan Matbaacılık, 1991.
• 11. Baytop T. Türkiye’de bitkiler ile tedavi. 3nd ed. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, 2021.
• 12. Arıkan A. Tolga eczanesi: Ecz. Murat Özdoğan’ın Türk eczacılık tarihi koleksiyonu. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2010;12(1):75-103.
• 13. Halaçoglu, MD, Ugurlu T. Tablets and some equations for determination of forces affecting tablet compaction. Clin Exp Health Sci 2015;5(3):204.
• 14. Taşkıran ZG, Dünar A, Yıldız H. Bitkisel materyallerdeki biyoaktif bileşenlerin ekstraksiyonunda kullanılan konvansiyonel ve yeni nesil ekstraksiyon yöntemleri. Food Science and Engineering Research 2023;2(2):50-58.
• 15. Başer KHC, Kırımer N. Farmakognozi ve fitoterapi. İstanbul Tıp Kitabevleri, 2022;54
• 16. Kocacık E, Mat A. İstanbul’da zehirler ve zehirlenme vakaları (1846-1917). Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2014;15(2):21-38.
• 17. Güngör Ö, Zungur A, Koç M, Kaymak-Ertekin F. Emülsiyonların özellikleri ve emülsifikasyon koşullarının aroma ve yağların mikroenkapsülasyonu üzerine etkisi. Akademik Gıda 2013;11(2):116-124.
• 18. Majistral Rehberi. Türk eczacıları birliği II. bölge Ankara eczacı odası [Internet] [updated: 2023 December 6] Available from: https://www.aeo.org.tr/Files/Yayinlar/majistral-kitapcik-revize-web.pdf
• 19. Kurt NC, Çankaya İİ. Aromaterapi uygulamaları ve uçucu yağlar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2021;11(2):230-241.
• 20. Demirezer LÖ, Ersöz T, Saraçoğlu İ, Şener B, Köroğlu A, Yalçın FN. A’dan Z’ye tıbbi yağlar ve aromatik sular. 4 nd ed. Hayykitap, 2021.
• 21. Mat A. Yirminci yüzyıl başında Türkiye’de eczacılık öğretiminde kullanılmış bir kitap: Fenn-i ispençiyarî. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2011;12(2):105-110.