RİSK ODAKLI İÇ DENETİM: KATILIM SİGORTACILIĞI SEKTÖRÜNDE ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 567 - 602, 01.11.2022

İbrahim Çidem , Mihriban Coşkun Arslan

https://doi.org/10.29067/muvu.1162297

Öz

İşletmeler için kritik bir öneme sahip olan iç denetim, ilk uygulanmaya başlandığında işletme varlıklarının korunması amacıyla geçmişe dönük bilgileri kullanırken günümüzde yönünü geleceğe çevirmiştir. Bugün odak noktasına maruz kalınan riskleri alarak risk odaklı bir yaklaşımla faaliyet gösteren iç denetim, işletmeye değer katmayı ve güvence hizmeti sunmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın amacı risk odaklı iç denetimin uygulama aşamalarını ve faydalarını teorik olarak açıklamak ve katılım sigortacılığı hizmeti sunan bir işletmede uygulamada test etmektir. Araştırmada nitel araştırma tekniklerinden örnek olay inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma Türkiye’de katılım sigortacılığı hizmeti sunan bir işletmede yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında görüşme, gözlem ve belge incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda işletmede iç denetimin risk odaklı yürütüldüğü ve bilgi teknolojilerinden yoğun bir şekilde yararlanıldığı görülmüştür. Ayrıca şirketin iç denetim sürecine ilişkin model oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Katılım Sigortacılığı, Tekafül, Risk Yönetimi, İç Denetim, Risk Odaklı İç Denetim

RISK BASED INTERNAL AUDIT: A CASE STUDY IN THE PARTICIPATION INSURANCE SECTOR

Öz

Internal audit, which is of critical importance for businesses, while using retroactive information for protection of business assets during its first implementation, has recently turned its direction to future. Internal audit, which operates with a risk based approach by taking the exposed risks to its focus today, aims to add value and to provide assurance service to the businesses. This study aimed to theoretically explain the application steps and benefits of risk based internal audit and to practically test it in a business that serves participation insurance. In the research, case study, one of the qualitative research technique, was used and it was performed in a business in Turkey. Interview, observation and document analysis methods were used to collect the data. As the result of the analysis, it was found that the internal audit was carried out as risk based and that information technologies were extensively used. In addition, a model was formed for the internal audit process of the business.

Anahtar Kelimeler

Participation Insurance, Takaful, Risk Management, Internal Audit, Risk-Based Internal Audit

Kaynakça

• Akbay, O.S. (2014). Dünya'da ve Türkiye'de sigortacılığın tarihçesi. Sigortacılık. (ss. 67-78). İstanbul: Beta.
• Aksoy, T. (2018). Risk odaklı iç denetim sürecinde operasyonel risklerin belirlenip ölçülmesine yönelik uygulamalı bir 3x5 risk matriksi ve risk analiz anket formu önerisi. Mali Çözüm, 28(147): 37-77.
• Ali, K. M. M. (2006). Present scenario and future potentials of takaful. Islamic Economics, Banking and Finance, 2(2): 1-14.
• Aslan, H. (2015). Türkiye’de tekafül (İslami sigorta) uygulamaları: problemler ve çözüm önerileri. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 1(1): 93-117.
• Ayub, M. (2003). An introduction to takaful – an alternative to insurance. Islamic Banking Department, State Bank of Pakistan, Karachi: 1-3.
• Ayub, M. (2017). İslami finansı anlamak. Çev. Editörleri Suna Akten Çürük & Raif Parlakkaya. İstanbul: İktisat Yayınları.(Orijinal çalışma basım tarihi 2007).
• Bagherpour Velashani, M. A., Jahanbani, M., & Zafarzade, S. (2012). Risk based internal audit an empirical model for implementation. Studia i Materiały, 14–15: 48-58.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2): 368-388.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Çev. Editörü Asım Arı. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Beşer, F. (2016). Sosyal riskler sigorta ve İslam (3. Basım). İstanbul: Nun Yayıncılık.
• Bożek, S., & Emerling, I. (2016). Protecting the organization against risk and the role offinancial audit on the example of the internal audit. Oeconomia Copernicana, 7(3), 485-499.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Castanheira, N., Rodrigues, L. L., & Craig, R. (2010). Factors associated with the adoption of risk‐based internal auditing. Managerial Auditing Journal, 25(1): 79-98.
• Coetzee, P., & Lubbe, D. (2014). Improving the efficiency and effectiveness of risk‐based internal audit engagements. International Journal of Auditing, 18(2): 115-125.
• Çarıkçı, O., & Yıldırım, A. (2020). Risk odaklı iç denetimin stratejik yönetim anlayışı açısından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26): 302-313.
• Çetin, A. A. (2016). Kurumsal sürdürülebilirliğin sağlanmasında risk odaklı iç denetim ve bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Danescu, T., Oltean, A., & Sandru, R. (2010). Risk based internal audit: perspectives offered to corporations and banks. Annales Universitatis Apulensis-Series Oeconomica, 12(1): 231-237.
• Derici, O, Tüysüz, Z., & Sarı, A. (2007). Kurumsal risk yönetimi ve Sayıştay uygulaması. Sayıştay Dergisi, 65: 151-172.
• Drogalas, G., Eleftheriadis, I., Pazarskis, M., & Anagnostopoulou, E. (2014). Perceptions about effective risk management. the crucial role of internal audit and management. evidence from Greece. Investment Management and Financial Innovations, 14(4): 1-11.
• Durdu, A., & Aydın, G. (2021). İşletmelerde iç denetim faaliyetlerinde iç denetim yazılımının kullanımının avantajları ve dezavantajları. Acta Infologica, 5(2): 9-10.
• Florea, R., & Florea, R. (2009). Internal audit-in risk management approach. Economy Transdisciplinarity Cognition, 2: 38.
• Fraenkal, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edition). New York: McGraw-Hill.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. Çev. Editörler Ali Ersoy & Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güler, E. (2010). Sigorta işletmelerinde iç denetim uygulamalarının iç denetim standartları ile birlikte değerlendirilmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19):385-402.
• Göğüş, H. S. (2012). Risklerin saptanması ve değerlendirilmesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Griffiths, D. (2020). Internal auditing an introduction (Version 6.0). www.internalaudit.biz
• Kagermann, H., Kinney, W., Kuting, K., & Weber, C. (2008). Internal audit handbook: management with the SAP-audit roadmap. Berlin: Springer-Verlag.
• Kahya, F. (2014). Sigortacılığın tarihi. Risk yönetimi ve sigortacılık. (ss. 75-103). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karkacıer, A. (2018). Geçmişten günümüze iç denetim anlayışının değişimi. Sosyal Bilimlerde Değişim ve Gelişim Yazıları I. (ss. 185-206). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Karlıdağ, G.Ö. (2020). Risk odaklı iç denetim: enerji sektöründe bir uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Katılım Sigortacılığı Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2017, 20 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 30186).
• Kaya, E.B. (2010). Risk odaklı iç denetim ve uygulaması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koutoupis, A. G., & Tsamis, A. (2009). Risk based internal auditing within greek banks: a case study approach. Journal of Management & Governance, 13(1): 101-130.
• Kurnaz, N. (2006). Kurumsal yönetim ekseninde risk odaklı iç denetim: Türkiye’nin 500 büyük sanayi işletmesinde risk odaklı iç denetim uygulama analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Liu, J. (2012). The enterprise risk management and the risk oriented internal audit. I-Business, 4(3): 287-292.
• Lois, P., Drogalas, G., Nerantzidis, M., Georgiou, I., & Gkampeta, E. (2021). Risk-based internal audit: factors related to its Implementation. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 21(4): 645-662.
• Maysami, R. C., & Kwon, W. J. (1999). An analysis of Islamic takaful insurance. Journal of Insurance Regulation, 18(1): 109-132.
• Mcnamee, D. (1997). Risk-based auditing. Internal Auditor, 54(4): 22-27.
• Memiş, M. Ü. (2008). Etkin ve başarılı bir iç denetim için gerekli koşullar. Mali Çözüm Dergisi, 85: 75-91.
• Mihret, D. G., & Yismaw, A. W. (2007). Internal audit effectiveness: an Ethiopian public sector case study. Managerial Auditing Journal, 22(5): 470-484.
• Özcan, M., & Açık, K. (2018). Arapça-Türkçe alfabetik telaffuzlu sözlük. İstanbul: Akdem Yayınları.
• Özkan, M. (1998). Sigorta işlemleri ve muhasebesi. İstanbul: Bilim Teknik.
• Patterson, F. D., & Neailey, K. (2002). A risk register database system to aid the management of project risk. International Journal of Project Management, 20(5): 365-374.
• Răvaş, B. (2018). General aspects on how to approach the internal audit mission. Annals of the University of Petroşani, Economics, 18: 223-230.
• Spira, L. F., & Page, M. (2003). Risk management: the reinvention of internal control and the changing role of internal audit. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 16(4): 640-661.
• The Accounting And Auditing Organization For Islamic Financial Institutions (AAOIFI) (2017). Shari’ah Standards.
• Türedi, H., Zor, Ü., & Gürbüz, F. (2015). Risk odaklı iç denetim. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 66: 1-20.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE). (2017). Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ). Erişim adresi: https://www.tide.org.tr/page/307/UMUC (Erişim tarihi: 01.08.2022)
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE). (2022). İç Denetimin Tanımı. Erişim adresi: https://www.tide.org.tr/page/26/Ic-Denetimin-Tanimi (Erişim tarihi: 01.08.2022)
• Usman, Ö., & Kaygusuz, S. Y. (2019). Kurumsal risk yönetiminde uygulanması gereken adımlar. Accounting & Auditing Review, 18(56): 109-128.
• Usul H., & Mizrahi, R. (2016). Risk odaklı denetim. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yahşi, F. (2014). Katılım bankalarında risk odaklı iç denetim ve bir model önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Yıldırım, A., & Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.