Hometown Physicians Honored in the Ottoman Empire (1867-1894)

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 140 - 149, 31.01.2025

Ahmet Nizamoğlu , Arif Hudai Köken , Aysel Çakan

https://doi.org/10.31020/mutftd.1545581

Öz

Aim: This study aims to identify the names of local physicians who were honored and awarded medals during the 19th-century Ottoman period, as well as to reveal the awards they received and the works that merited such recognition.
Methods: In the study, the survey model, one of the qualitative research methods, and document analysis were employed. Data were obtained by utilizing the Ottoman Archive (BOA) database of the Republic of Turkey Presidential State Archives. Searches were conducted using the keywords 'hometown physician, physician medal, physician honor' in line with the research topic and objectives.
Results: 23 hometown physicians who received medals and ranks were identified. It was observed that these physicians worked in 19 different administrative units. It was found that the physicians were honored for various reasons, primarily for their good and successful services. The data obtained are tabulated. This study was prepared in July-August 2024.
Conclusion: The research findings are significant in revealing the administration's perspective on successful physicians during the 19th-century Ottoman period. Additionally, these findings may be seen by contemporary physicians as a new source of motivation and a means to feel valued. Furthermore, these results can help society understand, from a historical perspective, the roles physicians have undertaken and the sacrifices they have made for public health throughout history.

Anahtar Kelimeler

Ottoman medicine, Hometown physician, Medal, Honor

Osmanlı’da Taltif Edilen Memleket Tabipleri (1867-1894)

Öz

Amaç: Bu çalışmada XIX. yüzyıl Osmanlı döneminde taltif edilerek nişan verilen memleket tabiplerinin isimlerini, aldıkları ödülleri, ödüle layık görülmelerini sağlayan çalışmalarını ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır.
Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli ile doküman analizi kullanılmıştır. Veri elde etmek için T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) veri tabanından yararlanılmıştır. Araştırma konusuna ve amacına uygun olarak “memleket tabibi, tabib nişan, tabib taltif” anahtar kelimeleri kullanılarak aramalar yapılmıştır. Bu çalışma Temmuz-Ağustos 2024 tarihlerinde hazırlanmıştır.
Bulgular: Nişan ve rütbe alan 23 memleket tabibine ulaşılmıştır. Bu tabiplerin 19 farklı idari birimde çalıştıkları görülmüştür. Genellikle iyi ve başarılı hizmetleri başta olmak üzere farklı nedenlerle tabiplerin taltif edildikleri anlaşılmıştır. Elde edilen veriler tablo haline getirilmiştir.
Sonuç: Araştırma sonuçları XIX. yüzyıl Osmanlı dönemi özelinde idarenin başarılı tabiplere bakışını ortaya çıkarılması açısından önem arz etmektedir. Bunun yanında araştırma sonuçları günümüz tabiplerince yeni bir motivasyon ve kendilerini değerli hissetme aracı olarak görülebilir. Ayrıca bu sonuçlar tarihten günümüze tabiplerin toplum sağlığı için üstlendikleri görevleri ve yaptıkları fedakarlıkları tarihsel bir perspektiften toplumun anlamasına aracılık edebilir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı tıbbı, Memleket tabibi, Nişan, Taltif

Kaynakça

• 1. Sarı N. İstanbul’da Tıp Eğitimi ve İlgili Kuruluşlar. In: Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, C. 9. İBB Kültür A.Ş. / İSAM; 2015:118-139.
• 2. Göktaş H. XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hekim Hasta İlişkileri ve Diplomasız Hekimler. Journal of History Studies 2014;6(6):99-115.
• 3. Gülser C, Rasimoğlu İ. Taşrayı İyileştirmek: 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Memleket Hekimleri. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2012;3(1):1-6.
• 4. İdâre-i Umûmiye-i Tıbbıye Nizâmnâmesi. Düstûr. 1289;2.
• 5. Memleket Etibbası ve Eczacıları Hakkında Nizamname. Düstûr. 1939;6.
• 6. Aydın E. Dünya ve Türk Tıp Tarihi. Güneş Kitabevi; 2006.
• 7. Sarı N. Osmanlılarda Tıp Ahlakı. TC. Sağlık Bakanlığı; 2015.
• 8. Erüreten M. Osmanlı Madalyaları ve Nişanları: Belgelerle Tarihi. Destination Management Company; 2021.
• 9. Eralp TN. Osmanlılarda Nişan ve Madalya. In: Türkler. Yeni Türkiye Yayınları; 2002:683-686.
• 10. Nadir Osmanlı Sikke, Nişan ve Madalyaları. T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü; 1999.
• 11. Artuk İ, Artuk C. Osmanlı Nişanları. İstanbul Matbaası; 1967.
• 12. Tekin KH. Osmanlı Devletinde Gelenekten Yeniliğe Geçişin Anlamlı Bir Sembolü: Mecidi Nişanları. The Journal of Academic Social Science Studies 2014;(28):393-411.
• 13. Pakalın MZ. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III. MEB Yayınları; 1993.
• 14. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), İ.DH. 567/39475.
• 15. BOA, İ.DH. 662/46071.
• 16. BOA, İ.DH. 716/50054.
• 17. BOA, İ.DH. 722/50377.
• 18. BOA, İ.DH. 751/61364.
• 19. BOA, İ.DH. 755/61635.
• 20. BOA, İ.DH. 881/70300.
• 21. BOA, İ.DH. 934/74008.
• 22. BOA, İ.DH. 974/76950.
• 23. BOA, İ.DH. 990/78158.
• 24. BOA, İ.DH. 1033/81377.
• 25. BOA, İ.DH. 1037/81552.
• 26. BOA, İ.DH. 1045/82140.
• 27. BOA, İ.DH. 1051/82544.
• 28. BOA, İ.DH. 1112/86995.
• 29. BOA, İ.DH. 1114/87174.
• 30. BOA, İ.DH. 1184/92689.
• 31. BOA, İ.DH. 1253/98365.
• 32. BOA, İ.DH. 1276/100407.
• 33. BOA, İ.DH. 1257/98748.
• 34. BOA, İ.DH. 1277/100496.
• 35. BOA, İ.DH. 1277/100491.
• 36. BOA, İ.TAL. 67/83.
• 37. BOA, İ.TAL. 42/66.
• 38. Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye Nizamnamesiyle Zeyli. Düstûr. 1289;2.
• 39. İrgil C, Tor Ç, Dalkılınç D, Başaran C. Bursa Sağlık Tarihi (Cilt 1). Hermes Matbaacılık; 2017.
• 40. Aydın E. Türkiye’de Sağlık Teşkilatlanması Tarihi. Naturel Yayım; 2002.
• 41. Deringil S. İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdulhamit Dönemi (1876-1909). Doğan Kitap; 2002.
• 42. Deringil S. Simgeden Millete: II. Abdülhamid’den Mustafa Kemal’e Devlet ve Millet. İletişim Yayınları; 2007.