MUHASEBE MANİPÜLASYONUNUN BENEİSH MODELİ YARDIMIYLA ÖLÇÜLMESİ: BIST KİMYA, PETROL, PLASTİK ENDEKSİ ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 195 - 214, 01.07.2020

Mehmet Güner , Ersin Kurnaz

https://doi.org/10.29067/muvu.626834

Cited By: 7

Öz

İşletmenin finansal durumunu ortaya koyan bilgiler, muhasebe sürecine dayalı olarak oluşturulan finansal tablolardan elde edilmektedir. Dolayısıyla, finansal tabloların doğruluğu işletmenin tüm paydaşları açısından oldukça önem taşımaktadır. Ancak, muhasebe manipülasyonu yapılması neticesinde finansal tablolarda yer alan bilgiler doğruluğunu yitirmekte ve ilgilileri yanlış yönlendirmektedir. Bu nedenle, muhasebe manipülasyonunun belirlenmesi veya ölçülmesi oldukça önemli bir konudur.
Bu çalışmada, Beneish TR modeli ile hisse senetleri BIST Kimya, Petrol, Plastik endeksinde işlem gören şirketlerin finansal tablolarında muhasebe manipülasyonu yapılıp yapılmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmanın evrenini oluşturan 26 şirketin finansal tablo verileri kullanılarak Beneish TR modeline göre manipülasyon olasılığını ifade eden Mi değerleri hesaplanmış ve standart normal dağılımı ifade etmek üzere Zi değerlerine dönüştürülmüştür. Hesaplanan Zi değerlerine göre, iki şirket uç değerlere sahip olduğundan kapsam dışı bırakılmıştır. 24 şirketten 7’sinin yaratıcı muhasebe uygulamaları kullanarak muhasebe manipülasyonuna başvurduğuna ilişkin herhangi kanıtın bulunmadığı; 3’ünün muhasebe manipülasyonu yapabileceklerine ilişkin bir olasılığın bulunduğu; 6’sının muhasebe manipülasyonu yaptıklarına ilişkin ciddi kanıtlar bulunduğu ve 8’inin ise muhasebe manipülasyonu yaptıklarına ilişkin çok ciddi kanıtlar olduğu ortaya konulmuştur. Bu sonuç, ülkemizde söz konusu sektörde şirketlerin muhasebe manipülasyonuna başvurma olasılıklarının yüksek olduğunu ve yatırımcıların kararlarını verirken bunu dikkate almaları gerektiğini ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Manipülasyonu, Beneish, Modeli

MEASUREMENT OF ACCOUNTING MANIPULATION WITH BENEISH MODEL: A RESEARCH ON BIST CHEMISTRY, PETROLEUM, PLASTIC INDEX COMPANIES

Öz

The information about the financial position of the entity is obtained from the financial statements based on the accounting process. Therefore, the accuracy of the financial statements is very important for all stakeholders of the entity. However, as a result of accounting manipulation, the information in the financial statements is not accurate and misleads the related parties. Therefore, the determination or measurement of accounting manipulation is a very important issue.
In this study, it is aimed to determine whether accounting manipulation is performed in financial statements of companies whose stocks are traded in BIST Chemical, Petroleum and Plastic index by Beneish TR model.
Using the financial statement data of 26 companies that constitute the population of the study, Mi values representing the probability of manipulation according to Beneish TR model were calculated and converted to Zi values to express the standard normal distribution. According to the calculated Zi values, two companies are excluded because they have extreme values. There is no evidence that 7 out of 24 companies apply for accounting manipulation using creative accounting practices; three companies have a possibility that they can do accounting manipulation; six companies have serious evidence of accounting manipulation and eight companies have very serious evidence of accounting manipulation. This result indicates that companies in our country are more likely to apply for accounting manipulation in this sector and investors should take this into consideration when making their decisions.

Anahtar Kelimeler

Accounting manipulation, Beneish Model

Kaynakça

• Aygün, D. (2013). Yaratıcı Muhasebe Stratejileri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 49-69.Bayırlı R. (2006). Yaratıcı Muhasebe, Etik, Firma Değeri ve Örnek Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Bekçi, İ. ve Avşarlıgil, N. (2011). Finansal Bilgi Manipülasyonu Yöntemlerinden Yaratıcı Muhasebe ve Bir Uygulama, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13(2), 131-162.Beneish, M. D. (1997). Detecting GAAP Violation: Implications for Assessing Earnings Management among Firms with Extreme Financial Performance, Journal of Accounting and Public Policy, 16(3), 271-309.Beneish, M. D. (1999). The Detection of Earnings Manipulation, Financial Analysis Journal, 55(5), 24-36.Beneish, M. D. (2001). Earnings management: A perspective, Managerial Finance, 27(12), 3-17.Bezirci, M. Karahan, N. S. (2015). Muhasebe Kayıt Sürecindeki Manipülasyonların Neden ve Sonuç İlişkisinin Değerlendirilmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 29, 216-240.Canbulut, G. (2008). Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Bir Örnek Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.Dafinescu, ve vd. (2011). Accounts Manipulation, Anale Seria Ştiinte Economice, No: 17, 761-765.Dalğar, H. ve Pekin, S. (2011). Kurumsal Yönetim ile Finansal Tablo Manipülasyonu Arasındaki İlişki: İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi‟nde Yer Alan şirketlerde Bir Araştırma, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 107, 19-43.Demir, V. ve Bahadır, O. (2007). Muhasebe Manipülasyonu, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 84, 103-119.Doğan, E. (2009). Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Finansal Bilgi Manipülasyonunun Belirlenmesine Yönelik Modeller: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Bir Uygulama Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.Elitaş, B. L. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Muhasebe Bilgi Kalitesine Etkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 58, 41-54.Erserim A. ve Uçma T. (2011). SPK Düzenlemeleri Çerçevesinde Tespit Edilen Manipülasyonlar ve Yaptırımları Üzerine Bir İnceleme, Muhasebe ve Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, 143-172.Fındık, H. ve Öztürk, E. (2016). Finansal Bilgi Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BIST İmalat Sanayi Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 483-499.Jones, K. L., Krishnan G. V. ve Melendrez K. D. (2008). Do Models of Discretionary Accruals Detect Actual Cases of Fraudulent and Restated Earnings? An Empirical Analysis, Contemporary Accounting Research, 25(2), 499- 531.Kalaycı, Ş. (2010) SPPS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Tekinkileri, (5.Baskı), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.Kara, E., Ugurlu, M. Ve Körpi, M. (2015). Using Beneish Model in Identifying Accounting Manipulation: An Empirical Study in BIST Manufacturing Industry Sector, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 1(1), 21-39.Küçüksözen, C. (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları ve İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.Küçüksözen, C. ve Küçükkocaoğlu, G. (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, 1st International Accounting Conference on the Way to Convergence, MÖDAV, İstanbul.Mulford, C.W. ve Comıskey, E.E. (2002). The Financial Numbers Game Detecting Creative Accounting Practices, John Willey&Sons Inc., New York.Ocak, M. ve Güçlü, F.C. (2014) Muhasebe Manipülasyonu: Hile, Yaratıcı Muhasebe, Kar ve İzlenim Yönetimine İlişkin Kavramsal Çerçeve, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 123-135.Spathis, C. T. (2002). Detecting False Financial Statements Using Published Data: Some Evidence From Greece, Managerial Auditing Journal, 17(4), 179-191.SPK (2003). Hisse Senedi Piyasasında Manipülasyon, http://www.spk.gov.tr/duyurugoster.aspx?aid=20031215&subid=0&ct=fTekin, E. (2017). 2010-2014 Yılları Arasında Türkiye'de Halka Açık Şirketlerde Manipülasyon Üzerine Beneish Modeli İle Ampirik Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Tepeli, Y. ve Kayıhan, B. (2016). Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli İle Tespit Edilmesi: BİST Gıda Maddeler Sanayi Sektöründe Bir Uygulama, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(4), 245-264.Trussel, J. (2003) Assessing Potential Accounting Manipulation: The Financial Characteristics of Charitable Organizations With Higher Than Expected Program-Spending Ratios, Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 32(4): 616-634.Varıcı, İ. ve Er, B. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Firma Performansı ilişkisi: İMKB Uygulaması, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(1), 43-52.